Microsoft Word Dissertasiya -di doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Almaniya
- Kanada
- Master student Rustamov Tural Vahid oglu
70 Konsaltinq və audit sahəsində dünyanın aparıcı şirkətlərindıən olan PricewaterhouseCoopers - PwC kompaniyasınınm qlobal iqtisadi artımla bağlı “Dünya 2050-ci ildə” nəşrində 2050-ci ilə qədər dünya iqtisadiyyatının inkişaf proqnozu əksini tapmışdır. Şirkətin apardığı tədqiqatının nəticələrinə görə iqtisadi artım sürətlə inkişaf edən ölkələrə keçir. Alıcılıq qabiliyyəti pariteti əsasında ÜDM-in qiymətini nəzərə almaqla, 2032-ci ilə qədər tez inkişaf etməkdə olan (E7) ölkələr (Çin, Himdistan, Braziliya, Rusiya, Meksika, ndoneziya və Türkiyə) böyük yeddiliyin inkişaf etmiş (G7) ölkələrini (ABŞ, Yaponiya, Almaniya, Böyük Britaniya, Fransa,
) ötüb keçəcək və 2050-ci ildə onlardan 50% irəlidə olacaqlar. Həmin ildə həmçinin Çin ABŞ-ı ötərək dünyanın iri iqtisadi qüdrətli dövlətinə çevriləcəkdir. Aşağıdakı cədvəldə bu ssenari üzrə E7 ölkələrinin G7 ölkələrini ötə biləcəyi ə sas tarixləri verilmişdir [37]. Cədvəl 3.2. E7 ölkələrinin G7 ölkələrini ötə biləcəyi əsas tarixlər
BMK üzrə ÜDM-in qiymətləndirilməsi əsasında qüvvələrin yenidən bölgüsünün təxmini tarixləri G7 əvəzinə E7 2032
ABŞ əvəzinə Çin 2032
Yaponiya əvəzinə Hindistan 2028
Almaniya əvəzinə Rusiya 2042
Böyük Britaniya əvəzinə Braziliya 2023
Fransa əvəzinə Meksika 2046
taliya əvəzinə ndoneziya 2039
Kanada əvəzinə Türkiyə 2035
Dünya iqtisadiyyatının inkışaf perspektivləri belə bir xatırlamanı əks etdirir. qtisadiyyat təkrar istehsalın istehsal, bölgü, mübadilə, istehlak mərhələlərini özündə üzvi surətdə birləşdirən bir sistemdir. Bu sistem isə tərəqqi edərək daim genişlənməkdə və qlobal dəyərlərini artırmaqdadır.
71
NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR
Dünya iqtisadiyyatı daim inkişaf və dəyişmədədir. Bu dəyişmələr fonunda artan irəliləyişlər ötən əsrin 80-ci illərindən daha köklü meyidə inkişaf tapır. nkişaf meylləri dünya iqtisadiyyatının strukturu elmətlərini də əhatəsinə alır və bu sferada bir sıa müvafiq təkmilləşmələri şərtləndirir. Aparılan təhlillərlə müəyyən olunmuşdur ki, dünya iqtisadiyyatının struktur sistemi mürəkkəb və çoxfunkional xüsusiyyətlərə malikdir. Onun hər bir struktur elementi miqyaslı və digər elementlərlələ qarşılılıqda yetərli təsir imkanlıdır. Bütün səciyyəvi cəhətlərə və özəl xüsusiyyətlərə baxmayaraq bu elementlər sırasında milli təsərrüfatlar liderlik edir. Milli təsərrüfatlar bir struktur elementi olmaqlarına baxmayaraq, özləri də mürəkkəb quruluşa və alt sistemlərə malikdirlər. Həmin altsistemləri ölkə iqtisadiyatının ayrı-ayrı sektorları və onların təsərrüfat subyektləri ə hatə edir. Buna görə də, dünya iqtisadiyyatının inkişafı bütövlükdə milli təsərrüfatlardakı vəziyyətlərdən asılı olduğu qədər də onların alt sektorlarında da mövcud iqtisadi münasibətlərin durumu ilə də əlaqəlidirlər. Dünya iqtisadiyyatının strukturu elementləri sırasında beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin əhəmiyyəti danılmazdır. Məhz inkişaf edən beynəlxalq iqtisadi münasibətlər dünya iqtisadiyyatının inkişafında başlıca strateji amil olaraq çıxış edir. Aparılan təhlillə bir daha əsaslandırılmışdır ki, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin təkmilləşməsi dünya iqtisadiyyatının digər strukturu elementlərinin də optimallığını və dayanaqlılığını təyin edir. Dünya iqtisadiyyatının inkişafında milli və beynəlxalq bazarların potensialını yüksəldən və dünya bazarının genişləndirən amillər də vacib şərtli hesab edilir. Bunun nəticəsidir ki, dünya iqtisadiyyatının digər struktur elementi - dövlətlərin ticarət-iqtisadi ittifaqları məhz bu bazarlarda gedən meyllərdən asılı olurlar. Bütün bunlar isə bir daha onu göstərir ki, dünya iqtisadiyyatının heç bir struktur elementi
72 ayrı-ayırılda inkişaf tapa bilməz və buradakı inkişaf onların vəhdət halında irəlləyişi ilə səmərəlidir. Dünya iqtisadiyyatının strukturunu, onun formalaşması amilləri və təkmilləşdirilməsi istiqamətlərini tədqiq edərkən o da, müəyyən olunmuşdur, burada bəşəriyyətin maddi mədəniyyətinin yaranışı və təsərrüfat həyatını əks etdirən müvafiq paradiqmalarını da təhlil etmək lazımdır. Bu həm də yetərli dərəcədə onunla bağlanılır ki, dünya iqtisadiyyatının retrospektiv (genetik) təhlilini aparmadan, onun struktur elementlərinin təkmilləşdirilməsi perspektivləri haqqında səmərəli nəticəli mülahizə və təkliflərlə çıxış etmək mümkünsüzdür. Bunları əsas götürərək dissertasiya işində dünya iqtisadiyyatının formalaşması amilləri və inkişaf mərhələləri həm svilizasiyalı yanaşma və həm də ictimai-iqtisadi formasiya bucağından təhlil olunmuşdur. Burada neolit inqilabından başlanmış bəşəriyyətin maddi mədəniyyəti və təsərrüfat həyatının bütün tarixi dövrləri, xüsusən də dünya bazarının yaranışı, kapitalizmin inkişafı və yaxın müasir tarixdə beynəlxalq iqtisadi təşkilatların təşəkkülü kimi yaranışlar tədqiqat sferasını əhatə etmiş və bu istiqamətdə müvafiq təhlillər aparılmışdır. Aparılan təhlilərin ümumi yekunu olaraq müasir qlobal çağrışlar şərətində dünya iqtisadiyyatının strukturunun təkmilləşməsi və inkişafı perspektivləri haqqında müvafiq əsaslandırmalar müəyyən edilmişdir. Dünya iqtisadiyyatının strukturu və formalaşması amilləri istiqamətində yerinə yetrilən dissertasiya işində alınan nəticələri aşağıdakı kimi təsnifatlandırmaq olar: dünya iqtisadiyyatının strukturu milli təsərrüfatlar, onların sektorları və iqtisadi subyektləri, beynəlxalq iqtisadi münasibətlər, milli və beynəlxalq bazarlar və dünya bazarı və dövlətlərin ticarət-iqtisadi ittifaqları kontekstində hər bir element üzrə ayrı-ayrılıqda təhlil edilmiş və qiymətləndirilmişdir; dünya iqtisadiyyatının formalaşmasının tədqiqi bəşəriyyətin təsərrüfat həyatının paradiqmaları çevrəsində - maddi mədəniyyətin təşəkkülü, dünya bazarının yaranışı, kapitalizmin inkişafı və beynəlxalq iqtisadi təşkilatların dövriyyəyə çıxması kimi ümümi inkişaf mərhələləri əhatəsində aparılmışdır;
73 müasir qloballaşma şərətində beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsindən irəli gələrək dünya iqtisadiyyatının strukturunun təkmilləşməsi və inkişafı perspektivlərini şərtləndirən başlıca istiqamətlərinin əsaslandırılmışdır. Dünya iqtisadiyyatının strukturu və onun formalaşması amillərinin tədqiqi bir daha onu göstərir ki, qlobal iqtisadiyyat bir sistem olaraq daim dinamik inkişafdadır və inkişafda onun hər bir struktur elementinin rolu böyükdür.
1 Atakişiyev M.C., Abbasov H.M., Abbasova N.H. Mikro və makroiqtisadiyyat. Bakı: Azərnəşr, 2010, 508 s. 2 Əhmədov M.Ə. Qloballaşma və milli iqtisadiyyatın formalaşması. Bakı: 2003, 523 s. 3 Əliyev A.Ə., Şəkərəliyev A.Ş. Bazar iqtisadiyyatına keçid: dövlətin iqtisadi siyasəti. Bakı: 2002, 440 s. 4 Əliyev Ş.T. Azad qtisadi Zonalar. Dərslik. Sumqayıt: Simqayıt Dövlət Universiteti, 2013, 280 s. 5 Hacızadə E.M. Sosiallaşan iqtisadiyyat. Bakı: Elm, 2006, 509 s. 6 Hacıyev Ş., Bayramov Ə. Dünya iqtisadiyyatının tarixi. Bakı 2011. Dərslik. 495 s.
7 Həsənov R.T. qtisadi siyasət: metodologiya və praktika. Bakı: qtisad Universiteti, 2009. 282 s. 8 srafilov H.A. Qloballaşma şə raitində istehlak kooperasiyasının təkmilləşdirilməsi istiqamətləri. Bakı: Elm, 2010. 476 s. 9 Kərimli .A. Beynəlxalq qtisadi Münasibətlərin müasir problemləri. Bakı: Çaşıoğlu, 2006, 304 s. 10 Kərimli .A. qtisad elmi: aktual problemlər və real yanaşmalar. Bakı: qtisad Universiteti nəşriyyatı, 2013, 508 s. 11 Kərimov . Orucov A., srafilov H. Dünya iqtisadiyyatı, dərslik ( kinci nəşr), Bakı: Nurlan nəşriyyatı, 2007, 728 s. 12 Koçetov E.Q. Geoiqtisadiyyat. dünya iqtisadi məkanının mənimsənilməsi. Bakı: qtisad Universiteti nəşriyyatı, 2015, 438 s. 13 Marks K. və Engels F. Seçilmiş əsərləri. III cilddə Bakı. Azərbaycan Dövlət nəşriyyatı. 1978-1981. 14 Sabiroğlu Natiq. Qloballaşma və xarici investisiyalar. Bakı: 2006, 288 s. 74 15 Səmədzadə Z.Ə. Dünya iqtisadiyyatı: Çin «iqtisadi möcüzəsi». Bakı: Gənclik, 2001, 323 s. 16 Vəliyev T.S., Babayev Ə.P. və Meybullayev M.X. qtisadi nəzəriyyə. Bakı: Çaşıoğlı, 1999, 684 s. 17 Seyidoğlu H. Uluslararası ktisat: Teori, Politika ve Uygulama. stanbul, 2009.
