Memleket Hikâyeleri / Ayfer Tunç

Allahtan  yakınlarda  bir  köy  var.  Yardımsever  köylüler  elle­
rinde çuval parçalarıyla  koşup geliyorlar.  Çalı çırpı toplayıp  te­
kerleklerin  ardına  döşüyorlar.  Çuvalları  çamurun  üstüne  yer­
leştiriyorlar,  kan  ter  içinde  hep  beraber arabalara  abanıyorlar. 
Nihayet  çamurdan  çıkarmayı  başarıyorlar.  Yola devam  etmele­
ri lazım.  Kız  tarafı hazırlıklarını yapmış,  bekliyordun  Gelgele- 
lim soğuktan yanakları kıpkırmızı olan Alman gelini daha fazla 
perişan etmek istemiyorlar. Artık ailenin asli üyesi de olsa, sap­
sarı  saçları,  gri-mavi gözleri ve  üç  beş  kelime dışında  Türkçeyi 
hâlâ  konuşamaması  ona daimi bir misafirlik durumu,  özen gös­
terilmesi gereken bir biblo  niteliği veriyor.
Aslında  birbirlerine  itiraf  etmedikleri  bir  şey  var.  Aile  için 
Avrupalı olmak  fikrinin tabii ve cisimleşmiş  hah  olan  bu  genç 
kadının  kız  alıp  akraba  olacakları  köyü  görmesini  istemiyor­
lar.  Köyün  nefes  kesen  doğal  güzelliğine,  kız  tarafının  kuş­
ku  duymadıkları  misafirperverliğine  rağmen,  karşılaşacakla­
rı  manzaranın  kuyrukları  boka  batmış  inekler,  çamurda  çıp­
lak  ayakla dolaşan sümüklü,  cılız  çocuklar,  oturdukları yerde 
osuran  ihtiyarlar,  ter  kokan  kılıksız  gençler  olacağını  tahmin 
edebiliyorlar.  Tuvalet  bahsini  akıllarına  bile  getirmek  istemi­
yorlar.  Kendi evlerindeki kapılı,  çeşmeli, bulup buluşturup  tu­
valet  kâğıdı koydukları  ama  nihayetinde alaturka  heladan bile 
utanırlarken  Alman  gelini  muhtemelen  bahçenin  bir  köşesin­
de  bulunan  derme  çatma  helaya  mı  götürecekler?  Zemin  tah­
talarının aralığından birikmiş  bok yığınını görmesine nasıl en­
gel  olacaklar?
Bu  Avrupalı  genç  kadının  zamanıyla  kendi  ülkelerinin  ba­
tısında  bulunan  bir  köyün zamanı  arasındaki yüz  yıllık  fark­
la  yüzleşmenin  ağırlığına  hazır  değiller.  Şehirde,  kendi  evle- 
rindeyken  ulaşmak  istedikleri  muasır  medeniyete  uygun  düş­
meyen  yanlarını  gizlemek  ellerinde,  ağızlarında  gümüş  kaşık­
la  doğmuş  gibi  yapabilirler.  Ama  dünür  olacakları  ailenin  köy 
hayatının ilkelliğinden geldiğini saklamaları mümkün değil.  Bu 
nedenle Alman gelini köye götürmek istemediler, ama oryanta­
lizm  sözcüğünden  haberdar  olmadığı  halde  Avrupalı  sezgisiy­
le  oryantalist  manzaralara  koşmaya  hevesli  gelin  ısrar  edince
156

