Microsoft Word Dissertasiya -di doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
4
G R Ş
ölkələrinin milli iqtisadiyyatlarını və qeyri-dövlət strukturlarını birləşdirən çoxsəviyyəli qlobal təsərrüfat sistemi olan dünya iqtisadiyyatında gedən proseslər müasir zamanda bütün aidiyyəti sübyektlər və hər bir insan üçün həyatı əhəmiyyət daşayır. Ayrı-ayrı ölkələrin təsərrüfatlarını, milli və beynəlxalq bazarları, dövlətlərin ticarət-iqtisadi ittifaqlarını və habelə bütövlüklə beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemini əhatə edən inkişaf proseslərinin yetərli olaraq dünya iqtisadiyyatında gedən meyllərdən aslılılığı artır. Bu aslılıq real dünyada olduğu kimi, elm sferasında da müvafiq tədqiqatların aparılmasını şərtləndirir. Elə bu baxımdan da, qlobal iqtisadi sistemin nizamlanmış müxtəlif elementlərinin məcmusu olan dünya iqtisadiyyatının strukturunun və onun formalaşması amillərinin öyrənilməsi aktual səciyyə daşayır. Həmin aktuallıqdan irəli dünya iqtisadiyyatının funksiyaları, onun struktur sisteminin və elementlərinin əhəmiyyətliliyi, miqyaslılığı, təsir dairəsi və bütün bunlarla bağlı bəşəriyyətin maddi mədəniyyətinin formalaşması və təsərrüfat həyatının pradiqmaları, habelə müasir qloballaşma şərətində beynəlxalq iqtisadiyyatının inkişafı istiqamətlərinin öyrənilməsi və təhlili mövcud dissertasiya işinin tədqiqat mövsusunu əhatə edir. Tədqiqatın məqsəd və vəzifələri. Tədqiqatın məqsədini dərinləşən müasir qloballaşma şərətində dünya iqtisadiyyatının struktur sisteminin səciyyəvi xüsusiyyətlərinin və formalaşması amillərinin tədqiqi və əsasda onun təkmilləşməsi və inkişafı meyllərinin müəyyən olunması təşkil edir. Məqsədə nail olmaq üçün aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsi nəzərdə tutulmuşdur: dünya iqtisadiyyatının struktur sistemi və funksiyalarının tədqiqi; dünya iqtisadiyyatının strukturu elementləri, onların miqyaslılığı və təsir sferasının müəyyən edilməsi; milli təsərrüfatlar, onların sektorları və iqtisadi subyektləri haqqında biliklərin ümumiləşdirilməsi;
5
beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sisteminin, milli və beynəlxalq bazarlar, dünya bazarı və dövlətlərin ticarət-iqtisadi ittifaqlarının dünya iqtisadiyyatının strukturu elementi kimi ayrı-ayrılıqda tədqiqi və qiymətləndirilməsi; dünya iqtisadiyyatının formalaşması prosesi və inkişaf mərhələlərinin təhlili; beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsini şərtləndirən amillərin təhlili; müasir qlobal çağrışlar şərətində dünya iqtisadiyyatının strukturunun təkmilləşməsi və perspektivlərinin əsas istiqamətlərinin müəyyən olunması.