18 P.Krugman, M. Obstfeld. International Economics: Theory and Policy. Pearson - Addison Weasley, 2006. 19 Богомолов О.Т. Мировая экономика в век глобализации. М.: Экономика, 2007. 359 с. 20 Кемпбелл Р.Маконнел., Стенли Л.Брю. Экономикс, М.: ИНФРА-М, 2009, 974 с. 21 Костюнина Г.М. Международное движение капитала. Учебник. М: ТК Велби , Проспект, 2005, 344 c 22 Козырев В.М. Основы современной экономики, М.: Финансы и статистика , 2000, 367 с. 23 Кудрявцев А.А. Интрегрированный риск-менеджмент: Учебник. М.: ЗАО Издательство “Экономика”, 2010, 655 с. 24 Ломакин В.К. Мировая экономика. М.: Финансы и статистика, 2000, 449 с. 25 Мировая экономика (под редакцией проф. Ю.А.Щербина) М.: ЮНИТИ-Д 2004 318 с. 26 Носова С.С. Экономическая теория. М.: «ВЛАДОС», 2007, 272 с. 27 Пoртер М.Ю. Конкуренция. М.; СПб.; Киев: Вильямс, 2-е изд. 2006, 608 с. 28 Самуеэлсон П., Нордхаус В. Экономика, 15 изд., М., 1997 г. 29 Социально-экономическая география зарубежного мира. (под редакцией члена
корреспондента
РАН
заслуженного
профессора МГУ
В .В.Волжского) М.: Дрофа, 2003, 190 с. 30 Экономика. (под редакцией д.э.н. А.С.Булатова), М.: Юристь, 2000, 896 с. 31 Экономическая теория зарубежных стран. /под общий редакции В .И.Голубовича/ Минск. Ип «Экопреспектива» 1998. 432 с. 32 www.un.org. (Birləşmiş Millətlər Təşkilatı) 33 www.uncitral.org - Beynəlxalq ticarətə BMT komissiyası. 34 www.unctad.org - Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ticarət və nkişaf Konfransı.
75
Магистрант Рустамов Турал Вахид оглы
Структура мировой экономики и факторы его формирования
РЕЗЮМЕ
Диссертационная работа посвящена исследованию структуры мировой экономики и факторов ее формирования. На проведенного анализа установлено , что структурным системам мировой экономики характерны такие свойства
, как сложность и многофункциональность. Каждый их структурный элемент
масштабен и, находясь во взаимосвязи с другими элементами обладает достаточной влиятельной способностью. В
диссертационной
работе структура
мировой
экономики
проанализирована и оценена в контексте международных экономических отношений , национальных и международных рынков, мировых рынков и торгово
-экономических союзов. Проведеннымы исследованиями обосновано, что без проведения ретроспективного
(генетического) анализа , невозможно выступать
соображениями и соответствуюшими эффективнымы предложениями о перспективах совершенствования структурных элементов мировой экономики. Исходя
из этого и условиий современных глобальных вызовов и проведенными анализами обоснованы соотвествующие направления усовершенствования структуры и, в целом, перспективы развития мировой экономики.
35 www.europa.eu.int (Avropa ttifaqı). 36 www.wto.org - Dünya Ticarət Təşkilatı. 37 www.worldbank.org. (Beynəlxalq Yenidənqurma və nkişaf Bankı) 38 www.imf.org - IMF - Beynəlxalq Valyuta Fondu.
76
Master student Rustamov Tural Vahid oglu
The structure of the global economy and the factors of its formation
The thesis is devoted to the study of the structure of the world economy and the factors of its formation. In the analysis we found that the structural system of the world economy is characterized by such features as the complexity and versatility. Each of the structural elements of the scale and being in relationship with other elements is sufficiently powerful ability. In the thesis the structure of the world economy analyzed and evaluated in the context of international economic relations, national and international markets, global markets and economic and trade unions. Studies proved that without a retrospective (genetic) analysis, it is impossible to talk about effective considerations and proposals for improving the prospects of the structural elements of the global economy. Based on this, and today's global challenges and analysis proved appropriate ways of improving the structure and, in general, the prospects for the global economy. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|