Metodologiyasi


O'zbekistonda tarix fani rivojlanishining



Yüklə 112 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə16/269
tarix29.11.2023
ölçüsü112 Kb.
#139121
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   269
Tarix fani metodologiyasi O`quv qo`llanma

O'zbekistonda tarix fani rivojlanishining
tarixiy yo‘li haqida
T arix fani asrlar davom ida q o ‘lyozm a asarlarda ifodalan- 
gan m aishiy hayot, voqea-hodisalar, tarixiy personajlar va shaxs- 
lar h aq ida hikoya qilishdek oddiy b ayonchilikdan, m u ay y an -tari- 
xiy k ontekstda tarixiy hayot yo‘lin in g sh ak llanishi, bosqichlari va 
u m u m iy q o n u n iy atla rin i an iqlash , u m u m lashtirish, ta h lil qilish va 
n azariy xulosalar c h iq arish kabi m urak kab ilm iy yo‘lni bosib o ‘tdi.
0 ‘z b e k isto n n in g eng qad im gi tarix i haqida m oddiy m ad an iy at 
yod g o rliklari va arxeologik to p ilm a la r m a’lum ot beradi. M ilo d d an
avvalgi b irin c h i m in g y illik k a oid yozm a m an balar, zard u sh - 
tiy larn in g m u q ad d as «Avesto» kitobida, ax m on iylar davriga oid 
B eh u stu n , N aqshi R u sta m qoyatoshlaridagi bitiklarid a, T uron va 
M o v a ro u n n a h rn in g tab ia ti, xalqlari h aqida m a ’lu m o tlar keltiril- 
gan. 0 ‘z b e k isto n n in g qad im g i tarix i h aqida G e ro d o t, K senofont, 
Ktesiy, Polibiy, D iodor, S trab o n , K ursiy Ruf, shuningdek, xitoy, 
a rm a n , ara b m u allifla ri y aratgan yozm a m an b alard a m a’lum ot- 
larn i u ch ratish m u m k in . A srlar davom ida 0 ‘z b ek isto n n in g si-
26


yosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, m a ’naviy hayoti tarixi haqidagi m a’lu- 
m otlar saroy y iln o m ac h ila ri, tarix ch ilar, geograflar to m o n id an
yozilgan asarlar haqida, xonlar, p o d sh o h la r va boshqa h u k m d o r- 
lar ko‘rsatm asiga b in o an yozilgan rasm iy h ujjatlarda m an b alar 
shaklida ja m la n a bordi.
X alqim izning q ad im tarix ga ega ekanligi h aqida so‘z y u rita r 
ekan, 0 ‘zbekiston R espublikasi B irinchi Prezidenti I.A .K arim ov 
quyidagilarni alo h ida ta ’kidlab o 'ta d i:
— 
«H ozir 0 ‘zbekiston deb ataluvchi hudud, ya’ni b izn in g
V atanim iz nafaqat S h arq , balki u m u m jah o n sivilizatsiyasi beshik- 
laridan biri b o 'lg an in i b u tu n ja h o n tan olm oqda. Bu q ad im iy
va tab a rru k tu p ro q d a n b u y u k allom alar, fozilu fuzalolar, oli- 
m u ulam olar, siyosatchilar, sark ard alar yetishib chiq q an . D iniy 
va dunyoviy ilm la rn in g asoslari m an a shu z a m in d a yaratilgan, 
sayqal topgan. E ram izgach a va u n d a n keyin qu rilg an m urakkab 
suv in sh o o tlari, shu k u n gacha ko‘rku fayzini, m ah o b atin i yo‘qot- 
m agan osori atiq a la rim iz q a d im -q a d im d a n y u rtim iz d a d eh q o n - 
chilik, h u n a rm a n d ch ilik m ad an iyati, m e’m o rchilik va shah arso z- 
lik sa n ’ati yuksak bo ‘lgan id an d alo lat beradi*1.
0 ‘rta asrlar tarixnavisligida sulolaviy tarixga bag‘ishlangan 
Bayhaqiyning «Tarixi Bayhaqiy», N asaviyning «Siyrat a s-S u lto n
Jalol a d -D in M ankburni», N iz o m id d in S h o m iy ning « Z afarn o - 
ma*, S harafuddin Ali Y azdiyning «Z afarnom a*, F azlulloh ibn 
Ro‘zbexonning « M ehm o n nom ai Buxoro*, H ofiz T anish Buxoriy- 
ning «A bdullanom a», M u h a m m a d Y usuf M u n sh iy n in g «Tarixi 
M uqim xoniy*, M u h am m ad A m in B uxoriyning «U bayd ullano- 
ma* kabi asarlari yaratildi.
Ya’qubiyning «K itob al-buldon* («M am lak atlar haqida kitob*), 
Tabariyning «Tarixi Tabariy*, B eru n iy n in g «Q adim gi xalqlardan 
qolgan yodgorliklar», m a ’lum b ir hud u d tarixiga oid — m in ta q a - 
viy uslubdagi N arsh ax iy n in g «Tarixi Buxoro», N asafiy n in g «K itob 
al-q an d fi tarixi S am arqand * («Sam arqand tarix i haqida q a n d -

Yüklə 112 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   269




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə