layihələndirmə nəzəriyyəsini və maşınların istehsal texnologiyasını da birləşdirir.
Maşınşünaslıq elmi maşınqayırma sənayesinin inkişafı üçün elmi-texniki zəmin
yaradır. Maşınqayırmanın inkişafı isə bir lokomotiv kimi bütün digər sənaye
sahələrini inkişafını təmin edir.
Maşınların layihələndirilməsi zamanı aşağıdakı prioritet məsələləri daim
diqqətdə saxlamaq lazımdır:
1. Gücün və məhsuldarlığın artırılması;
2
2. Maşının işçi orqanının hərəkət sürətinin yüksəldilməsi;
3. Faydalı iş əmsalının artırılması;
4. İşin yerinə yetirilmə dəqiqliyinin yüksəldilməsi;
5. Avtomatlaşdırma və mexanikləşdirmə səviyyəsinin yüksəldilməsi;
6. Standartlaşdırma və unifikasiya səviyyəsinin yüksəldilməsi;
7. Erqonomik tələblərin və maşının işinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi;
8. Kompaklıq və yığcamlıq;
9. Estetiklik.
Texnikada istifadə olunan mexaniki sistemlər maşınlar, maşın-aqreqatlar,
mexaniki tərtibatlar, robototexnik sistemlər, cihazlar və s. ibarətdir. Maşın dedikdə
enerjini bir növdən digərinə çevirən və ya insanın əqli və fiziki əməyini
yüngülləşdirən mexanizm və ya mexanizmlər toplusu başa düşülür. Maşınlar iki
əsas
qrupa bölünür: maşın-mühərriklər (energetik maşınlar) və işçi maşınlar. Maşınların
ümumiləşdirilmiş klassifikasiyası cədvəldə verilmişdir.
Maşınlar
Energetik İşçi
Mühərriklər Generatorlar
Elektrik
İstilik
Hidravlik
Pnevmatik
Elektrik
Pnevmatik
və s.
və s.
Texnoloji
Yerdəyişdirici
Metalkəsən
Dağ-mədən
Kənd təsərr.
Yeyinti sən.
İnformasiya
texnologiyalarına
əsaslanan
Yüngül sən.
Poliqrafiya
Yükqaldırıcı
Nəqledici
Nəqliyyat
və s.
EHM
və s.
və s.
3
Maşınların bu cür klassifikasiya olunması müəyyən qədər şərtidir. Elə maşınlar
vardır ki, onları eyni zamanda iki müxtəlif sinifə aid etmək olar. Müasir maşınlar
əsasən üç tərkib hissədən ibarət olur: mühərrik, işçi maşın və ötürmə
mexanizmləri.
Bundan başqa maşınların əlavə olaraq idarəetmə və tənzimlənmə orqanları da olur.
Bütün maşın və mexanizmlər təyinatına görə, istifadə sahəsinə görə, idarə
olunma üsuluna görə, intiqalın növünə görə, operatorun yerləşməsinə görə də
qruplara bölünür. Maşınları xarakterizə edən parametrlər
ümumi və spesifik
olmaqla
iki qrupa bölünür.
Ümumi parametrlər
dedikdə aşağıdakılar başa düşülür:
məhsuldarlıq, güc, f.i.ə., işçi orqanın hərəkət sürəti, kütlə, qabarit ölçülər
və s. Bu
ümumi parametrlər bütün maşınlara aiddir.
Spesifik parametrlər
yalnız müəyyən
növ
maşınlara aiddir. Məsələn, yükqaldırma maşınları üçün yükün qalxma hündürlüyü
və
yükgötürmə qabiliyyəti; su nasosları üçün suyun qalxma hündürlüyü və ya sorma
dərinliyi; kompressorlar üçün havanın təzyiqi və s.
Dostları ilə paylaş: