Microsoft Word fuattez doc

 
305 
başarılı  olamamış,  teknik  bir  hataya  düşmüştür.  Ayrıca,  özelikle  sağdan  birinci 
kadınının
551
 tuttuğu paryphe meander bezemelidir. 
Yukarıda ele alınan veriler yardımıyla  Kızılbel resimlerini M.Ö. 6. yüzyılın ortalarına 
tarihlemek  uygun  olacaktır.  Diğer  yandan  Kızılbel  duvar  resimlerinde  hiçbir  şekilde 
Pers  etkisinin  görülmemesi  ve  baskın  on  etkisi  mezar  odasının  Perslerin  Anadolu’ya 
gelmesinden (M.Ö. 547/6) hemen önce inşa edildiğini düşündürmektedir.   
Karaburun  II  mezarının  ikonografisi  Kızılbel’e  göre  çok  daha  nettir.  Batı  duvarındaki 
kline  sahnesinde,  kuzey  duvarındaki  savaş  sahnesinde  ve  güney  duvarındaki  ekphora 
sahnesinde  Persli  öğeler  yadsınamayacak  kadar  çok  ve  baskındır.  Bu  sahnelerdeki 
figürler Arkaik gelenekte, zemin çizgisi üzerinde tek bir yöne doğru hareket etmektedir. 
Ancak figürlerin çizim tekniği ve renklerin kullanımı Kızılbel’e göre çok daha ileridir.  
Günümüze  kadar  iyi  korunmamış  olmasına  rağmen  kline  sahnesinde  yer  alan  mezar 
sahibi işlemeli beyaz tuniği ve mavi himationu ile oldukça dikkat çekicidir (Lev. 30). 
Mezar  sahibi,  başının  üzerinde  kırmızı-mavi  renklerde  dama  tahtası  desenli  diademi, 
kulağındaki  halka  formlu  küpesi,  sol  kolundaki  iki  ucu  aslan  başlı  bileziği  ve  ucu 
tuniğin  altında  kaybolan  ince  kırmızı  kolyesi  ile  oldukça  süslüdür.  Solda  yer  alan  iki 
hizmetkar,  dar  ve  süssüz  elbise  giymektedirler.  Benzer  tipteki  basit  kıyafetli  figürler 
Persepolis’te  armağan  taşıyıcılar  ile  Ksanthos’daki  Payava  lahdindeki  figürlerde 
görülmektedir. Sağda yer alan kadın ise kırmızı khiton ve mavi himation giymektedir. 
Sahneye renk dağılımı açısından bakıldığında ortadaki vurgulu figürü dengelemek için 
sol taraftaki figürün elbisesi tamamen kırmızı renkte yapılmıştır. Bu figürü dengelemek 
için  ise  sağdaki  kadın  figürü  khitonu  kırmızı  renklidir.  Ancak  mezar  sahibine  yakın 
pozisyonda durması nedeniyle mavi himationu, khitonunu örterek onun baskın kırmızı 
rengini  dengelemektedir.  Böylece  sahnenin  ton  ağırlığının  sağa  doğru  kayması 
engellenmiş olmaktadır.  
                                                 
551
  Sağdan  üçüncü  kadının  önüne  doğru  uzandığı  kolu  görülebilmektedir.  Diğer  kadınların  ise  burada 
detayları korunmadığı kesin bir şey söylemek mümkün değildir. Ancak her dört figürde benzer şekilde bir 
elleri başlarına doğru uzanmaktadır. Dolayısıyla diğer elleriyle de eteklerinin ön kısmını tuttuklarını kabul 
etmek yanlış olmayacaktır.  

---

 
306 
Güney duvardaki cenaze alayı büyük bir ağır başlılıkla ilerlerken kontrast olarak kuzey 
duvarda  savaşın  en  şiddetli  anı  canlandırılmıştır.  Ekphora  sahnesindeki  figürler  arka 
arkaya  ağır  başlı  bir  şekilde  yürümektedir.  Yan  yana  ilerleyen  figürlerde  Kızılbel 
örneğinden farklı olarak gerideki öndekinin gölgesi şeklinde olmaktan çıkmış, farklı bir 
birey  olarak  algılanabilmektedir.  Özellikle  tahtlı  arabanın  arkasından  gelen  iki 
hizmetkar  benzer  pozda  ve  giyinişte  olmalarına  karşın  özenli  çizimleri  ve 
kıyafetlerindeki  renklerin  doğru  kullanımı  ile  yan  yana  yürüyen  iki  farklı  insan  etkisi 
yaratmıştır (Lev. 35: c). Ayrıca bu iki figür kemerli burun yapılarıyla diğer figürlerden 
de  ayrılmaktadırlar.  Aynı  mezarın  at  çizimlerinde  ise  aynı  başarı  görülmemektedir. 
Yandaki  at  diğerinden  sadece  baş  kısmında  net  bir  şekilde  ayrılmaktadır.  Gövde  ve 
ayaklarda ise öndekinin gölgesi olma durumu devam etmektedir. Şiddetli geçen savaş 
sahnesinde  yan  yana  figürler  yerine  daha  inandırıcı  olan  ikili  mücadeleler  tercih 
edilmiştir.  Bu  ikili  mücadelelerde  iyi  düşünülmüş  kompozisyon  içersinde  figürlerin 
birbirleriyle olan organik bağları son derece başarılı bir şekilde verilmiştir. Bu sahnenin 
ortasında yer alan Pers komutanı (Lev. 32: b), ikonografi bölümünde incelendiği üzere, 
Akhaemenid  Dönem  mezar  stellerinde  de  karşımıza  çıkmaktadır.  Elmalı’dan  gelen 
M.Ö. 4. yüzyılın ortalarına tarihlenen ikiyüzlü stelin
552
 bir yüzünde at üzerindeki Pers 
figürü  elindeki  mızrakla  atın  altına  doğru  uzanan  düşmanını  öldürmektedir.  Bu 
kompozisyon Karaburun II’de gördüğümüz kompozisyonun biraz daha gelişmiş halidir. 
Benzer  şekilde  Nereidler  Anıtı’nın  arşitrav  bloklarındaki  savaş  sahnesinde  yer  alan 
süvariler  Karaburun  II’de  görülen  atlı  figürü  ile  aynı  pozdadır.
553 
Atın  altındaki  ölü 
savaşçı  ise  Tatarlı  kompozisyonunda  karşımıza  çıkmaktadır.  M.Ö.  360-350  yıllarına 
tarihlenen  Manisa  6226
554
  envanter  nolu  mimari  bloğun  üzerinde  ki  savaş  sahnesinde 
yerde  yatan  figür  Tatarlı  savaş  sahnesinde  yerde  yatan  figür  ile  büyük  benzerlik 
göstermektedir.  Bu  vurulmuş  insan  figürünün  bir  başka  betimini  M.Ö.  yaklaşık  525 
yıllarına  tarihlenen  Delphi’deki  Siphnoslular’ın  Hazine  binasının  kuzey  frizinde 
                                                 
