Microsoft Word Elmi Mecmue 27

     
Dilavər Məmmədov
 
 
62
 
XÜLASƏ 
 
AMEA akad. Ziya Bünyadov adına  
Şərqşünaslıq İnstitunun Din və ictimai fikir  
tarixi şöbəsinin dissertantı  
Dilavər Məmmədov 
 
QADINLARIN ŞAHİDLİYİ İLƏ ƏLAQƏLİ QURAN MƏTNİNİN  
İZAHINA BƏZİ RƏVAYƏTLƏRİN TƏSİRİ HAQQINDA 
 
İslamdan əvvəl Ərəb cəmiyyətində qadına göstərilən münasibət tarixə bəllidir. 
İstər  Ərəbistan yarımadasında, istərsə  də dövrün iki super gücü İran və Bizansda 
vəziyyət ürək açan deyildi.  Öz cəmiyyətlərində heç bir hüquqa sahib olmayan, hər 
zaman  əzilənlər təbəqəsini təmsil edən qadın  Ərəbistan yarımadasında yeni dinin 
gəlməsi ilə  həyat səhnəsinə qədəm qoydu. Bütün haqlardan məhrum olan qadın artıq 
İslam dininin hesabına cəmiyyətdə söz sahibi olmuş, kişilərlə birgə  cəmiyyətin 
inkişafına təkan verən bir çox sosial-iqtisadi fəaliyyətlərdə yaxından iştirak edirdi.  
Həzrəti Peyğəmbərin (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) vəfatından sonra da 
qadınlara qarşı bu davranış davam etmiş, qadın kişilərlə  bərabər cəmiyyətin ağır 
yükünü çiyinlərində  bərabər daşımışdır. Ancaq zaman keçdikcə  İslam düşüncə 
tarixində bəzi geriləmələr və ətalət baş qaldırmış, Quran ayələrinin əsas məqsəd və 
prinsipləri unudulmuş, zaman və reallıq məfhumu əsas alınmamış, bu səbəbdən də 
İslam dünyası “Mədəniyyət qatar”ından geri qalmışdır. Heç şübhəsiz bu gerilik və 
ətalət cəmiyyətin əsas döyünən ürəyi və  “katalizator”u hesab edilən qadından da yan 
keçməmişdir. Hədis  ədəbiyyatında Peyğəmbərə istinad edilən bəzi mətinlərin kor-
koranə qəbul edilməsi, düşüncə  “süzgəc”indən keçirilməməsi zaman-zaman qadının 
bir çox məsələlərdə  cəmiyyətdən uzaq durması, sosial tərəqqinin təkan verici 
amillərinin işə salınması və canlandırılması fəaliyyətindən kənar qoymuşdur.  
Məqaləmizdə Quranda ən uzun ayələrdən biri olan və qadının da şahidliyinin 
istənildiyi bir ayədən bəhs etmişik.  Hər zaman cəmiyyətdən uzaq duran və utanc 
obyekti kimi qələmə verilən qadın artıq kişilərlə bərabər şahidlik kimi çox ciddi bir 
proyektin tərkib hissəsinə çevrilmişdir.  Ancaq müəyyən bir zaman dilimində bu ayə 
bəzi hədislərin təsiri altında yorumlanmış, Quranın bizə çatdırmaq istədiyi  əsas 
prinsip və dəyər unudulmuşdur.  
 
 
 

---

Qadınların şahidliyi ilə əlaqəli Quran mətninin izahına bəzi rəvayətlərin təsiri haqqında
 
 
63
 
SUMMARY 
 
THE INFLUENCE OF FEW LEGENDS REGARDING THE 
INTERPRETATION OF KORAN'S TEXTS ON THE ISSUE OF  
FEMALE WITNESS  
 
Treatment of women in Pre-Islam Arabic world is one of well researched areas. 
Long story short, the situation on the issue was dire in Arabian Peninsula, just like in 
both of superpowers of the day – Byzantine and Iran (Persia). Deprived of any social 
and political rights, women constituted the most undermined part of the societies of 
then. But the arrival of Islam proved to be a game changer. Women were granted 
rights to partake in social and political activities that would shape the socio-economic 
situation of the state. The trend continued even after the death of Prophet Muhammad 
and enabled to form entirely new generations of women used to equal participation of 
their societies alongside the men.  
Unfortunately, things had deteriorated over time as the main principles of Koran’s 
verses got distorted, and other crucial factors such as failing to adapt to new times and 
reality had caused the considerable demise resulting in lagging behind of so called 
‘Cultural Train’. As per usual, the static period hit women massively shrinking their 
rights and influence. Hadis literature proved to be one of those catharsis powers 
behind the shrinking women rights as those hadiths got increasingly misinterpreted 
without proper in-depth research.  
In the article, we argue about one of the longest verses in Koran which also invites 
and requires the evidence by a woman as well. Unlike prior times when women used 
to be demonized and considered as one of the main culprits of the society and thus 
forced to be drifted away from the social activities in effect becomes the crucial and 
integral part of the society when she is invited to take a part as a witness. Sadly, over 
time, the verse somehow got misinterpreted and under malicious influence of hadiths 
the misinterpretation became legit narration of the verse. As the result, the whole point 
of Koran’s focal principle which is based on values and fairness had been distorted.  
 
 
 

---

     
Dilavər Məmmədov
 
 
64
 
РЕЗЮМЕ 
 
О ВЛИЯНИИ НЕКОТОРЫХ ПРЕДАНИЙ НА РАЗЪЯСНЕНИЕ ТЕКСТА 
КОРАНА, СВЯЗАННЫЕ С  ПОКАЗАНИЯМИ ЖЕНЩИН 
 
Отношение  к  женщине  в  до  исламской  эпохе  оставляло  желать  лучшего. 
Однако стоит отметить, что такое же плачевное отношение наблюдалось в двух 
цивилизациях  того  времени - в  Византии  и  Иране  (тогдашняя  Персия). 
Лишенные всяких прав женщины составляли угнетаемый слой общества.  
Все поменялось с приходом Ислама. Под эгидой новой религии женщины 
получили  равные  права  с  мужчинами,  что  привело  к  их  участию  в  социо-
политических процессах. Такой статус кво для женщин сохранилось даже после 
смерти пророка Мухамеда.  
К  сожалению,  со  временем  ситуация  вновь  ухудшилась  во  многом  из-  за 
отклонения от главных постулатов и принципов Корана, а также из-за неумения 
адаптироваться  к  меняющимся  временам  и  реальности.  В  результате, 
Исламский  мир  начал  существенно  отставать  от  'культурного  поезда'  своего 
времени.  
Без  сомнений,  от  такого  застоя  в  развитии  больше  всего  пострадали 
женщины. Субъективная трактовка Хадисов, которых не проверяли тщательно 
тоже оказали пагубное влияния на ситуацию женщин.  
В нашей статье мы приводим, в качестве примера, один из самых длинных 
аятов  Корана,  который  трактует  право  женщины  выступать  как  свидетель. 
Безусловно,  этот  факт  говорит  о  важности  женщины , о  ее  равноправии  с 
мужчинами,  а  также  о  ее  влиятельной  роли  в  социо-политических  процессах 
своего общества.  
К  сожалению,  данный  аят  был  неверно  интерпретирован,  и  донесения 
ценностей Корана подвергся забвению.  
 
 
Çapa tövsiyə etdi: f.f.d  Nizaməddin Əhmədov, f.f.d Elvüsal Məmmədov 
 

---