70
dövriyyəsinin həcmi 4.785,4 mln. ABŞ dolları, o cümlədən idxalın həcmi 1.925,8 mln.
ABŞ dolları, ixracın həcmi 2.859,6 mln. ABŞ dolları təşkil etmiş, xarici ticarət saldosu
isə müsbət 933,8 mln. ABŞ dolları olmuşdur.
2011-ci ildə slam Konfransı Təşkilatı ölkələrinin Azərbaycan Respublikasının
xarici ticarət dövriyyəsindəki payı 13,17 faiz, o cümlədən idxalda 19,74 faiz, ixracda
isə 10,76 faiz təşkil etmişdir.
2010-cu illə müqayisədə, 2011-ci ildə slam Konfransı Təşkilatı ölkələri ilə
ticarət dövriyyəsi 20,68 faiz, o cümlədən idxal 45,14 faiz, ixrac isə 8,38 faiz artmışdır.
qtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı ( ƏT)
Azərbaycanın qtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə münasibətləri 1991-ci ilin fevral
ayında, hələ respublika SSR -nin tərkibində olarkən qurulmuşdur.
Hazırda ƏT çərçivəsində bir sıra proqramlar həyata keçirilir. Əsas məqsəd üzv-
ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrin möhkəmləndirilməsi və inteqrasiya proseslərinə
kömək etməkdir. Təşkilat çərçivəsində üzv ölkələr arasında bir sıra prioritet sahələr, o
cümlədən kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, energetika, ticarət və investisiya üzrə
ə
məkdaşlıq aparılır. Azərbaycan qtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı daxilində regional
iqtisadiyyatın liberallaşdırılması proseslərində fəal iştirak edir. Belə ki, üzv dövlətlər
arasında iqtisadi əməkdaşlığın gücləndirilməsi və regiondaxili ticarətin artırılması
məqsədilə Azərbaycan 10 müxtəlif sazişə, o cümlədən “ ƏT üzv dövlətləri arasında
Ticarət Əməkdaşlığına dair Çərçivə Saziş”, “ ƏT regionunda investisiyaların təşviqi
və qorunması haqqında Saziş”, “ ƏT regionunda Tranzit Nəqliyyatı haqqında Saziş”ə
qoşulmuşdur. Təşkilat çərçivəsində Bakıda bir sıra mühüm tədbirlər, o cümlədən 5
may 2006-cı ildə Bakıda ƏT Dövlət və Hökumət Başçılarının 9-cu Sammiti
keçirilmişdir.
2008-ci il 14-16 dekabr tarixlərində Tehranda ƏT üzvdövlətlərinin Maliyyə və
qtisadiyyat nazirlərinin 3-cü iclası və 2009-cu ilin 18-19 yanvar tarixlərində Tehranda
Ə
T üzvdövlətlərinin Ticarətin Təşviqi üzrə Təşkilatlarının 1-ci iclası keçirilmişdir.
BMT-nin qurum və təşkilatları
Azərbaycan Respublikası 2 mart 1992-ci ildən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının
üzvüdür. Bu illər ərzində ölkəmiz BMT-nin müxtəlif ixtisaslaşmış qurumlarının
71
fəaliyyətində yaxından iştirak etmiş, təşkilatın Baş Assambleyasından ekspertlər
səviyyədə işçi qurumlarına qədər geniş təmsil olunmuşdur. qtisadi əlaqələrin inkişafı
və Azərbaycanın BMT-nin qurumlarına inteqrasiyası baxımından Birləşmiş Millətlər
Sənaye və nkişaf Təşkilatını (BMS T), Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nkişaf
Proqramını (BMT P) və BMT-nin Mərkəzi Asiya iqtisadiyyatları üçün Xüsusi
Proqramını (SPECA Proqramı) qeyd etmək olar.
Birləşmiş Millətlər Sənaye və nkişaf Təşkilatı (BMS T)
Azərbaycan Respublikası 1993-cü ildən Birləşmiş Millətlər Sənaye və nkişaf
Təşkilatının üzvüdür. Təşkilat çərçivəsində Azərbaycan 2000-ci ildə “Sənaye inkişafı
sahəsində əməkdaşlıq haqqında Memorandum” imzalamışdır. 2005-ci ildə Azərbaycan ilə
Təşkilat arasında “2005-2010-cu illər üzrə Əməkdaşlıq haqqında Çərçivə Proqramı”
imzalanmışdır. Təşkilat tərəfindən Azərbaycanda bir sıra sahələrdə, o cümlədən enerji
səmərəliliyinin artırılması, milli sənaye statistik proqramların inkişafı, kiçik və orta
sahibkarlığın dəstəklənməsi, ətraf mühitin yaxşılaşdırılması və s. sahələrdə müxtəlif
layihələr həyata keçirilir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nkişaf Proqramı(BMT P)
Proqram Azərbaycanda 1993-cü ildən fəaliyyət göstərir. Azərbaycan ilə
ə
məkdaşlıq Ölkə Əməkdaşlıq Çərçivələri sənədi əsasında həyata keçirilir. Hazırda
2005-2009-cu illər üzrə Ölkə Əməkdaşlıq Çərçivə sənədi həyata keçirilir. Sənədin
ə
sas prioritet istiqamətləri aşağıdakılardır: nkişaf, yoxsulluğun azaldılması, hüquq və
azadlıqların müdafiəsi məqsədilə əlverişli şəraitin yaradılması üçün idarəetmə
sisteminin təşkili;Səhiyyə və təhsil sahəsində əhalinin ehtiyaclarının təmin edilməsi.
