Microsoft Word Dede-Qorqud-2-51
Yüklə 5,09 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dədə Qorqud ● 2014/I I
- Çapa tövsiyə edən
- Almaz HƏSƏNQIZI Filologiya üzrə elmlər doktoru AMEA Folklor İnstitutunun böyük elmi işçisi e-mail
- Açar sözlər
- Ключевые слова
Dədə Qorqud ● 2014/I I 26 4. Seyidov M. Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən. Bakı, Yazıçı, 1989. 5. Qurani-Kərim. Tərcüməçilər Bünyadov Z., Məmmədəliyev V. Bakı, Azərnəşr, 1992. 6. Feyzullah K. Her kese lazım olan iman. İstanbul, 2001. 7. Bayat F. Oğuz epik ənənəsi və Oğuz Kağan dastanı. Bakı, Sabah, 1993. 8. Adilov M. Niyə belə deyirik? Bakı, Azərnəşr, 1982. 9. Kaşqari M. Divani-luğatit-türk. IV cilddə, I cild. Tərcümə edən və nəşrə hazırlayan Əskər R. Bakı, Ozan, 2006. 10. İsmayılov H. Aşıq yaradıcılığı: mənşəyi və inkişaf mərhələləri. Bakı, Elm, 2002. 11. Rzasoy S. Oğuz mifi və Oğuznamə eposu. Bakı, Nurlan, 2007. 12. Rzasoy S. Oğuz mifinin paradiqmaları. Bakı, Səda, 2004. Çapa tövsiyə edən: Fil.ü.e.d. Seyfəddin Rzasoy Dədə Qorqud ● 2014/I I 27 Folklorşünaslıq: problemlər, tədqiqlər Almaz HƏSƏNQIZI Filologiya üzrə elmlər doktoru AMEA Folklor İnstitutunun böyük elmi işçisi e-mail: gunsel_gunsel@yahoo.co.uk SİYASİ LƏTİFƏLƏRDƏ GİZLƏNƏN TARİXİ HƏQİQƏTLƏR Xülasə Yumorla əks olunan xalq müdrikliyi özünün folklordakı bədii ifadəsini əsasən lətifələrdə tapmışdır.“Siyasi lətifələrdə gizlənən tarixi həqiqətlər” məqaləsində Azərbay- can mühacirət folklorşünaslığının bu janrla bağlı tədqiqatları təhlilə cəlb olunmuşdur. Mühacirət elmi-nəzəri fikrinin tanınmış nümayəndələri Əhməd Cəfəroğlu, Ceyhun Hacıbəyli, Xavər Aslan, Behruz Həqqi və başqalarının bu sahədəki tədqiqatlarına xüsusi diqqət yetirilmişdir. Açar sözlər: folklor, lətifə, mühacirət, siyasət, sovet hökuməti THE HISTORICAL TRUTH HIDDEN IN THE POLITICAL JOKES Summary National wisdom told in humor have found its folklore reflection mainly in anecdotes. The article “The historical truth hidden in the political jokes” analyzes the works of emigration folklore studies dedicated to the Azerbaijani national creative works. The works of the prominent representatives of emigration scientific – theoretical contemplation such as Ahmad Djafaroglu, Jeyhun Hajibeyli, Xaver Aslan, Bahruz Xakky and etc.have been emphasized and for the first time systematically analyzed. Key words: folklore, anecdot, emigration, politic, Soviet government ИСТОРИЧЕСКИЕ РЕАЛЬНОСТИ СКРЫВШИЕ В ПОЛИТИЧЕСКИХ АНЕКДОТАХ Резюме Народная мудрость согретая юмором, в основном нашла свое фольклорное воплощении в анекдотах. В статье “Исторические реальности скрывшие в полити- ческих анекдотах” рассмотрены труды эмигрантской фольклористики, посвящен- ные азербайджанскому народному творчеству. Особенно выделены и впервые привлечены к системному исследованию труды таких видных представителей эмигрантской научно-теоретической мысли, как Ахмед Джафароглы, Джейхун Гаджибейли, Хавер Аслан, Бахруз Хакки и др. Ключевые слова: фольклор, анекдот, эмиграция, политика, советская власть Məsələnin qoyuluşu. Vətənin istilasına dözməyərək dünyanın müxtəlif ölkələrinə səpələnən Azərbaycan ziyalılarının topladığı siyasi lətifələr məqalədə təhlilə cəlb olunmuşdur. Dədə Qorqud ● 2014/I I 28 İşin məqsədi. Azərbaycanın mühacir ziyalılarının yazıya alaraq ay- rı-ayrı ölkələrdə nəşr etdirdikləri folklor materialları içərisindən lətifələr haqqında məlumat vermək və onları təhlilə cəlb etməkdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutundan sonra vətənin istiq- lal davasının uğurla başa çatdırmaq məqsədilə mühacirətə getmək məc- buriyyətində qalan ziyalılar isə xalq yaradıcılığına xüsusi önəm vermiş, folklor örnəklərinin əslinə müvafiq olaraq yazıya köçürülməsinə, obyek- tiv tədqiqinə və təbliğinə diqqət yetirmişlər. Ömrü mühacirətdə keçən bu fədakar insanlar xalq yaradıcılığını, milli mədəniyyətlərin qorunmasını öz müqəddəs istiqlal savaşlarının əsas vasitələrindən biri kimi dəyərlən- dirmişlər. Bu fakt M.B.Məmmədzadənin (1898-1959) müstəmləkə xalq- larının mədəniyyətləri ilə bağlı mülahizələrində açıq şəkildə görünmək- dədir: “Milli xüsusiyyətlərini və milli kültürlərini itirmiş olan millətlər, milli mənliklərini və ilham alacaq milli qaynaqlarını da itirmişlər demək- dir. Bu kimi millətlərin gələcəyi yoxdur. Onlara ölmüş nəzərilə baxmaq lazımdır” (15, 572). Eyni münasibəti mühacirətdəki digər ziyalıların da tədqiqatlarında görmək mümkündür. Onlardan görkəmli türkoloq, professor Ə.Cəfəroğlu (1899-1975) məhz folkloru hər bir millətin varlığı kimi dəyərləndirirdi: “Folkloru, qısaca tərif etmək lazım gəlirsə, bir millətin tam özü olduğunu qətiyyətlə söyləyə bilərik. Çünki folklorsuz bir millət təsəvvür etmək im- kanı yoxdur” (6, 21). Beləliklə, mühacirətdə bütün folklor janrları bu və ya digər dərəcədə təhlilə cəlb edilmiş, xalq ədəbiyyatı örnəkləri yazıya köçürülmüş, müxtəlif dillərə tərcümə olunmuş, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində nəşr edilmişdir. Mühacirət folklorşünaslığında təhlilə cəlb edilən janrlardan biri də lətifələrdir. Tədqiqatçılar şifahi xalq ədəbiyyatının insana xoş ovqat bəxş edən, hazırcavablıq və müdriklik aşılayan bu kiçik həcmli janrından daha çox müxtəlif araşdırmalarında mülahizələrinin təsdiqi məqsədi ilə istifadə etmişlər. Lakin Azərbaycan mühacirət folklorşünaslarının lətifə və onun qəhrəmanlarına ayrıca həsr olunan tədqiqatları da vardır. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan folklorşünaslığında lətifələrin təs- nifatı ilə bağlı fərqli mülahizələr mövcuddur. V.Vəliyev onları müəllifi mə- lum olmayan, Molla Nəsrəddin, Bəhlul Danəndə lətifələri kimi (23,290), A.Nəbiyev isə Bəhlul Danəndə, Molla Nəsrəddin və regional lətifələr şəklində qruplaşdırmışdır (21, 302). Ümumiyyətlə, Azərbaycan folklorşünaslığında xalq ədəbiyyatının bu janrı haqqında danışılarkən, ilk növbədə Bəhlul Danəndə və Molla Nəsrəddin xatırlanmaqdadır. Belə ki, bir tərəfdən, tarixi şəxsiyyət, digər tərəfdən, bütün Şərq xalqlarının müştərək (və sevimli) obrazı kimi tanın- Yüklə 5,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
|