Qobiq qoliplarga quyish. Yirik seriyalab va ko‟plab ishlab chiqarishda yuqori
aniqlakdagi (12-15 kvalitetlardagi) shakldor mayda va o‟rta muhim quymalar metal
modellar yordamida tayyorlanadigan qobiq yarim-qoliplrga quyiladi. Bunda qolip
aralashmasi mayda kvars, magnezit yoki sirkoniy qumidan (92-95%) va
termoreaktiv fenol-formaldegidli smola (5-8%) dan tashkil topadi.
Bu usulda olingan quyma yirik donli strukturaga ega bo‟ladi, shu sababli
kerakli mexanik xossalar olish uchun quymaga qushimcha termik ishlov beriladi.
Markazdan qochirma usulida quyish. Bu usulda suyuqlantirilgan metall ma‟lum
tezlik bilan aylanadigan qoliplarga quyiladi: qolip quymaning butun kristallanish
jarayonida aylanib turadi. Bunda metall markazdan qochirma kuch bilan qolip
devorlariga siqiladi va mustahkamligi yuqori, zich quymalar olinadi.
Aylanish gorizontal va vertikal atrofida bo‟lishi mumkin. Ikkala holda ham
aylanish o‟qi quymaning o‟qiga mos tushadi; quyma devorining qalinligi esa
quyiladigan metall miqdoriga bo‟g‟liq.
Bu usul bilan trubalar, silindr shaklidagi vtulkalar, g‟ildiraklar, shkivlar, otish
qurollarining stvollari va boshqa detallar tayyorlanadi.
Qolip va sterjen materiallari, ularning turlari- мetall qo‟ymalarini olishda
qoliplardan foydalaniladi. Qoliplar qo‟yidagi turlarga bo‟linadi:
a)
Bir martalik qoliplar, bunday qoliplar, asosan, qum va gilni suv bilan
qorishtirib tayyorlanadi;
b)
Muvaqqat qoliplar. Bunday qoilplar yuqori haroratga chidamli
materiallarni (shamot, magnezit, qum, asbest va boshqalarni) gil bilan qorishtirib
tayyorlanadi;
35
v) Doimiy qoilplar. Bunday qoliplar, asosan, cho‟yan va po‟latdan (bazan mis
va alyuminiy qotishmalaridan) tayyorlanadi.
Shuningdek, qoliplar unga metall quyishdagi holatiga ko‟ra nam va quruq
xillarga bo‟linadi:
