Microsoft Word fuattez doc

 
296 
uçludur.  Topuklara  tutturulmuş  orak  biçimli  kanatlar  mavi  renktir.  Omuzlardan  çıkan 
kanatlar mavi renktir. Kanatların pembe olan dış bordürü üst kenar boyunca devam eden 
olasılıkla  tüy  deseni  içermektedir.  Önüne  doğru  uzattığı  sol  elinde  lotus  çiçeği 
tutmaktadır.  
Arabanın  önünde  yaşlı  erkek  figürü  dizlerini  karnına  çekmiş  bir  şekilde  yerde 
oturmaktadır  (Lev.  9:  b).  Sol  elinde  asa  vardır.  Sağ  elini  ise  arabaya  doğru  kaldırmış 
durumdadır. Yüzün sadece konturları korunmuş olmasına rağmen hafif kanca burunda 
burun  deliği,  kaş  ve  göz  seçilebilmektedir.  Gözde  iris  yukarı  dönüktür.  Ağız  çizgisi 
aşağıya  doğrudur.  Beyaz  saçlar  teller  halinde  yüzden  geriye  doğru  çizilmiş,  ensede 
yuvarlatılmıştır. Yuvarlatılmış beyaz sakal teller halinde gösterilmiştir. Sağ kol yukarıya 
kaldırılmıştır ve avuç içi arabaya doğru bakmaktadır. Sol kol biraz daha aşağıda ve ucu 
ayağının yanında duran kısa bir asa tutmaktadır. Vücudun büyük bir kısmı omuzlardan 
ve sırttan yere kadar inen mavi pelerin ile örtülüdür.  
Oturan  yaşlı  erkek  figürünün  arkasında  ayrılış  sahnesine  bakan  iki  kadın  figürü  yer 
almaktadır. Öndeki kadın kollarında bir oğlan çocuğu tutmaktadır. Profilden gösterilen 
çocuğun  başı  sola  dönüktür.  Vücudunun  bir  parçası  kadının  sağ  kolunun  altında 
kalmaktadır.  Sağ  göğsünün  yakınındaki  kıvrımlar  çocuğa  ait  olmalıdır.  Çocuğun  sağ 
kolu kırmızı okradır ve olasılıkla arabaya doğru uzanmaktadır. Figürün başı ve omuzları 
kayıptır.  Figürün  giydiği  khitonun  etek  kenarlarında  kırışıklıklar  görülebilmektedir. 
Kadının  üzerindeki  pelerinin  varlığı,  öndeki  düşey  bordürlerden  ve  koyu  kırmızı 
lekelerden anlaşılmaktadır. Öndeki kadın ile aynı pozda ve giyimde olan gerideki kadın 
biraz daha kısa yapılmıştır.  
konografik  açıdan  “Savaşçının  Vedası”  sahnesi,  Amphiaros’un  ayrılışı  olarak 
bilinmektedir.
526
 Bu sahne Berlin’deki Geç Korinth krateri üzerinde görülür.
527
 Thebai 
seferine  gitmek  üzere  yola  çıkan  Amphiaros’u  akrabaları  ve  iki  küçük  oğlu 
                                                 
526
 Adrastos ve ve Polyneikos, iyi niyetli ve sözünün eri bir kahin olan Amphiaros’un Thebai’ye savaş 
açan Yediler’den biri olmasını ister. Polyneikos, tanrılar tarafından Harmonia’ya düğün hediyesi olarak 
verilen gerdanlığı Amphiaros’un karısı Eriphyle’ye hediye ederek onu kandırır. Amphiaros, seferden geri 
dönemeyeceğini bilmektedir. Ancak Eriphyle kocasını zorla ikna eder. Amphiaros iki oğluna analarından 
öç alacakları konusunda yemin ettirerek sefere katılır. Erhat 1984, 36; LIMC vol. 1, 691-713. 
527
 Furtwängler – Reichhold 1932, pls. 121-122 (Berlin F1655). 

---

 
297 
uğurlamaktadır. Dört atın çektiği arabaya adım atmış durumda olan Amphiaros geriye 
dönüp  ailesine son  bir  defa  bakmaktadır.  Amphiaros’un  arkasında  kalabalık  bir  kadın 
grubu  el  sallamaktadır.  Karısı  Eriphyle,  elinde  rüşvet  olarak  aldığı  gerdanlıkla 
durmaktadır.  Arabanın  önünde  yerde  asasına  dayanmış  bir  şeklide  Amphiaros’un  geri 
dönemeyeceğini  bilen  kahin  Halimedes  düşüncelere  dalmıştır.  Sahnenin  bu  tasviri 
günümüze  ulaşmamış  Kypselos  sandığı  olarak  tanınan  eseri  anımsatmaktadır. 
Pausanias’ın en küçük detayına kadar tarif ettiği bu eserin bir yüzünde Amphiaros’un 
ayrılışı betimlenmiştir.
528
 
