Microsoft Word asosij vositalar hisobi

 

---

 

32 

III. XULOSA

 

Asosiy  vositalar  -  korhona  moddiy  tehnika  bazasining  asosini  tashkilqiluvchi  mehnat 

vositalaridir.  Ularning  asosiy  hususiyatlari  -  o’zining  tashqi  ko’rinishini  ho’jalik  opersiyalari 

ta’sirida  o’zgartirmaydigan  va  qiymatini  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  tannarhiga  eskirish 

summalari orqali o’tkazishdir. 

Asosiy  vositalar  korhonada  uzoq  vaqt  hizmat  qiladi  va  ularga  eskirish  summalari  boshlag’ich 

qiymati  qoplangunga  qadar  hisoblanadi.  Bundan  tashqari,  asosiy  vositalar  korhonada  ijaraga 

berilish va olinishi mumkin. 

Korxona o’z tasarrufidagi asosiy vositalardan quyidagicha foydalanish huquqiga ega:boshqa 

korxonalarga  bepul  berishi  yoki  sotishi,almashtirishi,ijaraga  berishi,o’ziga  tegishli 

bino,inshoot,asbob  uskuna,transport  vositalari,inventarlarni  vaqtinchalik  foudalanish  chun 

bepul  yoki  qarzga  berishi,to’liq  amortizasiyalangnmi  yoki  yo’qmi  undan  qat’iy  nazar,agar 

ular jismoniy yoki ma’naviy eskirgan bo’lsa balansdan chiqarishi. 

Asosiy vositalar buxgalteriya hisobining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 

-joylashgan  joylari  bo’yicha  mavjud  asosiy  vositalar  butligi  ustidan  nazort  qilish;ularning 

kirimi,chiqimi  va  joyini  o’zgartirishni  hujjatlar  bilan  to’g’ri  rasmilashtirish  va  hisobda  o\z 

vaqtida aks ettirish; 

-asosiy  vositalarni  rekonstruksiya  va  modernizasiya  qilishuchun  sarflananadigan 

mablag’lardan oqilona foydalanish ustidan nazorat qilish; 

-korxona  xarajatlariga  kiritish  uchun  foydalanish  va  eskirish  bilan  bog’liq  bo’lgan  asosiy 

vositalar qiymati ulushini hisoblash; 

-ish  mashinalari,asbob-uskunalar,ishlab  chiqarish  maydonlari,transport  vositalari  va  boshqa 

asosiy vositalardan samarali foydalanish ustidan nazorat; 

-asosiy  vosita  ob’yektlarini  hisobdan  chiqarish  va  tugatishdan  olingan  natijalarni  to’g’ri 

aniqlash; 

Bu vazifalar talabga muvofiq hujjatlashtirish va mavjud asosiy vositalar va ularning harakati 

hisobini  to’g’ri  tashkil  etish,ularning  amortizasiyasini  to’g’ri  hisoblash,  ta’miri  bo’yicha 

xarajatlar hisobini to’g’ri olib borish yordamida hal etiladi.  

Asosiy vositalarning dasytlabki qiymati quyidagi hujjatlar yig’indisidan iborat: 

Asosiy  vositalarni  qurish  yoki  sotib  olish  harajatlari,to’langan  va  qaytarilmaydigan 

soliq(yig’imlar) olib kelish , o’rnatish va foydalanishga tushirish xarajaytlari va aktivni ash 

holatiga  keltirish  va  undan  tayinlanishi  bo’yicha  foydalanish  bilan  bog’liq  bo’lgan  har 

qanday harajatlar. 

Asosiy  vositalarning  qoldiq  qiymati  ularning  dastlabki  qiymatidan  eskirish  qiymatini  olib 

tashlash yo’li bilan topiladi. 

Asosiy vositalarni o’z vaqtida va to’g’ri hisobga olish korxona rentabelligini ta’minlaydi.