MəLƏKLƏRƏ İman

İSTİFADƏ OLUNAN ƏDƏBİYYAT

«Qurani Kərim» Tərcümə - Ziya Bünyadov və Vasim Məmmədəliyev.

“Qurani Kərim” Tərcümə - Əlixan Musayev.

«Sələsətil Usul» Muhəmməd İbn Saleh əl-Useyminin şərhi ilə - Türk Dilində.

«Aləmus Sunnətul Mənşura» Hafiz b. Əhməd əl-Həkəmi - Türk dilində.

«əl-Vəciz Fi Əqidətul əs-Sələfi əs-Salihin» Abdullah İbn AbdulHəmid əl-Əsəri - Türk Dilində.

«əl-Əqidətul Təhaviyyə» İbn Əbil İzz əl-Hənəfinin şərhi ilə - Türk Dilində.

«əl-Əqidətul Təhəviyyə əl-Muyəssər» Muhəmməd əl-Humeyyisin şərhi ilə - Türk Dilində.

«əl-Əqidətul Vasitiyyə» İbn Teymiyyə. Muhəmməd Xəlil Hərrasın şərhi ilə - Türk Dilində.

«Ərbəin ən-Nəvəviyyə» Nazim Məhəmməd Sultanın şərhi ilə - Türk Dilində.

«Əhli Sünnə Vəl Cəmaatın Etiqadi Özəllikləri» Muhəmməd AbdulHadi əl-Misiri - Türk Dilində.

«Əhli Sünnətə Görə İman» Abdullah İbn AbdulHəmid əl-Əsəri - Türk Dilində.

«Мир Благочестивых Ангелов» Умар Сулейман ал-Ашкар – Перевод с Арабского Э.Р.Кулиева.

«Müxtəsər Səhih Buxari» Muhəmməd İbn İsmail Əbu Abdullah əl-Buxari əl-Cufi - Tərcümə - Əlixan Musayev.

«Müxtəsər Səhih Muslim» Əbul-Hüseyn Muslim İbn Həccəc İbn Muslim əl-Quşayri ən-Nisaburi – Tərcümə - Anar İsrafilov.

“Səhih Buxari” Muhəmməd İbn İsmail Əbu Abdullah əl-Buxari əl-Cufi Ərəb və Türk dillərində

«Səhih Muslim» Əbul-Hüseyn Muslim İbn Həccəc İbn Muslim əl-Quşayri ən-Nisaburi Ərəb Və Türk dillərində

«Sünən-Tirmizi» Muhəmməd İbn İsa Əbu İsa ət-Tirmizi əs-Suləmi, Dəru İhyəit-Turasil-Arabi, Beyrut çapı. Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albaninin təhqiqi ilə

«Sünən Əbu Davud» Suleyman İbn əl-Əşəs Əbu Davud əs-Sicistani əl-Əzdi, Dərul-Kitəbil-Arabi, Beyrut çapı. Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albaninin təhqiqi ilə

«Sünən-Nəsai» Əhməd İbn Şueyb Əbu Abdurrahmən ən-Nəsai, Məktəbul-Mətbuatil-İsləmiyyəti, Hələb çapı, ikinci nəşr, M1986-H1406. Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albaninin təhqiqi ilə

«Sünən ibn Macə» Muhəmməd İbn Yəzid Əbu Abdullah əl-Qəzvini, Dərul-Fikr, Beyrut çapı, Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albaninin təhqiqi ilə

«Səhih ibn Hibban» Muhəmməd İbn Hibban İbn Əhməd Əbu Hatim ət-Təmimi, Muəssəsətul-Risələ nəşriyyatı, ikinci nəşr M1993-H1414, Şueyb əl-Arnavutun təhqiqi ilə

«Musnəd Əhməd» Əhməd İbn Hənbəl, Muəssəsətul-Risələ, ikinci nəşr, M1999-H1420

«Musnəd Əhməd» Əhməd İbn Hənbəl, Muəssəsətu Qurtubə, Qahirə çapı, Şueyb əl-Arnavutun təhqiqi ilə

«Silsilətul-Əhədisis-Sahiha» Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albani, Məktəbətul-Məarifə, ər-Riyad

“Silsilətul Əhədisə Daifə və Movdua və Əsəruhə Fi Umməti” Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albani, Məktəbətul-Məarifə, ər-Riyad

«Sahih və Daif Cəmius-Sağir» Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albani, Məktəbətul-İsləmi

«Sahihut-Tərğib vət-Tərhib» Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albani, Məktəbətul-Məarif, ər-Riyad, beşinci nəşr

