Microsoft Word D\335n ve d\326vlet elaqeler\335 as\375l
Yüklə 478,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
23
uyğun olan hansı adı daşıyır daşısın idarə etdiyi xalqın haqq və hüquqlarını müdafiə etməli, söz və inanc hürriyyətlərini təmin etməlidir. Qısaca ədalət təməlinə dayanmalıdır, insanların arzu və istəkləri aranmalıdır. 60. Dövlətin əqidəsi ədalət olmalıdır. Müsəlmanın tələb etdiyi dövlətdə ədalət şərti axtarılır. Ədalətlə yönləndirilməyən ölkənin adı istər şəriət olsun, istər demokratiya olsun, istəyir Abdullah idarə etsin, istəyir Con heç fərqi yoxdur. Sadəcə adları fərqlidir. 27 Adına demokratik cumhuriyyət deyilən necə ölkələr vardır ki, orada özbaşnalıq, haqsızlıq höküm sürməkdədir. Bu dövlətlərin başındakıların çoxu azadlıq, demokratiya deyib insanları qandıraraq seçimlə gələn insanlardır. Keçmişdən günümüzə qədər ən çox istismar edilən kəlimələrdən biri azadlıq kəliməsidir. ndi də demokratiya moddadır. Müsəlmanların çox arzuladığı adına şəriət deyilən bir neçə ölkədə isə vəziyyət daha acınacaqlıdır. Adı slam olub, lakin bir məzhəb və əsabiyyətin hakim olduğu bu ölkələrdə insan haqq və hüquqlarından bəhs etməyə dəyməz. Xristianların teokratik sisteminə bənzər bir sistemlə idarə etmə slam aləminə də yoluxmuşdur. Əmirlərə qeydsiz-şərtsiz itaət, istər zalım, istər fasiq olsun qarşı gəlmənin fitnə olduğuna hökm etmişlər. Ədalətin şərt olmayıb, şəriətin şə rt olduğuna hökm vermək, slama Xristianlıqdakı Pavlosluğu yeritməkdən başqa bir şey deyildir! Günümüzdə buna misal olaraq; Səudiyyədə şəriət adında bir teokratik sistem hakimdir. Hakimiyyət bu ailəyə məxsusdur, xalqın razılığı axtarılmaz. Adı şəriət olan, lakin Quranın baxışına, peygəmbərin tətbiqatlarına qapalı; keyfə, lüksə yönəlik, elmə qapalı, təqlidə açıq, qadınlarının məhkum kişilərin hakim olduğu bir ölkə... Peyğəmbərimiz (s.a.v.): ” Məndən sonra idarə sultanlığa dönüşəcəkdir ” buyurmuşdur. Ş übhəsiz belə də oldu. Müaviyənin inadkarlığı ilə başlayan hakimiyyət mübahisələri üzücü və qalıcı xatirələri də özü ilə gətirdi. Müsəlmanlar fərdi və ictimai məsələlərini, hesablarını unudaraq, dövlət məsələləri və hesabları ilə məşğul oldular. Bəziləri bundan qaçınsada olmadı...Əlbətdə bu məsələlər müsəlmanları məşğul edincə, insanların ikiüzluluyu, yalanı, hiyləsi artmağa başlayır, artıq doğru əyri, pis yaxşı bir-birinə qarışdırılmağa başlanır. Bu səbəblədir ki, Əli (r.a.) Allaha belə dua edir: ” Ya Rəbb, bu insanlar məni bezdirdi, mən də bunları bezdirdim. Allahım, məni bunlardan qurtar. Bunları da məndən qurtar. 28 ”
hakimiyyət başına keçib heç kimi zorla müsəlman etmək və ya slamın əsaslarına rəayət etdirmək məqsədi də daşınmır. Dindən hakimiyyətə gəlmə vasitəsi kimi istifadə edənlər, hakimiyyətə gəldiyi zaman da dinə hakim olurlar. Halbuki, dinin özlərinə hakim olması lazımdır. Bu kimilər dindən sadəcə dünyalıq mənfəəti əldə etməyə çalışırlar ki, keçmişdə də günümüzdə də bunun nümunələrini görürük. Heç bir peyğəmbər dövlət qurmaq məqsədi ilə dini təbliğata başlamamışdır, Allah tərəfindən elə bir qayə ilə vəzifələndirilməmişdir. 62. Heç bir müsəlmanın hədəfi və qayəsi sadəcə dünyalıq olmamalıdır. Peyğəmbərimiz (s.a.v.) ölüm ayağında ikən özündən sonra heç kimsəyi müsəlmanların idarəsinə təyin etməmişdir. Bunu insanların öz ixtiyarına buraxmışdır. Bu barədə bir çox dəlillər vardır. Tarixi oxuyan insanlar hadisələri yaxşı mülahizə etsələr bunu başa düşərlər. Əlbətdə dinini yaşayan biri, müsəlmanların idarə etməsini arzuladığı halda, davası dövlət qurmaq vəzifə əldə
