Microsoft Word chingiz aytmatov qiyomat lot ziyouz com doc
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
| www.ziyouz.com
kutubxonasi 9 yurishardi. Ular hech nimani mo‘ljalga olmay, qanotlarini keng yozib, bilinar-bilinmas ukpar parda bilan qoplangan, doimo salqin ko‘k dengizida rohatlanib suzishardi. Ular xuddi ushbu vaqt va ushbu osmonning azaliyligi hamda o‘zgarmasligidan xabar bergandek, birining orqasidan boshqasi davra solib aylanishardi. O’sha onlarda kalxatlar o‘zlaridan uzoqda, pastda, qanotlari ostida nimalar bo‘layotganligini jimgina tomosha qilishardi. Ularning ko‘zlari o‘tkir, hamma narsani ko‘radi (ha, avval ko‘radi, so‘ng eshitadi). Xuddi mana shuning uchun ham ular cho‘l osmonining eng buyuk yirtkichlari hisoblanishar, gunohkor yer uzra esa fakat o‘lja olish va tunash uchungina qo‘nar edilar. Aftidan, o‘sha daqiqalarda o‘sha ko‘z yetmas balandlikdan ularga chog‘roq tepa ustida ola-quroq bo‘lib o‘sgan jilg‘inlar va tilladay jilvillab yotgan chiylar orasida joylashgan arlon bo‘ri, serka bo‘ri va uch bo‘ri bolasi aniq-tiniq ko‘ringan bo‘lsa kerak. Bo‘rilar yuksakda kadxatlarga tomosha bo‘layotganlarini hayollariga ham keltirmay, issiqdan tillarini osiltirgancha dam olib yotishardi. Toshchaynar o‘ziga juda yoqadigan holatda, oldingi oyoqlarini chalishtirib, boshini baland ko‘targancha cho‘zilgan. Bu g‘ajir bo‘ri boshqalardan pot-haybati, kelbatining zo‘ri bilan ajralib turardi. Uning yonida kaltabaqay, yo‘g‘on dumini tagiga bosib, xuddi toshdan yo‘nilgan sanamday bo‘lib serka Akbara chayir qo‘llarini yerga mahkam tiragancha uzala tushgan. Qanjiqning oqarib ko‘ringan ko‘kragi, endi ancha shalvirab qolgan emchaklari, ichiga botib turgan ikki biqini uning kuch- qudratga to‘lganligi, beli juda baquvvat ekanligidan darak beradi. Bo‘richalar esa uchovlon shu atrofda g‘ujg‘on o‘ynashadi. Ularning tinib-tinchimasliklari, entak-tentak sho‘xliklari, hadeb suykalib osilaverishlari katta bo‘rilarning zig‘ircha bo‘lsin g‘ashiga tegmasdi. Mayli, to‘yib-to‘yib o‘ynab olishsin, deganday qarashardi... Kalxatlar esa, hamon ko‘kda parvoz qilgancha, pastda, Mo‘yinqumda, kunbotar chog‘ida nimalar bo‘layotganiga sovuq nazar tashlashardi. Bo‘rilar to‘dasi joylashgan yerdan bir oz nariroqda keng jilg‘inzorlar oralab oqquyruq sayg‘oqlar o‘tlashardi. Bu surukdan picha narida butazorlararo yana bir kattakon poda yoyilgandi. Kalxatlar kiyiklarga qiziqib qaraganlaridami, o‘nlab chaqirimga cho‘zilgan cho‘lning ikki tomoni ham yuzlab, minglab sayg‘oqlarning podalari bilan to‘lganligini payqashar edi. Sayg‘oqlar yarim sahro-yarim cho‘l mana shu o‘ng‘ay yerlarni qadim-qadim zamonlardan beri vatan qilib ko‘payishib keladilar. Sayg‘oqlar kechki issiq qaytishini kutib, kecha salqinda olis-olislarda joylashgan buloqlar sari yo‘l oladilar. Ayrim sayg‘oq podalari hozirning o‘zida to‘p bo‘lib suv ichgani yo‘lga tushmoqda edi. Suv deb ular juda uzoq masofalarni bosib o‘tadilar. Sayg‘oq suruklaridan biri bo‘rilar yotgan tepalik yonidan o‘tib borar, jilviragan quruq chiy orasidan oqquyruqlarning shuvillab o‘tib turgan sag‘ri va biqinlari, taka kiyiklarning shoxlari turtib chiqqan, yerga tomon egilgan kallalari ko‘rinib qolardi. Ular havoning ortiqcha qarshiligiga uchramaslik uchun doimo boshlarini quyi egib yuradilar va bir zum ichida shiddat bilan yugurib ketadilar. Tabiatning o‘zi ularni shunday qilib yaratgan, ular har qanday xavf-xatardan bemalol qochib qutuladilar. Sayg‘oqlarga shu afzallik ato etilgan. Sayg‘oqlar o‘zlariga tinch paytlarida. bafurja borayotganlarida ham, bir maromda, sira charchash nimaligiii bilmay bo‘rilardan boshqa hech bir mahluqqa tutqich bermay yo‘rtib ketaveradilar. Kiyiklarning son-sanog‘i yo‘q, ularning kuchi ham mana shunda... Hozir ular butalar orasida yotgan Akbara galasini yonlab o‘tib borishar, ortlaridan shamol ko‘tarilar, shamolga podaning chang-to‘zoni va badbo‘y ter hidlari aralashib ketgan edi. Tumshuqlariga urilgan bu islardan bo‘ri bolalarining qonlari ko‘pirdi. Uchovlari ham havoni yutoqib iskashar va nimaligini o‘zlari ham bilmagan holda o‘sha qonlarni jo‘shtiradigan poda isi anqiyotgan tomonga, chiylar oralab o‘tib borayotgan bo‘liq tanalarga tashlanmoqchi bo‘lishardi. Biroq katta bo‘rilar — na Akbara va na Toshchaynar joylaridan qimirladilar. Vaholanki, ular bir sakrashda podaga yetib olishlari, unga dahshat va qo‘rquv solib o‘tib ketishlari, hayot-mamot talashuvida jonivorlarni butkul holdan toydirib, so‘ng bir qanchasini chapdastlik bilan yerga ag‘anatib, bo‘g‘izlab tashlashlari mumkin edi. Ha, shunday qilsa bo‘lardi. Buning qiyin joyi yo‘q edi. Lekin omad kelmay o‘ljani qo‘ldan chiqarib yuborish ham hech gap emasdi. Bunaqasi bo‘lib turadi. Ishqilib, Akbara ham, |