Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 8.3.22. “Tarixnoma”
“Tarixnoma” ё ki “Zayli Zafarnoma” (“Zafarnoma”ga qwshimcha”) deb ataladigan muh’im tarixiy asar muallifi Xoja Tojuddin as-Salmoniydir. U etuk 90 xattot bwlib Muzaffariylar 32 saroyida, devoni inshoda xizmat qilgan. Amir Temur Sherozni egallab, Muzaffariylar sulolasi barh’am topgandan keyin 1393 yili boshqa ilm ah’li bilan Samarqandga olib kelingan va saroy xizmatiga tayinlangan. 1409 yili mart oyida amirlar is ё ni bartaraf etilgach, oliy h’okimiyat Shoh’ruh’ Mirzo Xoja Tojuddin as-Salmoniy uning amri bilan Hirotga olib ketiladi va oliy h’ukmdorning topshirig’i bilan wzining mazkur asarini ё zishga kirishadi. Lekin uni tamomlay olmaydi. Lradan kwp vaqt wtmay saroyda vazir Faxruddinga qarshi uyushtirilgan fitnada qatnashganlikda ayblanib qamalib qoladi va jazoga tortiladi. Xoja Tojuddin as-Salmoniy mazkur asarida Amir Temurning swnggi yillari va Shoh’ruh’ Mirzoning tarixini ё zishni niyat qilgan edi. Lekin, taqdir taqazosibilan maqsadiga erisha olmaydi. Faqat 1404-1409 yillar tarixini ё zib bitirishga ulguradi, xalos. Asarda 1404 yilda Xitoyga yurish oldidan Konigilda wtgan katta tantanalar, shah’zodalar Ulug’bek, İ broh’im Sulton, İ jil Mirzo, Sidi Ah’mad, Pirmuh’ammad va Mirzo Boyqarolarning nikoh’ twylari, Xitoyga yurishning boshlanishi, h’azrat soh’ibqironning 18 fevral 1405 yilgi vafotidan keyingi og’ir ah’vol, Xalil Sultonning noqonuniy ywl oliy h’okimiyatni egallab olish voqealari batafsil ba ё n etiladi. Voqealar tafsiloti 1408 yil mart oyida Xalil Sultonning amir Xuloydod boshliq bir guruh’ fitnachi amirlar tarafidan asir olinishi h’aqidagi h’ikoya bilan tugaydi. Xoja Tojuddin as-Salmoniyning “Tarixnoma” asari bizning zamonimizgacha uch nusxada etib kelgan. Ulardan biri suqutli va shu kunlarda Angliyaning muzeyida ( İ nv. № 159) saqlanmoqda. Yana ikkitasi Turkiyada, İ stanbuldagi Sulaymon Fotih’ ( İ nv. № 4305) va Lala İ smoil afandi kutubxonalarida ( İ nv. № 304) saqlanadi. Birinchi nusxa suqutli, ikkinchisi twla. Asar G.R.R ё mer tarafidan nemis tiliga 1956 yili, İ smoil aka tarafidan 1988 yili turk tiliga va Z.M.Buniyatov tomonidan 1991 yili rus tiliga erkin tarjima qilingan. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|