Microsoft Word b vahabzade 11. 12. 2014. doc
Yüklə 0,65 Mb.
|
BULUDXAN XƏLİLOV ––– 98 ––– bir rayonuna gedəndə birinci baş çəkdiyi yerlərdən biri məktəb olmuşdur. 1970-ci ildə yazdığı “Bir kənd məktə- bində” məqaləsində 1 Şamaxıdakı bir məktəbin simasın- da başqa məktəblərdə olmayan məsələlər onun diqqə- tini çəkmişdir. Şamaxıda Leninabad kəndinin (indiki adını dəqiq bilmirik) yanından keçərkən kəndin girəcə- yindəki məktəbi görüb dayanır (Xudu Məmmədovla birgə) və məktəblə tanış olur. Məktəbin səliqə-sahmanı, sinif otaqları, kimya laboratoriyası onu fərəhləndirir. Ancaq onu fərəhləndirən başqa məsələlər də vardı. Bun- lardan biri məktəbin yanında təşkil olunmuş ölkəşünas- lıq muzeyi olmuşdur. Muzeydəki bütün eksponatlar tarix müəlliminin rəhbərliyi altında kəndin özündən şagirdlər tərəfindən toplanmışdır. İkinci fərəhləndirici hal məktəbin nəbatat bağında naməlum bir əsgərin abidəsinin ucaldılmasıdır. Bu abi- dəni ucaltmaq üçün şagirdlər istirahət günləri “Günəşli” sovxozunda işləmiş və qazanclarını toplayaraq Bakı me- marlıq emalatxanasının hesabına keçirmişlər. Beləliklə, gözəl bir abidə yaradılmışdır. Abidənin əsasına həmin kənddən Böyük Vətən müharibəsində həlak olanların şəkilləri həkk olunmuşdur. Abidənin ortasında seyfə bənzər bir dolab düzəldilmişdir. Dolabda döyüşçülərin məktubları, tərcümeyi-halları saxlanılır. Məktəbdə fəxr olunası üçüncü bir hal odur ki, hər ilin məzunları məktəbə bir iz qoyub gedirlər. Məsələn, emalatxana tikənlər, idman salonu tikənlər və s. olubdur. Bu artıq məktəbdə bir ənənəyə çevrilibdir. Bu da, təbii ki, uşaqları ictimai əməyə həvəsləndirir.
1 Bir kənd məktəbində. – Bəxtiyar Vahabzadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s.239-243 BƏXTİYAR VAHABZADƏNİN PEDAQOJİ GÖRÜŞLƏRİ ––– 99 ––– Doğrudan da, insan istəsə, hər şey edə bilər. Bu ör- nəkdən, nümunədən həmişə istifadə etmək olar. Odur ki, Bəxtiyar Vahabzadə öz duyğularını gizlədə bilmə- yərək yazır: “...məktəb üçün emalatxana və idman salo- nu tikmək balalarımızı ictimai əməyə həvəsləndirir. So- ruşulur, o emalatxanadan onu tikənlər istifadə edəcək- lərmi? Yox! Bəs nəyə görə tikmişlər? Özlərindən sonra gələnlər üçün. Məşhur atalar sözü yada düşür: “Əkiblər yemişik, əkirik yesinlər”. Eşq olsun xalqımızın təbiə- tindəki bu yüksəkliyə, bu böyük hissə! Eşq olsun bu ənənəni qoyanlara və davam etdirənlərə! Nəhayət, eşq olsun bu ictimai duyğuya!” 1
Uşaq həm də mühitin övladıdır. Mühit də uşaqların quru böyüməsinə bəzən şərait yaradır. İndi uşaqların ək- səriyyəti layla, nağıl dünyasından uzaq düşübdür. Məişətimizə daxil olan cib telefonları, kompüterlər uşaqların layla, nağıl dünyasını əlindən alıb. İndi görə- sən öz körpəsinə layla deyən analar varmı?! Bunlar uşağın arzu və xəyallarını uzaqlara aparır, onları mənəvi cəhətdən kamilləşdirir. Layla və nağıllarla böyüyən uşaqlarda xalqın ruhu, mənəvi aləmi dərin kök salır. De- məli, laylalar, nağıllar uşaqların tərbiyəsində əhəmiy- yətli rol oynayır. Və bu da bir həqiqətdir ki, tərbiyə ailə- dən başlayır. Ailələrdə isə laylalara, nağıllara biganəlik yaranıbdır. Bu, zamanın, dövrün xəstəliyidir, özü də müalicəsi ailələri düşündürmür. Uşaqlarda tərbiyənin bu yöndə aparılması məsələsi də Bəxtiyar Vahabzadəni narahat etmişdir. O, 1973-cü ildə “Ana laylası, uşaq dünyası” məqaləsini yazmışdır. Məqalədə laylaların
1 Bir kənd məktəbində. – Bəxtiyar Vahabadə. Sənətkar və zaman. Bakı, Gənclik, 1976, s. 243 BULUDXAN XƏLİLOV ––– 100 ––– uşaq dünyasında oynadığı roldan bəhs olunmaqla ya- naşı, həm də onların uşaqlarımıza öyrədilməsi və sevdirilməsi məsələlərinə də diqqət yetirilir. Eyni zamanda Bəxtiyar Vahabzadə şəxsən tanıdığı bir ailədə müşahidə etdiyi bir faktı da qeyd edir ki, bundan indi də ibrət götürmək lazımdır. Bəxtiyar Vahabzadə “Ana laylası, uşaq dünyası” məqaləsində tanıdığı bir ailədən bəhs edir. Qeyd edir ki, o, bir ailə tanıyır. Ailədə ata və ana – hər ikisi işlədiyi üçün üç yaşlı körpə uşaqlarının xatirinə kənddəki ananı öz yanlarına gətirirlər. Nənə öz nəvəsinə nağıl danışırmış. Gəlin bir gün işdən gəlib görür ki, nənə nağıl danışır. Nağıl qəhrəmanı tilsimli bir qalanı açmalıymış. Nə qədər edirsə, qalanın qapısını aça bilmir. Ağacdakı bir quş qəhqəhə çəkib gülür. Və qəhrəmana deyir ki, sən qalanın qapısını qol gücünə aça bilməyəcəksən. Ona görə ki, qapı sehrlidir. Qapının sehrini açmaq sirrini öyrənməlisən. Qapını açdıqdan sonra içəridə atın qabağında ət, itin qabağında ot görəcəksən. Ancaq əti itin qabağına, otu atın qabağına qoymalısan. Sonra isə yuxarı mərtəbələrə çıxmalısan. Bir sözlə, bu nağılı eşidən gəlin əsəbləşir. Və ərinə deyir ki, uşağın tərbiyəsini nənəyə tapşırmaq olmaz. Səbəbi isə odur ki, o, uşağa mövhumi nağıllar danışır. Beləliklə, nənəni kəndə göndərirlər. Bəxtiyar Vahabzadə tanıdığı ailədə baş verən bu məsələ ilə bağlı yazır: “Lakin, bu gənc ata və ana nə qədər səhv etdiklərini bilmədilər. Onlar bilmədilər ki, nənənin danışdığı xəyal dolu nağıllar uşaq təxəyyülünün inkişafı üçün hava və su kimi lazımdır. Eləcə də laylalar! Laylalara uşaqları yatıran nəğmə kimi baxmaq ol- maz. Laylalar uşaq dünyasının zənginləşməsində, uşaq Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|