67
TƏS Azərbaycan və Avropa ttifaqı arasında əməkdaşlığın bütün mümkün,
xüsusilə də siyasi və ticarət sahələrini əhatə edir. TƏS Azərbaycan və Avropa ttifaqı
arasında hərbi sahəni əhatə etməyən bütün növ əməkdaşlıq formalarının çərçivələrini
təmin edir. Sazişin əsas məqsədlərindən biri də Azərbaycan qanunvericiliyinin Avropa
hüquq sisteminə uyğunlaşdırılmasından ibarətdir.
TƏS-in 2009-cu ildə müddəti bitmiş, lakin tərəflərin qarşılıqlı razılığı əsasında
bir il müddətinə uzadılmışdır. 1992-2006-cı illər arasında Avropa ttifaqının TAC S
Proqramı, Fövqəladə Yardım Proqramı, ECHO Humanitar təşkilatı, FEOGA Ərzaq
Yardımı Proqramı, Ərzaq Təhlükəsizliyi Proqramı, Bərpa Proqramı, Fövqəladə
Humanitar Yardım Proqramı çərçivəsində Azərbaycanda müxtəlif layihələr həyata
keçirilmişdir. Azərbaycanın Avropa Qonşuluq Siyasəti ilə bağlı fəaliyyəti davam
etdirilir. Belə ki, 2007-2010-cu illərdə Avropa Qonşuluq Proqramı (AQP)
çərçivəsindəAvropa ttifaqı və Azərbaycan arasında Fəaliyyət Planı həyata
keçirilməkdədir.Avropa ttifaqı tərəfindən yeni “Şərq Tərəfdaşlığı” təşəbbüsü irəli
sürülmüşdür. Bu təşəbbüsə əsasən, Avropa ttifaqı 2013-cü ilə kimi 6 ölkəyə
(Azərbaycan, Belarus, Moldova, Ukrayna, Gürcüstan və Ermənistan) 600 milyon avro
məbləğində yardım göstərməyə planlaşdırır. Bu məbləğdən 250 milyon avro artıq
təsdiq edilmiş proqramların yenidən tərtib olunması, 350 milyon avro isə əlavə
fondlardan ayrılması gözlənilirdi. Lakin azərbaycan tərəfəi bu münasibətlərin
qurulmasında maraqlı olduğunu bildirməklə yanaşı onların daha əlverişli şərtlərlə
davam etditrilməsini məqsədə uyğun hesab edir.
Avropa ttifaqının TAS S proqramı çərçivəsində texniki yardım vasitəsilə
Azərbaycana kömək göstərmək öhdəliyini öz üzərinə götürmüşdür. Proqram
demokratiya və qanunvericiliyin inkişafına, keçid dövrünün sosial problemlərinin
həllinə, infrastruktur şəbəkəsinin təkmilləşdirilməsinə, iqtisadiyyatın, özəl sektorun
möhkəmləndirilməsinə, kənd təsərrüfatının inkişafı, ekoloji məsələlərin həllinə texniki
yardım göstərilməsi istiqamətlərində aparılır.
Həmçinin, Azərbaycan dövlətlərarası (regional) proqramlarda iştirak edir –
bunlar NOQEYT və TRASEKA proqramlarıdır.
68
NOQEYT - Avropa Komissiyası tərəfindən neft və qaz tədarükünün idarə
edilməsinə yardım göstərən A -nın texniki yardım proqramıdır. Proqramın məqsədi
regional neft və qaz boru kəmərləri sistemlərinin və infrastrukturunun bərpa edilməsi
və müasirləşdirilməsi üzrə səylərə dəstək göstərilməsindən ibarətdir.
TRASEKA – “Yeni pək Yolu” adlandırılan Avropa-Qafqaz-Asiya nəqliyyat
dəhlizi Mərkəzi Asiya, Qafqaz və Avropa arasında nəqliyyat əlaqələrini inkişaf etdirən
proqramdır. TRASEKA-nın məqsədi hazırda mövcud olan yollara əlavə olaraq
Avropadan Qara dəniz və Qafqaz vasitəsi ilə Mərkəzi Asiyaya ən tez və ən ucuz
ikitərəfli yolun yaradılmasından ibarətdir. 1998-ci ildə TRASEKA üzrə Əsas
Çoxtərəfli Saziş imzalanmışdır. Azərbaycan bu layihədə A -nın əsas tərəfdaşıdır.
2000-ci ildən etibarən TRASEKA Hökumətlərarası Komissiyanın Katibliyi Bakıda
yerləşir.
