Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali “Amaliy matematika” fakulteti

Mirzo Ulug‘bek nomidagi
O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali

“Amaliy matematika” fakulteti
“Biotexnologiya” yo‘nalishi
102-19-guruh talabasining
“Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi”
fanidan tayyorlagan

MUSTAQIL ISHI


MAVZU: Qon aylanish sistemasi

Bajardi: 102-19-guruh talabasi Kamolov Xusan
Qabul qildi: Mamatkulova Iroda

Qon aylanish sistemasi
1.Rasmda ifodalangan qon tomirlarining nomini yozing va belgilarini qo‘ying.

2. Noto‘g‘ri javobni belgilang.
1)Rezus faktor – oqsil bo‘lib, 85% odamlarda uchraydi.
2)IV qon gruppasi agglyutinogen A, B va agglyutinin α, β ga ega.
3)Limfa sistemasiga taloq, jigar, limfa tomiri va tugunlari kiradi.
4)Kappilyarlar soch tolasidan 50 marta ingichka.
5)Yurak avtomatiyasi elektrokardiografda tekshiriladi.
6)Ichki uyqu arteriyasi bosh miya va ko‘z soqqasini qon bilan ta’minlaydi.
7)Limfa sistemasi ochiq hisoblanadi.
8)Taloq qon deposidir.
9)Bir yoshli bolada pul’s soni 110 ta.
10)Tog‘ kasalligi havo bosimi ortganda sodir bo‘ladi.
11)Kam harakat qilish gipodinamiya deyiladi.
12)Elektrokardiogrammada PQRSTU tishlari bo‘ladi.
Javob: 2,3,10,12

2.Quyidagi ko‘rsatgichlarni aniqlang.

Yurakning minutlik hajmi	5 l
Tinch turganda	5 l
Jismoniy mehnatdan so‘ng	100 l gacha
Pul’s soni	70-90 marta
Tinch turganda	70-72 marta
Jismoniy mehnatdan so‘ng	120-140
Yurak sistolik hajmi	65-70 ml
Jismoniy mehnatdan so‘ng	100-200ml

1. 
   Yurakning tuzilishini ko‘zdan kechiring va raqamlarini nomlang.
   

1 Yurak kovak vena 2 O’ng bo’lmacha 3 Yarimoysimon klapan 4 O’ng qorincha 5 Pastki kovak vena 6 aorta 7 O’pka arteriyasi 8 O’pka venalari 9 Chap bo’lmacha 10 Yarimoysimon klapan 11 Chap qorincha

3. Pul’s nima? Kelib chiqish sabablarini yoriting.
___Qon tomirlari devorining ritmik ravishda to'lqinlanib turishiga tomir 
urishi,ya'ni puls deyiladi. 
Arteriya qon tomirlari devorining to'lqinlanishi arterial puls, vena qon tomirlari 
devoir-ning to'lqinlanishi vena pulsi deyiladi. 
Arterial puls - bu yurakning chap qorinchasi qisqarganda undagi qonning 
aortaga va un-dan esa arteriya tomirlariga yuqori bosim ostida chiqarilishi natijasida 
ular devorining tebrani-shidan hosil bo'ladi.Yurak daqiqasiga necha marta 
qisqarsa,arteriya impulsining soni ham shun-cha bo'ladi.Tinch holatda katta odam 
pulsining soni bir daqiqada 70-72 marta bo'ladi. Bolalarda yurakning qisqarishi va 
pulsning soni kattalarnikiga nisbatan ko'proq bo'ladi. Bir yoshlik bolada puls soni bir 
daqiqada 110 ta, 5 yoshda-90 ta, 10 yoshda-80 ta, 16 yoshda kattalarnikiga teng-
lashadi. 
Puls tana yuzasida joylashgan arteriya tomirlarida sanaladi.Odatda, puls 
bilakning pastki qismidagi arteriya tomirida, ya'ni kaft usti sohasidagi tomirda 
sanaladi.Puls to'lqinining tarqa-lish tezligi qonning oqish tezligiga bog'liq 
emas.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3.Qon aylanish doirasi qismlarini yozing.

­­­­	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7. Quyidagi savollarga javob bering.

Qon bosimi nima?	qonning tomirlar devoriga ko‘rsatgan bosim kuchidan yuzaga keladi. Qon bosimi ham pulsga o‘xshab ikki xil bo‘ladi: arterial va vena bosimi.
Normada bosim nechaga teng?	120-80 mm
Qon bosimining oshishi	Gipertoniya — qon tomirlarining nerv-funksional faoliyati buzilishi natijasida kelib chiqadigan kasallikdir. Kasallik asosan 40 yoshdan kattalarda uchraydi, lekin so‘nggi yillarda yoshlarda ham tez-tez kuzatilmoqda. Bu darddan ayollar ham, erkaklar ham bir xil aziyat chekishadi. Gipertoniya yurak-qon tomir tizimi kasalliklari bilan xastalangan kishilarning o‘limiga sabab bo‘luvchi asosiy sabablardan biri hisoblanadi.
Qon bosimining kamayishi