---

mecbur  kaldılar.  Şimdi  bu  Avrupalı  nazenin  çiçeği  “doğanın” 
zorlu şartlarından korumanın yolunu  arıyorlar.
Yardımlarına  koşan  köylülerden biri  Alman  gelinle  damadın 
yeğeni  olan  çocuğu  evinde misafir etmeyi  teklif ediyor.  Dönüş­
te  uğrayıp  ikisini  de  alabilirler.  Aman  nasıl  seviniyorlar,  işte 
Türk  köylüsü,  Türk  misafirperverliği!  Alman  gelin  aralarında 
bir  akrabalık  ilişkisi  olmayan  bu  köylünün  evinde  onları  bek­
leyebilir.  Gerçi gene bahçedeki tuvalete gidecek, gördüğü man­
zara  karşısında  nutku  tutulacak.  Ama  elden  ne  gelir?  Hem  her 
toplumun  alt  seviyeleri var.
Koca  hızlı bir Almancayla  geline  durumu anlatıyor:  Şartlar 
çetin.  Kar  başlayabilir,  gene  çamura  saplanabilirler,  aç  kalabi­
lirler,  daha  fazla  eziyet  çekmesin,  gitsin  şu  köylücağızın evin­
de misafir olsun.  Alman gelin öyle üşümüş  ki hemen kabul  edi­
yor,  karnı da aç  zaten.
Aslen  Karadenizli  olan  köylü,  Alman  gelinle  çocuğu  evine 
götürüyor.  Köylünün karısı, hayatında ilk kez bir Alman görü­
yor  ve  kadından gözlerini  alamıyor.  Neredeyse  kocasına  “Val­
lahi insan!”  diyecek, öyle şaşkın.
Alman gelin bu ülkede ayakkabı çıkarmak gerektiğini öğren­
miş,  zaten  çamur  içinde  kalmış  ayakkabılarını  çıkarıp  içeri  gi­
riyor.  Burası  alçak  tavanlı bir kerpiç  kulübe.  Samanla  karıştırıl­
mış  toprak  döşeli  eğri büğrü  taban  renkli  kilimlerle  kaplı.  Pen­
cereler o kadar  küçük  ki,  minyatür sanki.  Pencere  içlerinde ku­
kasının üstünde tığıyla yarım bir dantel, bir pilli radyo, perşem­
be geceleri  okunan Latin harfli  bir Yasin-i Şerif kitabı var.  Pen­
cerenin  dışına da kışa dayanıklı saksı çiçekleri  dizilmiş.  Pence­
reli duvarın  önü boydan boya  kilim  kaplı bir  sedir.  Ot  doldu­
rulmuş  arka  minderleri taş gibi  sert.  Duvarda,  göz  hizasından 
çok yukarıya asılmış sepya  resimde beyaz  sakallı,  kasketli,  asık 
suratlı  bir yaşlı adam  var.  Bir de  saatli  maarif takvimi.
Odada  kuzine  yanıyor,  üstünde  bir  güğüm  ve  bir  tence­
re  kaynıyor.  Kuzinede  pişen  mısır  ekmeğinin  buğusu  kapağın 
aralığından  incecik  tütüyor.  Sobanın altına  odunlar sıralanmış. 
Lvde akar su  yok.  Çimento sıvanmış  tezgâhın  ortasında bir ya­
157

---

lak, yanında da  musluklu  bir bidon var.  Raflara  tabaklar,  kalay­
lı  bakır  kaplar  dizilmiş.  Tencerelerin  üstlerinde  nakışlı  örtüler. 
Duvarda  bir çiviye gaz  lambası  asılmış.  Köyde  elektrik yok he­
nüz. Alman gelin evin halini  tiyatro dekoruna benzetiyor.  Pito­
resk,  bakılası,  uzun  uzun  seyredilesi  bir  görüntü.  Her  şey  ter­
temiz  üstelik.  Bir  tek  evin  kokusunu  sevmiyor,  ağır,  iç  kaldı­
ran bir koku.
Köylü,  karısına çocukla Alman’ı iyi ağırlamasını  söyleyip  gi­
diyor.  Karısı  çok heyecanlı.  Alman gelinin  ellerinin  çamurlu  ol­
duğunu  görünce,  bakır  bir ibriğe  güğümdeki  kaynar  sudan  ek­
leyip  ılıştırıyor,  gelin  ellerini  köylü  kadının  ibrikten  döktüğü 
suyla  ve  ev  yapımı  beyaz  sabunla  uzun  uzun  yıkıyor,  tertemiz 
bir  peşkirle  kuruluyor.  Islak  giysilerini  çıkarıyor.  Köylü  kadı­
nın  verdiği  şalvarla  gömleği  giyiyor,  el  örgüsü  patikleri  ayağı­
na  geçiriyor.  Şalvar  lacivert  üstüne  minik  sarı-beyaz  çiçek  de­
senli  pazenden  dikilmiş,  mis  gibi  sabun  kokuyor.  Gelin  son­
suzca  geniş şalvarı  iki yana  çekip görümcesinin  çocuğuna  gös­
tererek gülüyor.  Çocuk  da  gülüyor,  dört  yaşında,  her şeyi  dik­
katle  izliyor.
Köylü  kadın  gelinin  triko  elbisesini,  naylon  çorabını  alıp 
kayboluyor  ortadan.  Gelin  huzursuz  oluyor,  Almanca  bir  şey­
ler  mırıldanıyor.  Çocuk  niye  huzursuz  olduğunu  anlamıyor. 
Az  sonra geliyor  kadın.  Çorabı  ve  elbiseyi  yıkamış.  Kuzinenin 
yakınına  bir  tahta  iskemle  çekip  üstüne seriyor.
“Beyin  gelene  kadar  kurur,  merak  etme”  diyor,  “bir  de  ütü­
lerim  kuruyunca.”
Alman  gelin  böyle  bir  talebi  olmadığı  halde  giysilerinin  yı­
kanmasına  çok  şaşırıyor,  daha  önce  tanımadığı  köylü  kadının 
bunu  niye  yaptığını  anlayamıyor.  Bu  sıcak,  iyicil  evde  bulun­
maktan  hoşlandığı  belli.  Kaynağını  anlamadığı  kokuya  da  alış­
mış,  yüzünü  ekşitmiyor  artık.  Köylü  kadın  bir  koyun  postunu 
sedire,  kuzinenin yakınına seriyor.
“Geç  otur da  ısın,”  diyor.
Alman  gelin sözcükleri  bilmese  de kadının  ne  demek  istedi­
ğini  anlıyor,  gösterdiği  yere  oturup  ayaklarını  sobaya  yaklaştı­
rıyor.
158

---