Microsoft Word adigozaliv abdulrahman docx
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
65 Göstəricinin yüksək səviyyəsi onu sübut edir ki, cəlb olunmuş vəsaitlərlə yerləşdirilmiş vəsaitlərin balanslaşdırılması banklara imkan verir ki, cəlb olunmuş banklararası depozitlərin (kreditlərin) vaxtında qaytarılmasrı üzrə öz öhdəliklərini nisbətən asanlıqla ödəyə bilsinlər. Amma bu əmsal nə valyuta barəsinde, nə də sövdələrin müddəti haqqında heç bir informasiyaya malik olmurlar, hərçənd banklar rahatlıqla qısamüddətli resursları cəlb edə, eyni zarnanda onları daha uzunmüddətli yerləşdirə bilərlər. Bu, əməliyyatların mədaxilliliyini artırır, fəqət bankların mövqələrini ciddi şəkildə zəiflədir. Bank balansının aktiv və passivlər üzrə bu əməliyyatlarının həcmi arasında böyük fərqin olduğu halda (aktivlərin məbləği passivlərin məbləğindən xeyli azdır) aydın olur ki, bank kreditlərin çox hissəsini öz müxbirlərindən cəlb etdiyi vəsaitlər hesabına təqdim edir. Bu halda vəsaitlərin cəlb edilməsi və yerləşdirilməsi müddətləri haqqında sual yaranır. Cəlb olunmuş vəsaitlərin qiyməti yüksək olduğu zaman banklar birinci dərəcəli müştəriləri müvafiq depozitlərin müddətinə uyğun gələndən artıq müddətə kreditləşdirməyə cəhd göstərmirlər. Bu, ona görə edilir ki, cəlb olunmuş resurslar üzrə ödənilən faizlərlə verilən kreditlər üzrə stavka arasında kifayət qədər fərqin yaradılmasr təmin olunsun. Banklardan cəlb olunmuş resursların səhmdar kapitala olan əmsalı agağıdakı kimi müəyyənləşdirilir: 66 К з = С п К а , (2.6) Burada K з - digər banklardan resursların cəlb olunması əmsalı; K a -bankın səhmdar kapitalı. Bu əmsal ssuda bazarında fəal işləyən banklar üçün vəsaitlərin cəlb olunmasının indikatoru rolunu oynayır. Bir qayda olaraq, belə resursların məbləği səhmdar kapitalından xüsusilə o zaman dəfələrlə artıq olur ki, cəlb olunmuş depozitlər üzrə öhdəliklər digər banklarda yenidən yerləşdirilməmiş olsun ve müştərilərin ortamüddətli kreditləşdirilməsinə sərf olunmuş olsun. "Riskli" aktivlərin səviyyəsinin potensial əmsalının əsas məqsədi riskli aktivlərin həcminin, banka öz tələblərinin ödənilməsində üstünlüyə malik olan ə manətçilər və digər kreditorlar qarşısında öhdəliklərini ödəmək imkanı verən, lazımi qədər azaldılmasını müəyyənləşdirməkdir, yəni К ୡ = р О к .п , (2.7) burada K с - "riskli" aktivlərin səviyyəsinin azaldılması əmsalı; A р - riskli aktivlərdir. Bu əmsalın hesablanılması zamanı bank aktivləri əsas etibarilə ehtiyyat aktivlərə və ya bankın likvidliyinin təmini ilə tam bağlı aktivlərə, minimal riskli aktivlərə və ya likvidliyin təmin olunmasına xidmət edən aktivlərə, riskli aktivlərə və ya bankın normal fəaliyyəti üçün zəruri olan və kifayət qədər mənfəət almağa orientasiya olunmuş aktivlərə paylaşdırıla bilər. Həcmi ə vvəlcədən müəyyənləşdirilə bilən göstərilən göstəricinin hesablanılması üçün 67 ə ksər hallarda minimal riskli yeganə aktiv hökümətin qiymətli kağızlarına investisiyalar ola bilər (beş il müddətinədək). göstəricinin əsasında belə əməliyyatlar portfelinin keyfiyyəti haqqında informasiya əldə etmək olar. Belə məlum atlar yalnız analiz edilən bankın, auditorların məruzələri hesaba alınmaqla, kredit siyasəti və kredit portfelinin diqqətlə öyrənilməsi nəticəsində əldə etmək olar. Depozitlərin götürülməsi (çıxarılması) əmsalı depozitlərin və qısamüddətli kreditlərin ümumi məbləğinin əsasən likvid aktivlərin və minimal risk dərəcəli aktivlərin ödənilmə səviyyəsinin təyin olunması məqsədilə müəyyənləşdirilir. Həmin əmsalı belə ifadə etmək olar: К и = А п . л Д с , (2.8) burada К и – depozitlərin çıxarılması əmsalı; A п . л - əsas etibarilə likvid aktivlər (qanunvericiliklə müəyyənləşdirilmiş ehtiyatların tutulmasından sonra nəqdiyyatın və minimal risk səviyyəli aktivlərin məbləği); Д с - bankın öhdəlikləri (depozitlərin axırının ödənilməsi üçün qanunvericilik tərəfindən müəyyənləşdirilmiş çıxarılmasından sonra depozitlərin və digər kreditorların ssudalarının məbləği). Bu düsturla müəyyənləşdirilmi və faizlə ifadeə olunmuş əmsal, həmin likvidlik səviyyəsində bank üçün mümkün olacaq depozitlərin çıxarılması və qısamüddətli kreditlərin tam ödənilməsi səviyyəsini əks etdirir. 68 Müəyyən dövr üzrə əvvəllər nəzərdən keçirilmiş bütün göstəricilərin eyni bank sisteminin digər banklarının analoji göstəriciləri ilə müqayisə edilməsi zamanı öyrənilən bankın likvidliyinin səviyyəsi və meyarları barədə kifayət qədər etibarlı təsəvvür əldə etmək olar. Bir sıra inkişaf etmiş iqtisadiyyatlı ölkələrdə banklar borcludurlar ki, likvidlik əmsalını likvidlik norması adlandırılan müəyyən səviyyədən aşağı salmasınlar. Bəzi ölkələrdə likvidlik norması bank nəzarəti orqanları tərəfindən, digərlərində isə bank qanunvericiliyi tərəfindən təyin edilir. Onların həcmi yığılmış iş təcrübəsi və konkret yerli şəraitin nəzərə alınması ilə müəyyənləşdirilir. Bankın likvidlik səviyyəsinin qiymətləndirilməsi konkret bankın likvidlik ə msalının qiymətinin miüəyyən olunmuş normalarla (likvidliyin minimal yol verilən normativ qiymətlərinin müxtəlif qiymətləri vardır) tutuşdurulması yolu ilə nail olunur. Likvidliyin tələb olunan lazımi səviyyədə saxlanılması bank tərəfindən passiv və aktiv əməliyyatlar sahəsində yeridilən maliyyə-pul bazarının konkret şəraitinin, müştərinin spesifikasının, yeni bazarlara çıxa bilmək imkanlarının və bank xidmətlərinin inkişafının nəzərə alınması ilə işlənilib hazırlanmış müəyyən siyasətin köməkliyi ilə əldə edilir. Bank işlərinin tehlükəsiz və likvidli aparılması məqsədilə Mərkəzi banklar likvidlik, öz kapitalının kafiliyi və bazel sazişinin standartlarına yaxın olan böyük risklər, habelə bu göstəricilərin hesablanması üçün hesabat formaları sahəsində kommersiya banklarının fəaliyyətini tənzimləyən qaydalar tətbiq edirlər. Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|