«Mişkətul-Məsabih» Muhəmməd İbn Abdullah əl-Xatib ət-Təbrizi, Məktəbətul-İsləmi, ikinci nəşr, Beyrut M1985-H1405. Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albaninin təhqiqi ilə

«İrvaul-Ğalil fi Təxric Əhədis Mənaras-Səbil» Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albani, Məktəbətul-İsləmi, ikinci nəşr, Beyrut M1985-H1405


QEYD ÜÇÜN

1 Xutbətul-Hacə - adı ilə məşhur olan bu duanı, cümə və s. xütbələrdə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm - oxumuşdu. Səhabələrinə də bunu əmr etmiş və özü də onları öyətmişdir. Hədisin ilk hissəini bizə: – Əhməd 1/392-393,432, Əbu Davud 2188, Tirmizi 1105, Nəsəi 3/104-105, 6/69 və «Əməlul Yəum vəl Leyl» 488, İbn Məcə 1892, Darimi 2202, Tayalisi «əl-Musnəd» 1557, AbdurRazzaq «əl-Musənnəf» 10449, Bəzzar «əl-Musnəd» - Kəşful Əstar 1/314, Əbu Yəla «əl-Musnəd» 5233-5234,5257, Tahavi «Şərhul Müşkilil Asar» 1-3, Təbərani «Məcmuul Kəbir» 10/10079-10080, Həkim «əl-Mustədrək» 2744, Beyhəqi «Sünnənul Kubra» 3/214-215, Bəğavi «Şərhus Sunnə» 2268 İbn Məsud - radıyallahu anhu – yolu ilə, Müslim «Şərhu Nəvəvi» 6/156-158, Əhməd 1/302,350, Nəsəi 6/89-90, İbn Məcə 1893 və Tahavi «Şərhul Müşkilil Asar» 4 İbn Abbas - radıyallahu anhu – yolu ilə, Tahavi «Şərhul Müşkilil Asar» 5, Beyhəqi «Sünnənul Kubra» 3/215 Nubeyt İbn Şərit - radıyallahu anhu – yolu ilə, Əbu Yəla «əl-Musnəd» 7221, Nəsəi «Sünnənul Kubra» bax: «Tuhfetul Əşraf» 6/472 № 9148 Əbu Musa əl-Əşari - radıyallahu anhu – yolu ilə.

2 Hədisin İkinci Hissəsini – Müslim «Şərhu Nəvəvi» 6/153-156, Əhməd 3/319,371, Nəsəi 3/188-189, Beyhəqi «Sünnənul Kubra» 3/214 Cabir İbn Abdullah - radıyallahu anhu – yolu ilə. Bu ləfz Nəsainin ləfzidir. Hədisi Əhməd 3/371 və Müslim. Hədis səhihdir. Muhəddis Muhəmməd Nəsrəddin əl-Albani – rahmətullahi aleyhi - hədisin bütün rəvayətlərini bir yerə toplayaraq «Xutbətul Həcə» isimli bir kitab yazmışdır. İstəyənlər bu kitaba baxa bilərlər. Ayrıca bax: əl-Albani «Muxtəsər Səhih Müslim» 409, «Mişkətul Məsabih» 3149,5860.

3 Əbu Davud, əl-Albani “Zəif”.

4 Müslim 8-10, Buxari 50.

5 Firuzabadi “Basir” 4/524.

6 Müslim 2996.

7 Müslim 8.

8 İmam Əhməd “Musnəd”, İbn Sad "Təbaqat".

9 Müslim 177, 457.

10 Müslim 174, 455.

11 Müslim 174. 455, Buxari 4856, 4857, Əhməd 3780.

12 Müslim 174.

13 Buxari 4858, 4577.

14 İbn Həcər “Fəthul Bəri” 8/611, Nəsəi, Həkim.

15 İbn Kəsir “Bidayə” 1/47, İmam Əhməd “Musnəd” 3748, Şueyb Arnavut “Zəif”.

16 Əbu Xatim “Mişkət əl-Məsabih” 3/121, əl-Albani “Səhih Silsilə” 151.

17 Əbu Davud 4729, əl-Albani "Səhih" 3943.

18 əl-Albani “Səhihul Cəmi” 853.

