Microsoft Word 8 Azerb dili ve edebiyyati bolmesi
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 9,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1021 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan Qanımız axmasa cəbhə boyu qızıl-qırmızı, Güldürə bilməyəcəyik başı ata sığalı görməyən o oğlanı, o qızı… (1965) Şairə arzuların, xəyalların yerinə yetirilməsi üçün tozlu, torpaqlı, azadlıq soraqlı səngə- rin gözlədiyini söyləyir. Əhdin qanla doğrultmağın tərəfindədir. Balasını ümidlə ovunduran və dünyasını dəyişən anaların qəbri üstünə açıq alınla getməyin tərəfindədir. O, vətən, el üçün sözlə, gözlə ağlamaq yox, fədai vüqarı, döyüş, ümid və arzuları yerinə yetirən düzgün yol istəyir. Fədailərin ölümünü cismən hesab edir. Onun fikrincə, fədai qəbirləri dağlara qonaqdır, torpaq qanlı kitaba dönüb, fədailər isə onun tərcümanına. Xalqının mərd və mübariz fədaisi mənən lap yüksəkdə durub. Şairə vətəndən uzaqda olsa da, onların səsini duyur, özlərini görür. Əməlləri başlarının üstündə nura çevrilən fədailərin xatirəsi şairənin varlığına çöküb. Onların haqq, ədalət, istiqlal, azadlıq söyləyən səsini eşidir. Səni hər daş dalında Duran oğul eşidir, Səni haq savaşına Aparan yol eşidir, Eşidir vətən səni Eşidir torpaq səni. (1964) Vətənin oğul və qızları fədai analarının göz yaşlarını, körpələrinin həsrətli baxışlarını, şəhid olmuş dostlarının qanlı tüfəngini göz və beyin yaddaşına köçürməli, haqq savaşına aparan yolları tanımalıdır. Torpaqdakı qanlar silinmədikcə vətən, torpaq övladlarına halallıq verməz. Vətənini xilas edəcək igidlərə əvvəlcədən şeir çələngi həsr edən M.Gülgün onları «xilaskarım» adlandırır və azad olmuş yurdunun sinəsinə baş qoyub «dincəlmək istəyirəm» deyir. Şairəyə hərbin ağır məşəqqəti çox tanışdır. Zəhərli hərbi sınaqlar insanları şikəst edir, onların gülüşünü əlindən alır, saysız-hesabsız fidanı torpaqdan qoparır. Kiminin qolu, kiminin ayağı yox olur. Zülmət dolu həyat davam edir. Təqvim, saat unudulur, həyat, sevgi unudulur. Qələbə sevinci bu nizamsızlığı qaydaya sala bilər. Şairənin gözü də, qulağı da səsdədir. Qəmi unudub sevinci yaşamaq istəyir. Yazıçı E.Əfəndiyev yazır: «Mədinə Gülgünün şeirlərində bədii ümumiləşdirmə gücü şəxsi hiss-həyəcanlara ümumxalq mahiyyəti verə bilir…» Şairə inanır ki, fədailərin döyüşmək haqqı əlindən alınmasaydı, azadlıq uğrunda gözünü qırpmadan oddan, alovdan keçərdi. Ümid və arzu onun üçün ən güclü dəstəkdir. Onun yox olması gələcəyə inamın, yaşamaq arzusunun yox olması deməkdir. Şairə yazır: «Təki mən yaralanım, torpaq yaralanmaya.” Bu, onun ən ülvi arzusudur. Vətən sevgisi onun şəxsi arzularının üstündədir. İnsan ömrünün yarıda sönməsi, silahla bir-birini qırması M.Gülgünə ağır dərddir. Bir inqilabçı və fədai olmasına baxmayaraq, Vətəninə, dünyaya sülh, əmin- amanlıq arzulayır. Ümid dolu, arzu dolu nəğmələri sevir. «Dünyamızın sabahı» şeirində «şər qüvvələrin kökünün kəsiləcəyi gün yaxındadır» deyən şairə hər çətinliyin nağıla çevrildiyi bir gələcəyə inanır. O gələcəkdə insan cildli qurd, dağılan oba, ata, ana möhnəti, qadın həsrəti, qan rəngli gecələr olmayacaq. İnsanlar bu olmuş nağılları heyrətlə bir-birinə danışacaq. Şairənin fədai dostlarının şəninə qoşduğu nəğmələr qəmli musiqilərə mətn olacaq. Keçmiş fədai gələcəyin qurucusuna çevriləcək. Dünyamız nurlu sabaha doğru getdikcə şər qüvvələrin kökü kəsiləcək.