552
 Ridgway 1997, 3 vd., pl. 2 a-d. 
553
 Bruns 1987, 35 vd., Taf. 4-7;  
554
 Polat 1998, 82., Lev. IIb, çiz. IV. 

---

 
307 
bulmaktayız.  Burada  Gigantlar’la  tanrıların  arasında  geçen  savaşta  dev  Ephialtas 
vurulmuş yerde yatmaktadır.
555
 
Karaburun II’de Hellenler ile Persler, Tatarlı’da  skitler ile Persler arasındaki savaş
556
 
canlandırılmaktadır.  Her  iki  sahnenin  ortasında  Pers  komutanı,  hasmı  üzerinde  galip 
gelmiş olarak gösterilmiştir. Tatarlı savaş sahnesinin merkezindeki komutan (Lev. 46: a, 
b) ile sahnenin en solundaki yaya olarak ok atan iki figür (Lev. 45: a) hariç tüm Persler 
atlı  olarak  betimlenmiştir.  Pers  savaşçılarından  atlı  olanlar  tiara  başlık  takmaktadır. 
Ayaklarında ise  skit tipi pantolon vardır. Savaş sahnesinde yaya olarak betimlenmiş üç 
figür başlarındaki  surlu  taç ve kıyafetleri  ile Apadana
557
  kabartmalarında görülen  kral 
figürünün  neredeyse  birebir  kopyasıdır.  Tatarlı  savaş  sahnenin  ortasında  hasmını 
öldüren figürün kıyafet ve duruş açısından yakın bir benzeri Persepolis kabartmalarında 
karşımıza  çıkmaktadır.  Bu  sahnede  Kserkses  kanatlı  bir  aslanı  bıçaklarken 
betimlenmiştir.
558
  Ayrıca  düşmanını  yenmiş  bir  şekilde  gösterilen  Dareios  tarafından 
yaptırılan  Bisütun  kabartmasında  da
559
  aynı  pozu  görmekteyiz.  Bunun  yanı  sıra 
figürlerin başında yer alan surlu taç Akhaemenid krallar ve kralın izini ile yöneticilerin 
taktığı bir tip kidaristir.
560
  
Karaburun II’nin  güney duvarında (Lev. 34: a, b) ve Tatarlı doğu duvarı birinci kalas 
üzerinde  (Lev.  43:  b)  ekphora  sahnesi  bulunmaktadır.  Her  iki  resimde  de  ortak  nokta 
cenazenin taşındığı üzeri kubbe şeklinde biten arabadır. Tatarlı resminde cenaze arabası 
arkasından üç kadın gelmektedir (Lev. 44: c). Bu figürlerden öndeki bir eliyle arabaya 
dokunmaktadır.  Benzer  şekilde  Anadolu-Pers  geleneğinde  M.Ö.  6.  yüzyılın  sonlarına 
tarihlenen Bursa 8500
561
 stelinde Ekphora sahnesinde arabayı üç kadın takip etmektedir. 
M.Ö. 5. yüzyılın ortalarına tarihlenen  stanbul 5763
562
 stelinde arabayı iki kadın takip 
etmektedir.    Öndeki  kadın  arabaya  dokunurken  arkadaki  kadın  ise  yukarı  kaldırdığı 
                                                 
555
 Boardaman 2001, fig. 212.1 
556
 Summerer 2005, 135; Calmeyer 1993, 14-15; Borchhardt 2002, 95. 
557
 Schmidt 1953, pl. 51, 57, 72.  
558
 Kuhrt 1995, 679, fig. 45. 
559
 Jacobs 1987, Taf. 3.1. 
560
 Thomson 1965, 125-126, fig. a-h. 
561
 Altheim-Stiehl 1983, taf.  1-2, 1  vd.; Gall  1989, 143  vd.;  Tappeiner 1986, 81  vd.; Jacobs 1987,  Taf. 
13/3; Nollé 1992, 19 vd.; Polat 1998, 13 vd.  
562
 Polat 1998, 24 vd.; Dentzer 1969, 195-232, fig. 2. 

---