Mezonlar va barionlar
Yüklə 91,88 Kb.
|
|
Adronlar-kuchli o'zaro ta'sirlarda etuvchi zarralarning umumiy nomi. Bu nom 'kuchli, yirik' degan ma'noni anglatuvchi yunoncha so'zdan kelib chiqqan. Barcha adronlar ikkita katta gruppa: mezonlar va barionlarga bo'linadi. Barionlar (og'ir degan ma'noni anglatuvchi yunoncha so'zdan olingan)-bu yarimbutun spinli adronlardir. Eng mashhur barionlar-protin va neytron. Bir vaqtlar ajiblik deb nomlangan kvant sonli qator zarralar ham barionlarga taalluqlidir. Lyambda barioni (λ0) va sigma birionlar oilasi (∑-,∑+, va ∑0) ajiblik birligiga ega. +, -, 0 indekslar zarra elektr zaryadining ishorasini yoki neytralligini ko'rsatadi. Ksi-barionlar (∑- va ∑0) ikkita ajiblik birligiga ega. Ω barionning ajibligi uchga teng. Aytib o'tilgan barionlarning massalari proton massasidan taxminan bir yarim marta katta, ularning o'ziga xos yashash vaqti taxminan 10-10s. Proton deyarli barqaror, neytron esa 15 min.dan ortiq yashaydi. Ancha og'ir barionlar uzoq yashay olmaydigandek tuyuladi, biroq mikrodunyo miqyosida bunday emas. Bunday zarra nisbatan sekin, aytaylik yorug'lik tezligining 10% iga teng tezlik bilan harakatlanib, bir necha millimetr yo'l o'tishga va elementlar zarralar detektorida iz qoldirishga ulguradi. Barionlarni boshqa turdagi zarralardan farq qiluvchi xossalaridan biri, ularda saqlanuvchi barion zaryadining mavjudligidir. Bu kattalik barionlar va antibarionlar soni orasidagi farqning barcha ma'lum jarayonlarda o'zgarmaslik faktini tavsiflash uchun kiritilgan Juftlik, Leptonlar, Proton). Mezonlar-butun spinli adronlar. Bu nom "o'rtacha" ma'noni anglatuvchi yunoncha so'zdan kelib chiqqan, chunki dastlab kashf etilgan mezonlarning massalari proton va elektron massalari oralig'idagi qiymatga ega bo'lgan. Mezonlarning barion zaryadi nolga teng. Eng yengil mezonlar-pionlar, yoki π-, π+ va π0 pi-mezonlardir. Ularning massalari proton massasidan taxminan 6-7 marta kichik. Ajib mezonlar-K+, K- va K0 kaonlarning massasi ancha katta; ularning massalari proton massasidan deyarli ikki marta kichikdir. Bu mezonlarning o'ziga xos yashash vaqti 10-8s. Deyarli barcha adronlar antizarraga ega. Masalan, sig'ma-minus Yüklə 91,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|