2011-2015-ci illəri əhatə edən nkişafa yardım çərçivəsi (UN DAF) hazırlanma
mərhələsindədir.
BMT-nin Mərkəzi Asiya iqtisadiyyatları üçün Xüsusi Proqramı (SPECA).
Proqramın əsas məqsədləri region ölkələrinin inteqrasiyasının dəstəklənməsi və dünya
iqtisadiyyatına qoşulmalarının təşviq edilməsindən, birgə səylərlə daha effektiv həll
ediləcək prioritet məsələlərin maliyyələşdirilməsindən ibarətdir. 2002-ci ilin 21-22
noyabr tarixlərində Bişkekdə keçirilən Regional Məşvərət Komitəsinin 4-cü
iclasında Azərbaycan SPECA-ya üzv qəbul edilmişdir. 2006-cı ildə Bakıda Proqramın
72
darəetmə Şurasının 1-ci iclası və Biznes-Forum keçirilmişdir. 2010-cu ildə SPECA-
nın layihə işçi qruplarının və craiyyə Şurasının iclaslarıkeçiriləcəkdir. Bundan əlavə
iqtisadi forumun keçirilməsi də planlaşdırılır.
Göründüyü kimi Respublikamızın bir çox qtisadi Birlik və təşkilatlarla
ə
məkdaşlığı ölkəmizin xarici ticarət əlqələrin daha da inkişaf etməsinə zəmin yaradır.
Azərbaycanın xarici iqtisadi siyasəti prioritetləri sırasına Qərb ölkələrinin təmsil
olunduğu Avropa ttifaqına inteqrasiya mühüm yer tutur. Bu sistemə daxil olmaqla
Azərbaycan həm özünün mövcud resurslarından xalqın həyat səviyyəsini yüksəltmək
üçün daha səmərəli, təhlükəsiz və itkisiz istifadə etmək imkanı əldə edir, həm də
qabaqcıl dünya texnologiyalarından, investisiya və xarici kapitalın ölkə iqtisadiyyatına
daha sürətlə axınına, qeyri-neft sektorunun inkişafına nail olunması imkanı
qazanır.Azərbaycanın Avropa ttifaqı ilə münasibətlərində əməkdaşlıq əlaqələrinin
daha məsuliyyətli və etibarlı dövrə daxil olması artıq reallıqdır. Azərbaycanla Avropa
ttifaqı arasındakı münasibətlər Avropa Qonşuluq Siyasəti, Enerji sahəsində Strateji
Tərəfdaşlıq, Avropa Birliyinin Şərq Tərəfdaşlığı proqramı üzrə fəaliyyəti daha
güclüdür. Bütün bunlara əsasən Azərbaycanın xarici ticarət əlaqələrində Avropa
ölkələrinin payı gündən-günə artmaqdadır.
Azərbaycanın Dünya iqtisadiyyatına və çoxtərəfli ticarət sisteminə rasional
inteqrasiya olmaq, o cümlədən xarici ticarətin inkişaf etdirilməsi məqsədilə, ÜTT-yə
üzv olmaq istiqamətində də işlər aparılır.1997-ci ildən ÜTT-də müşahidəçi statusu ilə
təmsil olunan Azərbaycanın əsas hədəfi məhz bu qurumun tam hüquqlu üzvu
olmaqdır. Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiyadan kənarda qalmaq istəməyən və bunu
prioritetlərdən biri kimi qəbul edən Azərbaycan ÜTT-yə üzv olmaqla qlobal iqtisadi
ailəyə daha çox inteqrasiya olunmaq niyyətindədir. Aparılan tədqiqatlar göstərir ki,
Azərbaycanın bu təşkilata qoşulması ölkəmizin dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasını
gücləndirəcək, ixrac potensialını artıracaq, ölkə daxilində rəqabəti gücləndirəcək və ən
ə
sası ölkə iqtisadiyyatının davamlı sosial-iqtisadi inkişafına təkan verəcəkdir. Başqa
sözlə ÜTT-yə üzvlük məsələsinə ölkəmizin mühüm iqtisadi inkişaf amili kimi baxılır
və problemlərin həllinə yanaşmalarda bu prizma ararıcı mövqedə dayanır. Bütövlükdə
hesab edirik ki, ÜTT-yə üzvlük milli sahibkarlığın inkişafına təkan verməklə, milli
Dostları ilə paylaş: |