19 Buxari «Ənbiya» 48, 6/477, 13/90, Müslim «İman» 167, 272.

20 Buxari 3992.

21 Buxari 3207, Müslim 162, 429.

22 Təbərani «Mucəm əl-Kəbir», əl-Albani "Səhih Hədislər Silsiləsi" 852.

23 Müslim 2184, 2842.

24 Müslim 770/200, 1847, Səhih Tirmizi 3420, İbn Məcə 1357, Müslim 770/200, 1847, “Sifətus Salət” 95.

25 İbn Kəsir “Bidayə” 1/53.

26 Nəfs – bir neçə cürdür. 1. Sənə pisliyi əmr edən nəfs – «Mən özümü təmizə çıxartmıram. Rəbbimin rəhm etdiyi kimsə istisna olmaqla nəfs pis işləri görməyi əmr edir. Həqiqətən Rəbbim bağışlayan və Rəhm edəndir». (Yusif 53). 2. Özünü qınayan nəfs – «And içirəm özünü qınayan nəfsə». (əl-Qiyamət 2). 3. Özünə arxayın nəfs – «Ey özünə arxayın nəfs. Dön Rəbbinə, sən Ondan O, da səndən razı olaraq». (əl-Fəcr 27). İbn Teymiyyə «Məcmuul Fətava» 9/294.

27 əl-Albani «Əhkəmul Cənaiz» s 202, İmam Əhməd 4/287, 295-296, Əbu Davud 4753, İbn Kəsr 2/131, İbn Həcər 3/234, 240.

28 Tirmizi 1021, əl-Albani «Həsən».

29 Əbu Yala «Musnəd», Təbəri «Təfsir», Beyhəqi «Bas vən Nuşur» 327.

30 İbn Həcər “Fəthl Bəri” 8/691.

31 Buxari 4937, Müslim 798, Tirmizi 2904.

32 Müslim 2401.

33 Müslim 8.

34 Əhməd “Musnəd” 24462, 25174, 25195, İbn Sad “Tabaqat”, Şueyb Arnavut “Zəif”. Buxari 3217, 3768.

35 Buxari 3464, Müslim 2964.

36 Tirmizi 3233, 3234, 3235, 3543, əl-Albani «Ziləlul-Cənnə» 388.

37 Müslim 430.

38 Müslim 197.

39 Buxari “Riqaq” 51, Müslim 2357, 2736.

40 İmam Suyuti “Xabaik Fi Əxbər əl-Mələik” səh: 252.

41 Buxari 3218.

42 Müslim 2731, 7101.

43 Buxari 3207, Müslim 162, 429.

44 İbn Həcər “Fəthul Bəri” 6/308, Təbəri, əl-Albani “Səhih Silsilə” 1/236, H. 477.

45 əl-Albani “Səhih Silsilə” 1/236, H. 477.

46 Buxari 4701.

47 Təbərani “Mucam əl-Avsat”, əl-Albani “Səhihul Cəmi” 5864.

48 Buxari 3231, Müslim 1795.

49 Tirmizi 3117, Əhməd “Musnəd” 2353.

50 Müslim 2948.

51 Buxari 6227, Müslim 2841.

52 Təbərani “Mucəmul Vasit”, əl-Albani “Səhihul Cəmi” 5207.

53 Həkim 4917, Beyhəqi “Sünən” 4/15, əl-Albani “Səhih Silsilə” 1/581, 326.

54 Nütfə – məni mənasındadır. Nütfə bəzən də saf su adlanır.

55 Aləqa – laxtalanmış qan, ziyil deməkdir. O, insanı laxtalanmış qandan yaratdı. (əl-Ələq 2).

56 Mudğa – çeynənilmiş ət parçasına oxşadığı üçün ona bu ad verilmişdir.

57 Buxari 3208, Müslim 2643.

58 Buxari 6595, Fəthul Bəri 11/477, Müslim 2646.

59 Müslim 2645.

60 Buxari 2.

61 Buxari 4.

62 Müslim 806, 1913.

63 İbn Əsakir “Tarix”, Əhməd “Musnəd” 5/391, Tirmizi 3781, əl-Albani “Səhih Cəmi” 79.

64 Buxari 6.

65 Merac gecəsi Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – ə beş vaxt namaz qılmaq vacib buyrulduqdan sonra o geriyə dönmüş, ertəsi gün də Cəbrail - əleyhissəlam - yerə enib ona namaz vaxtlarını öyrətmişdir.

66 Burada zöhr, əsr, məğrib, işa və fəcr namazları qəsd edilir.

67 Buxari 521.

68 Muxtəsər Müslim 1444, İbn Məcə 3524, əl-Albani “Səhihdə” 2060.

69 Muxtəsər Müslim 1443, İbn Məcə 3523.

70 Buxari 3-5, Müslim 160.

71 Tirmizi 2800, əl-Albani «Zəif».

72 Təbərani «əl-Kəbir», Beyhəqi «Şiab əl-İman», əl-Albani «Səhih Silsilə» 1209, "Səhih Cəmi" 2/212, 2097.

73 Müslim 2814.

74 İbn Hibban 5533, Həkim 1/448, əl-Albani “Zəif Ədəbul Mufrad” 1214.

75 Tirmizi 2988, əl-Albani “Zəif”.

76 Müslim 205, 352, Əhməd 8203, 8219.

77 Buxari 7501, 7062.

78 Buxari 1374, 1442, Müslim 1010, 2383, İbn Hibban 3329.

79 Buxari 3464, Müslim 2964.

80 Buxari “Ədəbul Mufrad” 350, əl-Albani “Səhih”.

81 İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

82 Təbərani, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

83 İmam Əhməd “Musnəd”.

84 İmam Əhməd, İmam Cəlaləddin əs-Suyuti “Qəbir Aləmi”.

85 Buxari, Müslim.

86 Buxari 3209, Müslim 2637.

87 Buxari 5242, Müslim 1654, Nəsəi 7/30, 31, İmam Əhməd 2/229, 275, 506, Tirmizi 1532.

88 Tirmizi 2161, 2685, əl-Albani «Səhih».

89 Buxari 647, Müslim 649.

90 Əbu Davud 618, 664, İbn Məcə 781, əl-Albani «Səhih».

91 Əbu Davud 676, əl-Albani «Səhih».

92 İbn Məcə 995, əl-Albani «Səhih».

93 Təbərani “Mucamul Əvsat”, əl-Albani “Səhihul Cəmi” 1844.

94 əs-Suyuti “Cəmius-Sağir” 10891, Əhməd 15680, 15718, əl-Albani «Sahihul-Cəmius-Sağir» 5744.

95 Nəsəi; Həkim, 2/421. əl-Albani «Səhih Nəsai», 1/274, “Mişkət” 924.

96 Səhih Tirmizi 1/286, Səhih İbn Məcə 1/244. Əbu Davud 3098, 3100, əl-Albani “Səhih Muquf”.

97 Buxari “Ədəbul Mufrad” 625, əl-Albani “Səhih”, Müslim 2733, 7105.

98 Muxtəsər Müslim 456, 920, İbn Məcə 1447.

99 Buxari, Müslim, əl-Albani "Mişkət" 1384.

100 Səhih Kəlimə 76, Buxari 799.

101 Hədisdə: “Gecəni sizin aranızda keçirən mələklər”- deyildikdə təkcə onlar deyil, habelə gündüzlər möminlərin arasında olub növbəsi yetişdikdən sonra səmaya qalxan mələklər də nəzərdə tutulur. Bu izah ibn Xuzeymənin “Səhih” əsərində mötəbər isnadla rəvayət edilən hədisdə öz təsdiqini tapmışdır. Bu hədisdə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – demişdir: “...Onlar sübh namazında bir yerə toplandıqdan sonra gecəni sizin aranızda ke­çirən mələklər səmaya qalxır, qalanları isə sizin aranızda qalırlar, habelə əsr namazında bir yerə toplandıqdan sonra gündüzü sizin aranızda keçirən mələklər səmaya qalxır, qalanları isə sizin aranızda qalırlar...”. İbn Həcər “Fəthul-Bari” 2/330.

102 Buxari, 555, 3223, 7429, Müslim 632, 1464.

103 Müslim 796.

104 Buxari 5018, Müslim 795, 796.

105 Əbu Davud 3641, Səhih Tirmizi 2159, 2683.

106 Müslim 2699.

107 Subhənəllah

108 Allahu Əkbər

109 Əlhəmdulilləh

110 Buxari 6408.

111 Müslim 2689.

112 Müslim, Tirmizi 2514, İbn Məcə 4239, Əhməd 2/304,305, əl-Albani «Səhih Hədislər Silsiləsi» 1948, «Səhihul Cəmius Səğir» 7073, «Mişkətul Məsabih» 2268.

113 Buxari 3820, Müslim 2432.

114 Buxari 3895, 5125, 7011, Müslim 2438.

115 əl-Albani «Səhih Tərğib» 1/420, H. 995.

