Microsoft Word BÄ°LÄ°msel eksen 20++

Bilimsel Eksen-Sicientific Axis-Научный Меридиан/Yıl-Year-Год 2017/Sayı-Number-Число 20
 
 
12
1976  yılında  yayımlanan  bu  makalemizin  başında  yer  alan  birkaç  cümleyi 
burada aktarmak istiyorum:  
“Türk  folkloru  hakkında  yabancı  dillerde  yapılan  neşriyat  ile  ilgili  hiçbir 
bibliyografya  yoktur.  Ancak,  üzerinde  çalışılan  konu  ile  ilgili  olarak  Türkçe 
kaynaklara da yer veren kitap sonu bibliyografyaları vardır. Karışık olarak verilen 
müstakil bibliyografyalardan en eskisi … W. D. Preston’un makalesidir.” (s. 209) 
W.  D.  Preston’un  yazısını  künyesi  şöyledir:  “A  Preliminary  Bibliography  of 
Turkish Folkloru”, Journal of American Folklore, 58 (229), Temmuz-Eylül 1945, 
245-251. 
Bu  makalemden  birkaç  yıl  sonra  yayımlanan  bir  ‘seçme  kaynakça’da  bizden 
büyük ölçüde yararlanılmakla birlikte adımıza yer verilmemiştir. Daha ilk kaynağın 
alınmasında görülen yanlışlık veya cehalet bu işin nasıl kotarıldığını göstermekte-
dir. Burada o makalenin yer aldığı kitabın ve devşiricinin adını vermeyeceğiz. Ger-
çek masal araştırıcıları bu adın kime ait olduğunu bulacaklardır. Ancak alanımızda 
o adı taşıyan bir ‘uzman’a rastlanılamamıştır. Acaba takma ad olabilir mi? Tahsin 
Yıldırım’ın Edebiyatımızda Müstear İsimler (İstanbul 2016) adlı, alanının en kap-
samlı kitabında böyle bir ada yer verilmemiştir. Demek ki bu ad, bir defa kullanılıp 
atılan bir takma ad imiş! 
Beyaz  Erzurum’umuzla  ilgili  yayınlarıma  gelince…  Bunları  aşağıda  yıllarına 
göre bulacaksınız. ‘Az’ diyeniniz de olacak, ‘Başkaları ne yapmış ki?’ diyenleriniz 
de.  Bu  yazı,  başkalarıyla  kıyaslamamız  üzerine  kurulmamıştır.  Bakalım,  askerlik 
görevi, doktora çalışmaları, yurt dışı incelemeleri, yıllık izinler çıkarılsa bile fiilen 
18 yıl kaldığım bu şehre borcumuzu ödemeye çalışacağız.  
1981  yılında  Erzurum  Radyosu  için  pek  çok  program  hazırlamıştım.  Bunlar; 
Bölgemizden  Yetişenler,  Köy  Odalarımızdan,  vb.  adları  taşıyordu.  İlkinde  Erzu-
rum’un doğusu, batısı ve kuzeyinde yetişen ünlüler dile getirilmişti. İkincisinde ise 
köylere gidilmiş, evlerde ve ocak başlarında derlemeler yapılmıştı. Hatırlayabildi-
ğim köylerden biri, o yılların Avrupa grekoromen sitilde 79 kiloda şampiyon olan 
Reşit  Karabacak’ın  köyü  Aktaş  ile  Ilıca’nın  ötelerinde  bir  yerde  bulunan  Ocak 
köyü idi. Bu sonuncu köye gittiğim gün, ovada beyazın dışında bir renk görünmü-
yordu. Yer yer köy yolunu kaybettiğimiz de oluyordu. Derleme yaptığımız mekân 
iki katlı idi. Biz üst katta işimizi yaparken alt katta da büyükbaş hayvanlar yemleri-
ni  yiyor,  bizlere  de  ısı sağlıyordu.  Akşama  doğru  geç  vakitte Erzurum’a  dönüşü-
müz ise ayrı bir macera idi. Bu köyümüzle ilgili olarak daha sonraki yıllarda Nimet 
adlı bir hanım öğrencimiz de bitirme tezi hazırlamıştı. 
Bu radyo programlarının hepsinin metinleri elimizin altında olup, ne acıdır ki, 
zaman  ayırıp  yayımlamayı  başaramadık.  Ayrıca,  Konya’nın  ilk  televizyonlarının 
birinde üç ay boyunca eşimle birlikte yürüttüğümüz Kültürümüzden Damlalar adlı 
dizimizin metinleri de gün ışığına çıkacakları zamanı bekliyor. 
Elbette Erzurum’la ilgili halk kültürü ürünlerinin bazıları öğrencilerimizin der-
leme, ödev ve tezlerinden yararlanılarak buraya alınmıştır. Alınan her bilginin, üç 
satır bile olsa, yayımlandıkları yerlerde tam künyeleri gösterilmiştir. Burada, bütün 

---

Bilimsel Eksen-Sicientific Axis-Научный Меридиан/Yıl-Year-Год 2017/Sayı-Number-Число 20
 
 
13
bu  ek  bilgilerin  alınması  bibliyografya  tekniğine  uygun  düşmeyeceği  için  sadece 
hatırlatmakla yetinilmiştir. 
Erzurumlu Behçet Mahir’in anlattıklarından olan iki ciltlik hikâye külliyatı Er-
zurum için yaptığımız hizmetlerin başında gelmektedir. İlimizin adıyla özdeşleşen 
meddahımız hakkında Amerika Birleşik Devletleri’nde de bir kitabın yayımlandı-
ğını ilgililere hatırlatmak isteriz: A Turkish Folktale: The Art of Behçet Mahir (ed. 
Warren S. Walker), 1996, 136 s, ciltli. Yazımızın gönderilmesi aşamasında elimize 
ulaşan, Behçet Mahir ile ilgili bir küçük kitabı da hatırlatmak isteriz. Atatürk Üni-
versitesi  Rektörlüğü’nce  hazırlanması  planlanan  Erzurum’un  Yüzleri  adlı  dizinin 
Behçet Mahir adını taşıyanı Üniversitenin 1133 numaralı yayını olarak ortaya ko-
nuldu. 48 sayfalık olan bu kitap, artık ülkemizde Behçet Mahir Uzmanı olarak bili-
nen öğrencim Prof. Dr. Ali Berat Alptekin tarafından hazırlanmıştır. 
Bizim üzerinde daha çok durduğumuz konuları ise; efsaneler, âşıklar, âşık bay-
ramları, bilmeceler ve gelenekler oluşturmaktadır. Ayrıca yıllarca dile getirdiğimiz 
Erzurum sevgisi ve hasreti de pek çok yazımızda birer hatıra boyutunda sunulmuş-
tur. 
Bazı yazlarımız veya kitap bölümlerimiz daha sonra başka kaynaklara da alın-
mıştır.  Bu  alıntılamaları  da  ilgili  yazımızın  hemen  altında  dikkatlerinize  sunmak 
istedik.  Böylece  birinci  kaynağa  ulaşılamaması  durumunda  ikinci  kaynağa  ulaşıl-
ması düşünülmüştür. 
Keşke daha çoğunu yazabilseydim…  
***** 
Aşağıda,  60’ı  basılı  62  kaynak  yayın  tarihlerine  göre  sıralanmış  olarak  veril-
miştir. Farklı alanla ilgili olup da içinde Erzurum ile ilgili yazı veya derlememin 
bulunduğu kaynaklar da buraya alınmıştır.  
1970 
1) “Bilmecelerimiz ve Dört Mısradan Kurulu Erzurum Bilmeceleri”, Atatürk 
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, 1 (l), Ekim 1970, 55-63 
1973 
2) “Beyitlerden Kurulu Erzurum Bilmeceleri”, Türk Kültürü, 11 (125), Mart 
1973, 274-282.  
3)  “Erzurumlu  ve  Karslı  Âşıkların  Diliyle  Âşık  Veysel”,  Sivas  Folkloru,  6 
(62), Mart 1973, 3-5. 
1974 
4)  “Doğu  Anadolu'da  Masal  Anlatma  Geleneği”,  Karseli,  10  (114-115-116- 
117), Şubat Mart-Nisan-Mayıs 1974, 26-28. 
a) Masal Araştırmaları, Ankara 1999, 134-138. 
5)  “Doğu  Anadolu'da  Âşık  Karşılaşmaları  II”,  Karseli,  10  (118-119-120), 
Haziran -Temmuz - Ağustos 1974. 13-14.  

---