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1022 Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan M.Gülgünün qəmli, kədərli yaddaşı da, gələcəyə ümidlə dolu arzuları, xəyalları da, qəlbində olan güclü insan və torpaq sevgisi də qibtə olunmalıdır. Bəzən qəhqəhəsi də göyləri güldürən, bəzən yaz yağışı yağdıran, bəzən də odlu göz yaşını gizləmək üçün könül dünyasına çəkilən Mədinəmiz bizim üçün çox əzizdir. Gah düşmənlə səngərdə döyüşən, gah çiçəklərlə, quşlarla söhbət edən, gah ana kimi öyüd verən, gah «dünya insanı» kimi beynəlxalq aləmə səslənən şairə fədakar, qəhrəman azəri qızıdır. Həm Bakının, həm Təbrizin namuslu övladıdır.
Kafkas Universiteti, Türkiyə, Qars quliyevakonul@yandex.ru AZƏRBAYCAN
Türk ədəbiyyatında romantik cərəyanın nümayəndəsi kimi tanınan Namiq Kamalın os- mançılıq, islamçılıq və türkçülük idealarına sadiq qalan əsərlərindən biri də “Cəzmi” roma- nıdır. “Cəzmi” yazarın milliyətçilik ve türkçülük ideologiyasını yaratma ve yaşatma istəyinin təzahürüdür. Daha çox “Vətən, yaxud Silistrə” əsəri ilə şöhrət qazanmış yazar qəhrəmanlığın təsvir və tərənnümünün kütlə üzərindəki müsbət təsirindən ilham alaraq “İntibah”, “Cəlaləddin Xarəzm şah” və “Cəzmi” romanında da eyni üslubdan yararlanmışdır. “Cəzmi” romanı tarixi hadisələr əsas alınaraq XVI əsr Osmanlı-İran savaşlarından bəhs edən, yarımçıq qalmış bir əsərdir. Romanın ilk səhifələrində XVI əsrin ümumi siyasi mən- zərəsi verilir, İranda hakimiyyətdə olan Səfəvilər sülaləsi, Krımda hakimyyətdə olan Adil Giray və Qazi Giray qardaşları haqqında məlumatdan sonra yazarın romana adını verdiyi Cəzminin kimliyindən bəhs edilir. Cəzmi uşaq yaşlarından anasını itirən, ana şəfqətini atasından alan, incə duyğularla bərabər cəngavərlik, igidlik, mərdlik kimi müsbət keyfiyyətlərə yiyələnərək böyüdülən, ən əsası, vətənini sevən, onun uğrunda savaşmağı, şəhid olmağı xoşbəxtlik sayan bir qəhrəman obrazıdır. Milliyətçilk düşüncəsi Cəzminin kiçik yaşlarından tərbiyəsi ile başla- yır. Əmisinin ona dediyi “asker olmanın birinci şartı cesaretli olmak ve ölürken bile olsa gü- lümsemektir.” “Asker göz yaşını şehit düştüğü zaman bedenini süsleyen, ya da düşmanını öl- dürdüğü zaman kılıncından o düşmanın üzerine dökülen kan damlalarında görür. Gerçekten asker olan kişi kabrinin en koyu köşesinden bile cennete bir kapı bulur” kimi ifadələr hər zaman qulaqlarında sırğa kimi qalan Cəzmi savaşa atılmaq, gücünü düşmənə göstərmək, son damla qanına qədər vuruşmaq əzmindədir. Yazar təsadüfən yarışa qatılan və cəzurluğunu nümayiş etdirən, bununla da, saraya yol tapan Cəzminin savaş arzusunu onun öz sözləri ilə oxuyucuya çatdırır: “Devlete olan bu borcumu düşmanlarımızın kanıyla ödemek istiyorum.” Yaratdığı obrazı sevən yazar bəzən Cəzmini qeyri-adi gücləri olan mifik qəhrəmanlara bənzədir: “Cezmi elindeki cesaret kılıcı bulutdakı yıldırımlar gibi düşman topluluklarının her
Yolundan dönməmək, çətinliklə olsa belə qələbə çalacağına inanmaq Cəzminin xarakte- rindəki əsas xüsusiyyətlərdir. Bundan başqa, onun yeri gələndə mərhəmətli olması, savaş za- manı qaçıb canını qurtarmaq istəyən düşmən əsgərinə yardım etmək istəməsi, lazım gəldikdə özünü başqası üçün təhlükəyə atması baş qəhrəmanı oxucuya sevdirən cəhətlərdəndir. Bu mə- qamda N. Kamal İran əsgərinin həyatını qurtaran Cəzmi haqqında yazır: “O gün vicdanının derinliklerinde beliren bir tuaf değişiklikle bir can kurtarmayı, bir düşman ordusunu mahv etmekten daha büyük bir erdem saydı” Bəzən isə Cəzmi gözünü intiqam və qəzəb hissi bürümüş, bir obraz kimi meydana çıxır. Qolundan yaralanan Cəzmi iranlı əsgəri təqib edərək öldürmək istəyir, lakin altındakı Çahbə-
Yüklə 9,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|