www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
32
olunmuşdu. Lakin bu, diqqätyayındırıcı, mövzunu däyişdirän müdaxilälärä aid idi vä mövzuya dästäk, emosiyalara täkan
mäqsädi güdän müdaxilälär bura aid deyil. Mäsälä burasındadır ki, bir sıra elä verbal formullar mövcuddur ki, onlar bu
halda mane olmayıb, äksinä, täräf-müqabilin hämin bu, «ayıqkän hipnoz» väziyyätini daha da därinläşdirir, ona bir növ
täkanlar verir vä onu häqiqätän dä, getdikcä qeyri-şüuri bir väziyyätä gätirir. Bu cür formulların bäzilärisä aşağıdakılardır
Ümumi olaraq, täräf-müqabilin särbäst assosiasiya, eyforiya halının säviyyäsini yuxarıda sadalanan
indikatorlar vasitäsilä müäyyän etmäk mümkündür.
EKSPRESS V ND KATORLAR: Täräf-müqabilin poza vä säsi täbii görkäm alır, onlarda gärginlik vä häyäcan hiss
edilmir. O, gözlärini gizlätmir, göz-gözä gälmäkdän qaçmır, äksinä, sizä daha tez-tez baxır, lakin gözlärini sizä zilläyib
dä durmur. Özünü särbäst hiss edir vä sizä daha yaxın durmağa çalışır, yaxud pozası sizä täräf azacıq äyilmiş olur vä s.;
PS XOMOTOR ND KATORLAR: Bütün növ reaksiyaları, häräkäti, nitqi çevikläşir, mimika vä jestläri canlanır,
suallarınıza cavabı, här hansı qeydinizä reaksiyası pauzasız, çevik olur, düşünmädän danışır vä s.;
KOQN T V ND KATORLAR: Nitqindä hazırcavablıq, lakoniklik artır, yaddaşı güclänir, äksinä, diqqäti zäifläyir vä s.;
EVOKAT V ND KATORLAR: Ünsiyyätä, ünsiyyätdä täşäbbüsü älä almağa, özünüifadäyä, özünüböyütmäyä vä s.
meylli olur.
Täräf-müqabilin nitq vä davranışında göstärilän älamätlärin müşahidä olunması onun tamamilä «ayıqkän
hipnoz» väziyyätindä olduğuna işarädir;
II.2.2.2.2. Mübahisä metodu
Täräf-müqabilin daxili dünyasına müdaxilä etmäyin, fikirlärini aşkarlamağın daha bir metodu onun
münaqişäyä, mübahisäyä cälb olunmasıdır. Fäslin ävvälindä intellektä verilän xarakteristikada qeyd edilmişdi ki,
o, emosiyaların maksimum gärgin vä süst hallarında öz funksiyasını dayandırır. nsanın näyisä gizlätmäsinin, sirr
saxlamasının, daxili alämini ört-basdır etmäsinin vä s. äsas säbäbkarı da, mähz onun intellektidir. Belä ki, bu
orqan özünün tänqidi-senzor funksiyası ilä zärärli olan, mänafeyä zidd olan heç näyi orqanizmin yaxınlığına
buraxmır, tähtälşüura «senzuradan» keçmäyän här hansı känar müdaxiläläri qätiyyätlä dayandırır vä s. – täbii ki,
ägär «duysa».
Bu baxımdan, yuxarıdakı metoddan äsas mäqsäd, emosiyaların hämin maksimum aşağı häddini, yäni
relaksasiya, süst halını äldä etmäk idi. Deyildiyi kimi, diapazonun yuxarı häddi, yäni emosiyaların maksimum
gärginliyi dä, intellektual fäaliyyäti tormozlamaq baxımından analoji effektlidir. Bu cähätdän, mübahisä –
äsäbläri tarımlamaq, emosiyaları gärginläşdirmäk üçün än sadä vä älverişli üsuldur.
«Äsäbi başda ağıl olmaz» – deyirlär. Mübahisäyä cälb olunmuş adam öz üzärindä, danışıqları, häräkätläri
üzärindä näzarätini itirir, iradä hesabına maskaladığı xüsusiyyätlärini büruzä verir, här növ sünilikläri täbiiliklä
äväzlänir, indiyä qädär üräyindä saxladığı tänälärini, iradlarını, münasibätlärini açıqlayır, häqiqi fikirlärini
aşkarlayır.
