Microsoft Word antibohran-vidadi doc
Yüklə 2,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
115 • praktik fəaliyyətdə beynəlxalq səviyyədə tanınmış stan- dartların və məcəllələrin tətbiqi; • əsas maliyyə göstəriciləri və maliyyə institutları təcrübə- sinin müəyyən olunmuş normalara uyğunluğu üzərində nəzarətdən istifadə; • böhranlı vəziyyətlərin proqnozlaşdırılması üçün böhranla- rın erkən qarşısının alınması modellərindən istifadə, risklərin hər- tərəfli təhlili və qiymətləndirilməsi. Nəzarət böhran sarsıntılarının və normalardan kənarlaşmala- rın qarşısının alınması məqsədilə iqtisadiyyatın bütün sahələrinin tənzimlənməsinin mühüm tərkib hissəsidir. Nəzarət aşağıdakı nizamlayıcı orqanlar tərəfindən həyata keçirilir: Mərkəzi Bank, Bank nəzarət orqanları, Maliyyə nazirliyi, Qiymətli kağızlar üzrə komissiya, Beynəlxalq təşkilatlar, Reytinq agentliklikləri və digər təşkilatlar. Xüsusilə, nizamlayıcı orqanlar qanunvericilikdən kənarlaşma və ya onun pozulması hallarını aş- kar etdikdə inandırmadan və xəbərdar etmədən tutmuş sanksiyala- rın, cərimələrin tətbiqi və alınmış borcların dəyərinin artmasına sə- bəb olan reytinqlərin aşağı düşməsinə kimi dəyişən düzəldici təd- birlər görürlər. Ə nənəvi olaraq maliyyə bazarının tənzimlənməsi hissələrlə və bir neçə nizamlayıcı arasında bölüşdürülərək aparılır. Maliyyə bazarlarının qloballaşması nəticəsində yaranan şəraitə cavab olaraq bir çox ölkələr maliyyə bazarının bütün sektorlarına inteqrasiya olunmuş (birləşmiş) nəzarətin yaradılmasına yönəlmiş meqatən- zimləyıcı institutundan istifadə edirlər. Həmin institut açıq və li- berallaşmış bazarlarda maliyyə institutlarının universallaşması ma- raqlarına cavab verir, bazar risklərini daha operativ surətdə idarə etmək qabiliyyətinə malikdir və özündə qanunvericilik üsulların- dan tutmuş əməliyyat üsullarına kimi birləşdirir. Maliyyə bazarının dinamik inkişafı, yeni vasitələrin və institutların yaranması sabitliyə qarşı aşkar və gizli təhlükələrin yaranmasına səbəb olurlar. Böhranların qarşısının alınması 116 bilavasitə olaraq risklərin müəyyənləşdirilməsi və onların idarə edilməsi ilə bağlıdır 102 . Risklərin qiymətləndirilməsi üsullarının beynəlxalq təcrübədə tətbiqinin nümunəsi kimi bu zaman kapitalın kifayət miqdarının kredit, bazar və əməliyyat risklərini nəzərə alan ə msalların köməyilə müəyyənləşdirildiyi şəxsi kapital normaları haqqında olan Bazel sazişini göstərmək olar. Son on il ərzində Ba- zel bank nəzarəti komitəsi tərəfindən faiz, kredit, əməliyyat və tö- rəmə maliyyə vasitələri və elektron bankinqlə əlaqəli risklərin ida- rə edilməsi üzrə yeddi normativ dərc etdirilmişdir. Bu gün onların müəyyənləşdirilməsi və idarə edilməsi üzrə çox saylı müxtəlif üsullar mövcuddur. Böhranların erkən qarşısının alınması modelləri – inkişaf göstəricilərinin yüksək risklər sahəsinə kənarlaşması hallarının qa- baqcadan qiymətləndirilməsinə və düzəldici tədbirlərin görülmə- sinə əsaslanan maliyyə bazarında böhranların qarşısının alınması üsullarından biridir. Bu üsul BVF-da işlənib hazırlanmaqdadır, onun elementlərinin bir qismi isə bəzi mərkəzi banklar və korpora- siyalar tərəfindən maliyyə və valyuta böhranlarının