Metal və Ərintilər Metalların klassifikasiyası

Deformasiyanın ən sadə formaları aşağıdakılardır:

 



 

Darıltma, 



 

Sıxılma, 



 

Sürüşmə, 

---



 

Əyilmə, 



 

Burulma 

Deformasiyanın miqdarı xarakteristikası maddənin termomexaniki xassələrini 

təsvir edən tənliklərə və maye, qaz axınlarının, konstruksiyalarının möhkəmlik 

parametrlərinin və təzyiqlə işlənmə texnoloji proseslərin hesablanmasına və s. 

daxildir. Cismin istənilən iki elementinin (məsələn, cisimdən fikrən kəsilmiş 

kubiklərin) forma və ölçülərinin dəyişməsi eyni olanda deformasiya daha asan 

təsvir olur. Məsələn, cismin hərtərəfli bərabər sıxılması zamanı meydana çıxan 

hidrostatik deformasiyada onun istənilən elementinin xətti ölçüləri eyni tərtibdə 

kiçilir, yəni cismin deformasiyası cismin hissəsinin və cismin bütövlükdə nisbi 

dəyişməsi ilə təyin olunur. Bir sıra digər hallarda cismin müxtəlif elementlərinin 

deformasiyası eyni olmur, lakin onun bütövlükdə deformasiya nğvünü müəyyən 

edən deformasiyasını seçmək olar. Beləliklə, milin burulması zamanı iki eninə 

kəsiyin qarşılıqlı dönməsi, tirin əyilməsi zamanı-bükülmüş oxun əyriliyi xarakterik 

deformasiyadır. Bu cəm deformasiya cəm elementləri çoxluğunun 

deformasiyalarının qeyri-bircins deformasiya sahələri ilə törəyir. İxtiyari formalı 

cismin deformasiyasını təsvir etmək üçün hər hansı bir nöqtənin sonsuz kiçik 

ətrafının deformasiyasının miqdarı ölçüsü daxil edilir. Hesab edilir ki, əgər baxılan 

nöqtəyə daxil olan saysız elementar (sonsuz kiçik) liflər çoxluğunun nisbi 

uzunluqları və onlar arasındakı bucaqların dəyişməsi məlumdursa, onda həmin 

nöqtə ətrafının deformasiyası təyin olunmuşdur. Əgər nisbi uzanma və sürüşmə 

vahiddən çox-çox kiçikdirsə, onda deformasiya kiçik adlanır. Deformasiyanın 

(mexaniki, elektrik, maqnit və s.) ölçülməsi cismin müəyyən olunmuş nöqtələri 

arasındakı məsafələrin düzünə və dolayı və ya deformasiya ilə yaranan effektlərin 

(optik,pyezoelektrik və s.) ölçülməsinə əsaslanır. 

Deformasiyanı ölçmək mexaniki xassələrin tədqiqi üçün aparılan sınaq zamanı, ya 

da gərginliyin xarakterini müəyyən etmək üçün tiklilərin tədqiqi zamanı aparılır. 

Sərt deformasiyalar çox kiçik olurlar, ona görə də, onların ölçülməsi yüksək 

dəqiqlik tələb edir. Ən geniş yayılmış üsul tenzometrlərin köməyi ilə ölçmədir. 

Bundan əlavə, polyar-optik üsul, rentgen analizi, müqavimət datçiklərdən də 

istifadə edilir. Plastiki deformasiyaları müşahidə etmək üçün hissənin üzərinə 

xüsusi rəng çəkilir və orada dəyişmə sonra ölçülür. 

Ən elementar deformasiya verilmiş elementin uzanmasıdır: 

burada   l1 - elementin deformasiyadan sonrakı uzunluğu, 

       l - bu elementin ilkin uzunluğudur. 

Praktikada çox vaxt deformasiyalar kiçik olurlar, belə ki, e << 1.