amilləri, tədqiqatın obyektini dünya iqtisadiyyatının strukturu elementləri: milli təsərrüfatlar, beynəlxalq iqtisadi münasibətlər, milli və beynəlxalq bazarlar, dünya bazarı və dövlətlərin ticarət-iqtisadi ittifaqları təşkil edir. Tədqiqatın nəzəri-metodoloji əsası və informasiya bazası: Tədqiqatın informasiya bazası dünya iqtisadiyyatı üzrə ümumkonseptual bilgilərə, onun inkişaf meylləri ilə bağlı statistik toplumlara, həmçinin bütün bunları təşviq edən beynəlxalq təsisatların dövrü nəşrlərinin və internett şəbəkəsinin müvafiq vebsaytlarının çoxsaylı məlumatlarına əsaslanır. Tədqiqatın işlənməsində sistemli və situasiyalı yanaşmada retrospektiv, müqayisəli və amilli təhlil mexanizmlərindən istifadə olunmuşdur. Tədqiqatın elmi yeniliyi aşağıdakı müddəalardan ibarətdir: müasir qloballaşma şəraitində dünya iqtisadiyyatının strukturu elementlərinin miqyaslılığı və təsir sferasının müəyyən edilməsi; beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsini şərtləndirən amillərin müasir bazar münasibətləri çevrəsindən təhlili; yeni qlobal çağrışlar şərətində dünya iqtisadiyyatının strukturunun təkmilləşməsini şərtləndirən başlıca istiqamətlərinin əsaslandırılması.
və araşdırmalar dünya iqtisadiyyatının strukturu elementlərinin üzrə təhlillərin aparılmasında müvafiq nəzəri tədqiqi və elmi mənbə kimi istifadə edilə bilər.
3 fəsil, nəticə və təkliflər, 38 sayda elmi-informatik mənbəyə əsaslanan ədəbiyyat 6 siyahısından, həmçinin 3 cədvəl, 3 sxem və 3 şəkildən ibarətdir. I FƏSIL
Dünya iqtisadiyyatı müasir cəmiyyətin fəaliyyətini şərtləndirən, maddi təməldə müxtəlif millətləri və xalqları birləşdirməyə imkan verən, beynəlxalq əmək bölgüsünə əsaslanaraq ayrı-ayrı ölkələrin iqtisadi, elmi-texniki, istehsal, maliyyə- valyuta və pul-kredit əlaqələrini özündə ehtiva edən çoxfunksional bir sistemidir. Dünya iqtisadiyyatı daim inkişaf və dəyişmədədir. Son 30-40 ildə bu sferada çox dərin köklü dəyəşikliklər baş vermişdir. Xüsusən də sahibkar kapitalın dünya təsərrüfatına inteqrasiyasının dərinləşməsi ilə onun beynəlmiləlləşməsi yeni mərhələyə qədəm qoymuşdur. Transmilliləşmə dərinləşmə, TMK və TMB-lər dünya təsərrüfatında başlıca strukturyaradıcı amilə çevrilmişlər. Transmilli kapital məhsuldar qüvvələrin yerləşdirilməsində yetərli dərəcədə müqayisəli üstünlüklərdən istifadə edərək dövlət sərhədlərindən kənarda qlobal olaraq hərəkət edir. Vurğulanmalıdır ki, transmilliləşmə özəl firmaların səviyyəsində həyata keçirilən dövlətlərarası inteqrasiyanı əks etdirir. Bu zaman kapital izafi çoxluqlu ölkədən onun defisiti olan ölkəyə hərəkət edir. Özəl kapitalların beynəlxalq əlaqələri transmilli şirkətlərin - TMK fəaliyyətində öz təşkilati ifadəsini tapmışdır. Bunlara ana şirkətlərini və onların xarici filiallarını özünə daxil edən təsərrüfat strukturlarını şamil edirlər. O, da qeyd olunmalıdır ki, transmilliləşmə kapitalın izafi olduğu ölkədən onun defistinin yaşandığı ölkəyə yerdəyişməsi ilə xarakterikdir. Bu zaman kapital defisiti olan ölkə digər istehsal amillərinin (torpaq, əmək, faydalı qazıntılar) izafiliyinə malikdir. lakin kapital çatışmamazlığı ilə onlardan təkrar istehsal proseslərində səmərəli istifadə edə bilmir [2, 5, 28]. Transmilliləşmə prosesi müasir dünya təsərrüfatının fenomeni kimi obyektiv ə saslara malikdir. Kapitalın transmilliləşməsi ilə şənaye şirkətləri, banklar, xidmət Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|