qarşısının alın- masında istifadə olunur. Beynəlxalq qəbul olunmuş standartlar və məcəllələr risklərin azalmasına kömək edən normaların təcrübədə tətbiqi yolu ilə böh- ranların qarşısının alınmasına səbəb olur. Bazar iqtisadiyyatı sub- yektlərinin fəaliyyətinin onun mövcud standartlara uyğunluğu ba- xımından qiymətləndirilməsi qəbul edilən siyasi, iqtisadi, o cümlə- dən investisiya qərarlarının keyfiyyətini artırmağa imkan verir. Maliyyə fəaliyyətinin bir çox sahələrində beynəlxalq stan- dartlar müəyyən olunub. BVF, Dünya Bankı, Beynəlxalq Hesab- laşmalar Bankı digər beynəlxalq təşkilatlarla birlikdə ölkələrə ma- liyyə və korporativ fəaliyyətlə və rəsmi məlumatların yayılması ilə bağlı on iki sahə üzrə beynəlxalq qəbul olunmuş standartlara uy- ğ unluğunun qiymətləndirilməsində texniki kömək göstərirlər. 102 Проблемы управления рисками. Конференции. Совещания. Семинары. – S. 56-62. 117 Bank sistemlərinin sabitliyinin (möhkəmliyinin) və onların fəaliy- yət təhlükəsizliyinin artırılmasına istiqamətlənmiş, bankların şəxsi kapitalının norması haqqında Bazel sazişi-2 bankların fəaliyyəti zamanı yaranan risklərin azaldılması tələbi nəzərə alınmaqla bank kapitalının kifayət miqdarı normativini müəyyən etmişdir. Qəbul olunmuş standartların və məcəllələrin istifadəsi ilə bərabər siyasi və maliyyə institutlarının potensialı gücləndirilməli, maliyyə bazarının strukturu təkmilləşdirilməli və hesabatlığ və qəbul edilən siyasi qərarların şəffaflığı təmin edilməlidir. Hökumət başçılarının, maliyyə nazirlərinin və mərkəzi bank- ların iclas gündəliyinə daima böhran hadisələrinə reaksiya və onla- rın qarşısının alınması ilə bağlı məsələlər çıxarılır. 7 Qrupuna (“Böyük yeddiliyə”) daxil olan ölkələr dünya valyuta sisteminin və maliyyə bazarlarının möhkəmləndirilməsi, BVF islahatı üzrə, o cümlədən beynəlxalq standartların işlənib hazırlanması və istifa- dəsi hissəsində, tədbirlər görmüş və digər təşəbbüslər etmişlər. Bu dünya valyuta sisteminin sabitliyinin qorunub saxlanılması və böh- ranların qarşısının alınması məqsədilə edilmişdir. Onların həyata keçirilməsinin və böhranların qarşısının alınmasına təsirinin yekun nəticələri həmçinin dünya ictimaiyyətinin diqqət mərkəzindədir. CŞA-da yaranmış maliyyə bazarı böhranlarının zəncirvarı reaksiyasına cavab olaraq 1999-cu ildə 7 Qrupuna daxil olan ölkələrin təşəbbüsü ilə Maliyyə sabitliyi forumu (FSF) yaradılmış- dır. Həmin forum aşağıdakı maliyyə orqanlarının: dörd beynəlxalq maliyyə institutunun, dörd beynəlxalq maliyyə komitəsi və komis- siyasının və mərkəzi bankların iki ekspert komitələrinin nüma- yəndələrini birləşdirir, ildə iki dəfə onların görüşü keçirilir. Forumun yaradılmasında məqsəd beynəlxalq maliyyə sabitliyini təmin edən siyasətin formalaşdırılması, dünya maliyyə bazarının fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması, və böhranların yayılması- nın zəncirvarı reaksiyası ehtimalının azaldılmasıdır. Bu məqsədin həyata keçirilməsi üçün Forum maliyyə baxı- mından beynəlxalq qeyri-sabitlik risklərini müəyyən edir, böhran- ların yaranma ehtimalının azaldılması üzrə tədbirləri müəyyən edir Yüklə 2,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|