Veda  sahnesi,  M.Ö.  570’lere  tarihlenen,  Olympia’dan  ele  geçen  bir  bronz  levha 
üzerinde  de  görülmektedir.
529
  Burada  sola  doğru  yönelmiş  arabanın  içinde  dizginleri 
tutan  bir  sürücü  bulunmaktadır.  Arabanın  içine  adım  atar  şekilde  tasvir  edilen 
kahramanın başı sağa dönüktür ve elini sağa doğru uzatmaktadır. Baş profilden, gövde 
cepheden  bacaklar  profilden  gösterilmiştir.  Miğfer,  gövde  zırhı,  kısa  tunik  ve  baldır 
zırhı olan figürün gövdesi üzerinde kayışı çapraz olarak takılmış bir kılıç durmaktadır. 
Mızrağını  tuttuğu  sağ  koluna,  kalkanını  geçirmiştir.  Sahnenin  sağında  ise  omuzunda 
küçük  bir  çocuk  taşıyan  bir  kadın  figürü  savaşçıya  doğru  dönüktür.  Kadın  uzun  bir 
khiton ve himation giymektedir. Sol omuzu üzerinde taşıdığı çocuk çıplaktır. Tamamen 
profilden gösterilen arabacı ise atların koşumları tutar durumdadır. Levhanın ön tarafı 
eksiktir. Yalnızca bir ata ait kuyruk korunmuştur. Küçük olan arabanın tekerleği sekiz 
parmaklıdır.  
Olympia plakasında gördüğümüz kompozisyon Kızılbel örneği ile aynıdır. Aralarındaki 
fark,  sahnenin  yönlerinin  farklı  olmasıdır.  Kızılbel’de  savaşçının  baktığı,  kucağında 
çocuk  tutan  kadın  figürü  burada  tam  olarak  görülebilmektedir.  Plakanın  yarısı 
korunmamıştır. Bu nedenle arabanın önünde oturan yaşlı erkek ve diğer figürlerin var 
olup olmadığını bilememekteyiz.  
                                                 
528
 Hellados Periegesis V.17.8. Sedir ağacından yapılmış olan bu sandık Olympia tapınağına Korinthoslu 
Kypselos tarafından armağan edildiği söylenmektedir. 
529
 ANON M 1980, fig 149; Yalouri 1971, Pl. 64,1-2. 

---

 
298 
M.Ö.  6.  yüzyılın  ikinci  çeyreğine  tarihlenen  bir  Etrüsk  amphorası  üzerinde  de 
Amphiaros’un ayrılışı sahnesi yer alır.
530
 Amphiaros üç atın çekmekte olduğu arabaya 
adım atmış şekilde gösterilmiştir. Yüksek sorguçlu, miğferi gövde zırhı, kısa tuniği ve 
baldır  zırhı  ile  tam  alıştığımız  pozdadır.  Korinth  kraterinde  olduğu  gibi  elinde  sadece 
kılıç  tutmaktadır.  Arkasında  kısa  kollu  khimation  giymiş  karısı  ellerini  ileriye  doğru 
uzatmaktadır.  Savaşçı  ile  kadın  arasında  çıplak  küçük  bir  çocuk  yer  almaktadır. 
Arabanın önünde bu sefer yerde değil bir taburede kahin Halimedes aynı üzgün duruşta 
bir eli başında diğer eli asasında oturmaktadır. Kahinin arkasında ellerinde mızrakları ile 
miğferli ve kalkanlı iki savaşçı yer almaktadır. 
Kızılbel batı duvarında yer alan savaşçının veda sahnesi Amphiaros’un ayrılışı ile yakın 
benzerlikler  taşımaktadır.  Savaşçının  arabaya  binerken  geriye  dönüp  karısına  bakma 
hareketi aynıdır. Arabanın önünde yerde oturan elinde asası olan yaşlı erkek figürü bu 
benzerliği  tamamlamaktadır.  Ancak  Kızılbel’deki  bu  sahneyi  Amphiaros’un  ayrılışı 
olarak  yorumlamak  mezar  ikonografisine  uymamaktadır.  Mellink’in  de  ifade  ettiği 
üzere bu konu Kızılbel’de mitolojik olmaktan çok semboliktir. Savaşçı, burada mezarın 
sahibini temsil ediyor olmalıdır. Bu durumda mezar sahibi asker veya savaşta ölmüş bir 
kişi olabilir.
531
 Asker savaşa giderken, son bir selamlama için karısına dönmüş vaziyette 
tasvir  edilmiştir.  Ailesi  de  ona  veda  etmektedir.  Arabanın  önünde  oturan  yaşlı  erkek 
askerin babasını temsil etmektedir.  
Kızılbel  veda  sahnesi  ile  yakın  benzerlikler  gösteren  Amphiaros’un  ayrılışı  sahnesi 
arasındaki en önemli fark Kızılbel örneğinde arabanın üst tarafında havada uçan kanatlı 
varlıktır.  Ferron,
532
  Kel-el-Blida  mezar  anıtındaki  uçan  figürü  ruhun  yeniden  dirilişi 
olarak yorumlamıştır. Ruhun bu şekilde gösterimi yakın doğu dünyasında Mısır’dan
533
 
yola  çıkarak  diğer  ülkelere  özellikle  de  Kuzey  Suriye-Hitit,  Fenike  dünyasında
534
 
karşımıza çıkmaktadır. Suriye-Hitit en eski inancında bu güneşe yolculuk olarak kabul 
                                                 
530
Sieveking – Hackl 1912, no. 838, p1. 33. 
531
 Mellink 1998, 51. 
532
 Ferron 1968, 52-55. 
533
 Pierret 1882, 256. 
534
  Ruhun  göğe  yükselişi  motifine  göre  ölümlüler  dünyası  olan  yer  ile  ölümsüzler  dünyası  olan  gök 
arasındaki bağlantıyı gösteren eleman ruh olarak kabul ediliyordu. Yakup’un yaratılış kitabında bu sorun 
da irdelenmiştir. Bkz. Merejkovsky 1927, 296 vd. 

---