Bu hal, ekstremal situasiya kimi, eyni zamanda, onun xarakterinin bir sıra qaranlıq täräfini dä üzä çıxarır.
Belä ki, mähz bu anda müäyyän etmäk mümkündür ki, täräfdaş nä däräcädä inadkar vä ya güzäştägedän,
tämkinli vä ya tez özündänçıxan, kobud vä ya taktikdir.
Ancaq ki, bu ziddiyyät axtarışını o qädär dä därinläşdirmäk lazım deyil: Täräf-müqabili inandırmağa çalışın
ki, mübahisä, bäzi momentläri aydınlaşdırmaq istäyindän doğub. Sizin özünüz mäcburän mübahisäyä cälb
olunmusunuzsa, çalışın o qädär dä aludä olmayasınız vä heç vädä üzärinizdä näzaräti yaddan çıxarmayasınız;
II.2.2.2.3. Sınaq-sähv metodu
Täräf-müqabilin häqiqi fikirlärini üzä çıxarmağın, räyini «zandaj» etmäyin daha bir üsulu bu metoddur.
Burada müxtälif käşfiyyat häräkätläri vä sözläri vasitäsilä ona «hücum» edilir, bunlara verdiyi cavab reaksiyaları
äsasında, näyi davam etdirib-etdirmämäk barädä näticä çıxarılır. Bu metodun özü dä iki variasiyadan ibarätdir.
Birinci halda müxtälif zarafat, lätifä, eyham, replika, atmaca, ikibaşlı suallar, häräkätlär vä s. vasitäsilä birbaşa hücum
edilir, lazımi särhädd keçilir. O cümlädän, söhbät äsnasında gänc oğlanların ‘‘täsadüfän’’ yeni tanış olduqları qızların
qoluna, saçına, belinä äl toxundurmaları, lätifälärlä tädricän «lazımi» mövzuya gälib çıxmaları, müsahiblärin müxtälif
fel formaları ilä bir-birinä eyham vurmaları, sataşmaları (mäs., bu formullarla: «Heyf, fürsäti äldän buraxmısan, gäräk
belä edäydin», «Män olsaydım belä edärdim» vä ya «Filankäs olsaydı belä edärdi», «Näyä görä çäkindin, orda nä var
idi ki?», «Yoxsa qorxdun ki, filan cür olardı?», «Bälkä belä edäydi, bäs onda?», «Kaş elä olaydı», «Eybi yoxdur, indi
qorxmursan qorxma, fürsät düşändä qorxudaram», «Nädir, mägär sänä nä isä täklif veriräm ki?», «Yox, qorxuram söz-
zad düzäldärsän» vä s.) vä b. hämin bu «käşfiyyata» nümunälärdändir (Bu tipli mövzularla bağlı älavä olaraq bax:
burada, säh. 35, 40-41, 43, 63...). Yuxarıda täsvir edilän indikatorların göstäriciläri, yäni täräf-müqabilin müxtälif
formalı mänfi-müsbät reaksiyaları ämäliyyatı davam etdirib-etdirmämäk, eläcä dä, hansı müstävidä davam etdirmäk
barädä lazımi siqnal verir. Reaksiyalarına äsasän täräf-müqabilin incidiyi hiss olunursa, här şeyin zarafat olduğunu
bildirmäklä, eyni zamanda, onun mövqeyini, baxışını dästäkläyän bir neçä älavä fikir söylämäklä, mövzudan mäharätlä
yayınmaq vä ziddiyyätä şans vermämäk mümkündür (Müäyyän variant halında burada lazımi fikir müxtälif şayiälär vä
ya ikinci, üçüncü adamlar vasitäsilä ona çatdırılır vä bundan sonra reaksiyası, münasibäti izlänilir. Reaksiyası ilä
täräf-müqabil işarä vurasıdır ki, fikrin hansı formuläsi onu qane edärdi. Lakin bu halda bir şeyi näzärdän qaçırmamalı
ki, bäzän mäsäläyä başqalarının (o cümlädän, ictimai räyin) qarışdırılması äks-effekt göstäräräk, täräfdaşı ävväl razı
olduğu mäsälädän artıq çäkinmäyä mäcbur edä bilir);
Dostları ilə paylaş: |