2014-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Avropa ttifaqı ölkələri ilə ticarət
dövriyyəsinin həcmi 18.924,55 mln. ABŞ dolları, o cümlədən idxalın həcmi 3.148,00
mln. ABŞ dolları, ixracın həcmi isə 15.776,55 mln. ABŞ dolları təşkil etmişdir. Bu
dövr ərzində Avropa ttifaqı ölkələri ilə xarici ticarət saldosu müsbət 12.628,55 mln.
ABŞ dolları olmuşdur.
QaraDəniz qtisadi ƏməkdaşlıqTəşkilatı (QD ƏT)
Azərbaycan Respublikası Qara Dəniz
qtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı
çərçivəsində də iqtisadi inteqrasiya proseslərində iştirak edir. Azərbaycan
Respublikası QD ƏT-in yaradılmasının ilk mərhələsindən başlayaraq təşkilatın
fəaliyyətində, Bosfor Qətnaməsi və stanbul Bəyannaməsinin hazırlanmasında iştirak
etmişdir. Azərbaycan 1992-ci ildən təşkilatın üzvüdür. Bu günə kimi Azərbaycan
Respublikası QD ƏT çərçivəsində 11-dən çox müxtəlif rəsmi sənədlərin
hazırlanmasında və qəbul olunmasında iştirak etmişdir. Azərbaycan Respublikası
Təşkilatın bir sıra işçi qruplarında, o cümlədən regionda ticarətin liberallaşdırılmasını
təmin edən sənədlərin hazırlanması məqsədilə toplanan qrupların iclaslarında fəal
iştirak edir. 2005-2007-ci illər ərzində Azərbaycan Respublikası enerji üzrə işçi
qrupun fəaliyyətini koordinasiya edirdi.
69
Azərbaycan həmçinin, Qara Dəniz regionunun inkişaf etdirilməsi və regionda
ə
məkdaşlığın möhkəmləndirilməsi məqsədilə tərtib olunan Qara Dəniz dairəvi
avtomagistral yolunun tikintisi layihəsində iştirak edir.
QD ƏT-in Xarici şlər Nazirləri Şurasının 2009-cu il 15-16 aprel tarixində
keçirilən 20-ci toplantısının qərarına əsasən, təşkilata sədrliyi 2009-cu ilin 1 may
tarixindən altı ay müddətində Azərbaycan həyata keçirmişdir.
Şə
rq istiqaməti üzrə əməkdaşlıq
Şə
rq istiqaməti əsasən slam Konfransı Təşkilatı ( KT) və qtisadi Əməkdaşlıq
Təşkilatı ( ƏT) ilə əməkdaşlığı əhatə edir.
slam Konfransı Təşkilatı ( KT)
Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra 1991-ci ildən üzv
olduğu KT ilə əməkdaşlığını, həmin Təşkilat çərçivəsində ölkəmizin mövqeyinin
slam dövlətləri tərəfindən dəstəklənməsi üçün imkan yaradan və Respublikanın
beynəlxalq aləmdə mövqeyini möhkəmləndirən amillərdən saymaq olar. Azərbaycan
Respublikası KT çərçivəsində keçirilən bütün toplantı və görüşlərdə fəal iştirak edir.
KT Azərbaycan Respublikasını siyasi arenada ən yüksək səviyyədə dəstəkləyir.
Azərbaycanın ərazi bütövlüyü məsələsi təşkilatın bir sıra qətnamələrində öz əksini
tapmışdır.
Ölkəmizə zəruri yardımın göstərilməsi məqsədilə KT çərçivəsində Azərbaycan
Respublikasına qtisadi Yardım haqqında bir neçə Qətnamə qəbul edilmişdir. Bu
sənədlərdə üzv dövlətlər və islam qurumları tərəfindən Azərbaycan hökumətinə lazımi
iqtisadi və humanitar yardımın göstərilməsi, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən
Azərbaycana təcili maliyyə və humanitar yardımın təmin edilməsi üçün tədbirlərin
görülməsi kimi əməkdaşlığın prioritet istiqamətləri qeyd olunmuşdur.
2009-cu ilin noyabr ayında stanbulda KT-nin qtisadi və Ticarət Əməkdaşlığı
üzrə Daimi Komitəsinin (COMSEC) 25-ci toplantısı keçirilmişdir. Toplantı
çərçivəsində, COMSEC-in 25-ci ildönümü ilə əlaqədar olaraq qtisadi Zirvə Görüşü
keçirilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən,
2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasının slam Konfransı Təşkilatı ölkələri ilə ticarət
Dostları ilə paylaş: |