116 Buxari 3992, Əhməd 5/121.

117 Buxari 3995.

118 Müslim 1763.

119 Buxari 4117, Müslim 1769.

120 Müslim.

121 Müslim 2797.

122 Buxari 3364.

123 Buxari 3802, Müslim 2466, Nəsəi 2055.

124 Buxari 1244, 2816.

125 Müslim 2942.

126 Buxari 2/664, 6/2607, 7125, İbn Hibban 9/48, 15/29,216, Həkim 4/583, Məcmuaz Zəvaid 7/332, İbn Əbi Şeybə 6/406, 7/492, Fəthul Bəri 10/191.

127 Əhməd 5/364,434, Fəthul Bəri 13/105.

128 Qurtubi 4/89, Məcmuaz Zəvaid 7/350, Fəthul Bəri 13/104.

129 Müslim 2252, 2940.

130 Həkim “Mustədrək” 2900, Tirmizi 3954, İbn Hibban 7314, Əhməd 21606, 21646, əl-Albani “Səhih”.

131 Buxari 780, Müslim 410, Əbu Davud 935, 936.

132 Buxari 781, Səhih Tərğib 514.

133 Buxari 796.

134 Buxari 1339, Müslim 2372.

135 “Fəthul Bəri” 6/442.

136 Buxari, Müslim.

137 Buxari, Müslim 567.

138 Müslim 2106.

139 Müslim 2113.

140 Əbu Davud 4180, 4182, əl-Albani “Səhih Cəmi” 3060,

141 Buxari 405, Müslim 551.

142 Əbu Davud 3806, İbn Hibban 332, əl-Albani “Səhihdə” 222.

143 əl-Albani «Səhihdə» 1/2/40.

144 Buxari 416.

145 Buxari 8/165, Tirmizi 3117, Əhməd 1/274,278.

146 Buxari, Müslim.

147 İbn Kəsir “Bidayə” 1/197.

148 Buxari, «Fəthul Bəri» 6/314, Müslim.

149 Müslim 2617.

150 Təbərani, əl-Albani «Səhhul Cəmi» 6285.

151 Asim əl-Əhvəl deyir ki, mən Ənəs - radıyallahu anhu – dan: «Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – dən Mədinəni haram etdimi?» deyə soruşdum. Ənəs: «Bəli, Mədinə haramdır. Onun bitkisi qoparılmaz. Hər kim belə bir günahı edərsə artıq Allahın, mələklərin və bütün insanların lənəti onun üzərinə olar (Başqa rəvayətdə: Ya Allahım! Şübhə yox ki, İbrahim Sənin qulun, xəlilin və Peyğəmbərindir. Mən də Sənin qulun və Peyğəmbərinəm. İbrahim Məkkə üçün Sənə dua etdi. Mən də onun Məkkə üçün istədiklərini və bir mislini Səndən Mədinə üçün istəyirəm. Bərəkətindən Məkkəyə bəxş etdiyin lütfündən iki mislini Mədinəyə də müyəssər et)» Müslim 1367, 1368, 1373.

152 Buxari 1870, Müslim 1370. Əbu Davud 2034, 2036 əl-Albani “Səhih”.

153 Buxari 1870, Müslim 1370.

154 «Buluq əl-Məram» 1179.

155 «Buluq əl-Məram» 1169.

156 İmam Əhməd «Musnəd» 4/421, əl-Albani «İrvalul Ğəlil» 2/301.

157 İbn Kəsir “Bidayə” 1/58.

158 Həkim “Mustədrək”, İbn Əbil İzz “Şərh Tahaviyyə” səh: 305.

159 “Şərh Təhaviyyə” səh: 303.

160 əs-Səffərini “Ləvəmi” 2/səh: 398.

161 İbn Məcə 801, əl-Albani «Səhih Cəmi» 36.

162 Tirmizi 3378, İbn Məcə 3791, əl-Albani “Səhih”.

163 İbn Hibban “Səhih” 3852, Şueyb Arnavut “Səhih”, Beyhəqi “Sünən”, Həkim “Müstədrək”, əl-Albani “Səhih Cəmi” 1867.

164 Tabərani “Mucəmul-Əvsat” 2320, əl-Albani “Sahihut-Tərğib vət-Tərhib” 1113 həsən li-ğeyrihi demişdir.

165 Müslim 2701, 7032, Nəsəi 5426, Tirmizi 3379, Əhməd 16881, 16835.

166 Dərimi “Rədd Alə Bişrul Mərrisi” 1/256, Səlim Hiləli “Movquf” hədis.

167 Buxari 97, Kitəbut-Tövhid 6856, 7405, Muslim 4/ 2061.

168 Bax: “Məcmuul Fətava” 11/350, “Şərh Əqidətul Təhaviyyə” səh: 303.