27 Mustafa slamoğlu. 28 bn-Kəsir, əl-Bidayə vən-Nihayə (7cild, 10 bölüm) 24
etmək olmamalıdır. Hər bir insan idarə edilməyi deyil, idarə etməyi və dünya nemətlərinə qovuşmağı arzulayır. Ancaq müsəlman daha böyük bir məqsədin, idealın insanıdır. Onun əsas məqsədi Haqqı yaşamaq onu insanlara çatdırmaq və nəticədə cənnətə nail olmaqdır. 63. Peyğəmbərin (s.a.v.) vəfatına yaxın, heç kimsəni idarəyə təyin etməməsi məhz Onun ümumbəşər bir peyğəmbər olduğunun işarəsidir. Abbasın (r.a.) Peyğəmbərimiz ölüm ayağında ikən Əliyə (r.a.) “gedək Rəsulullaha, özündən sonra hakimiyyəti kimə verəcəyini soruşaq. Ə gər bizə veriləcəksə bunu bilək, yox əgər başqasına verəcəksə bunu da bilək. Bu haqda bizə bəzi tövsiyələr versin. ” dediyi zaman Əli (r.a.) “ Vallahi əgər biz bunu Rəsulullahdan istəsək və O da bunu bizə verməzsə, onun vəfatından sonra başqası bizə hakimiyyəti bir daha verməz. Mən Allaha and olsun ki, bunu Rəsulullahdan istəməyəcəm. 29 ” demişdi. Bəli, bu haqqın peyğəmbərimiz tərəfindən birinə verilməməsi əbədiyyən ona və əhlinə verilməməsi mənasına yorumlana bilərdi ki, bunu Əli (r.a.) yaxşı başa düşürdü. Yaxud da idarə haqqı peyğəmbər tərəfindən birinə verilməsi də eyni şəkildə istismara yol aça bilərdi. Yəni, bu haqqın özündən qeyri heç kimsənin haqqı olmadığı düşüncəsi də hakim ola bilərdi ki, keçmişdən günümüzə qədər bu cür düşünənlər ələlxüsus ərəb ölkələrində vardır. Necəki, Müaviyə bir sultanlıq qaidəsi olaraq, idari qabiliyyətini və camaatın arzusunu nəzərə almadan oğlu Yezidi vəliəhd təyin etdi. Bundan sonra da Əməvi fəlakəti, arxasından da Abbasi zülmü ortaya çıxır. Belə zalım idarələrin ömrünü uzatmanın ən təsirli yönü də insanlara qadər şərtini uydurub alın yazısına məhkum etməkdir. Qısaca xalqın başına gələn fəlakət və zülümlərin çoxu teokratik sistemlərdən qaynaqlanr. Çünki bu kimi sistemlərdə insanın idari qabiliyyəti və iş əhliyyəti axtarılmaz. Bir güc və miras qaydası kimi həvalə edilir. slam anlayışında isə bir işdə idari qabiliyyət və işinin əhli olması şə rti axtarılır. Məsələn, bn Kəsir rəvayət edir: ” Peyğəmbərimiz (s.a.v.) Məkkənin fəthi zamanı Kəbənin yanında oturduğu zaman Əli (r.a.) əlinə Kəbənin açarlarını alıb gəldi və belə dedi: Ey Allahın Rəsulu! Kəbənin himayədarlığını bizə ver. Rəsulullah (s.a.v.) soruşdu: - Osman ibn Talha haradadır? (Kəbənin xidmətçisi olan bir müşrik) Bunun üzərinə Osmanı gətirdilər. Rəsulullah (s.a.v.) belə dedi: -Ey Osman aşarları al. Bu gün yaxşılıq və vəfa günüdür. ” 30
həvalə edir. Çünki o işinin əhli idi. Sonra onun yaxşı bir müsəlman olduğu rəvayət edilir. Fərqli dinlərin,müxtəlif fikirlərin insanları bir araya gəlib dövlət qurduqları zaman, həmin dövlətin idarəçilərindən cəmiyyətin istədiyi şey ədalətlə,heç kimə fərq qoymadan idarə etməsidir. Yoxsa qalxıb o idarəçilərin müsəlman olmalarını, şəriətlə idarə etmələrini tələb edə bilmərik. Arzu edər və ya dəvət edə bilərik. Tam tərsi bütpərəstlər qalxıb bütpərəst, yəhudilər yəhudi, xristianlar xristian olmalarını tələb etsələr orda birlik və ədalətdən bəhs
29 bn-Kəsir, əl-Bidayə vən-Nihayə (5 cild, 7 bölüm) 30 bn Kəsir, əl-Bidayə vən-Nihayə 4 c. 9 b. 492-518 s.)
Yüklə 478,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|