97
resimlerin çok yönlü bir anlam kazandıklarını belirtmektedir. Yazar, yaşadığı Augustus
çağı resimlerinde ise bu arı işçiliğin kaybolmasından yakınmaktadır.
98
4. DUVAR RESM YAPIM TEKN KLER VE MALZEMELER
nsanoğlunun var oluşundan itibaren yaşadığı mekanları biçimlendirmede farklı etkenler
rol oynamasına karşın temelde aynı gereksinimler doğrultusunda sorunlarına yanıtlar
aramıştır. Farklı dürtüler ve ihtiyaçlarla da olsa yaşadığı mekanı güzelleştirme eğilimi
içerisinde olmuştur. Bu anlamda en pratik çözüm duvarları resimlerle kaplamaktır.
Duvar resim sanatı, sanatsal açıdan ilk ortaya çıktığından günümüze gelinceye kadar
birçok değişim geçirmiş olmasına karşın yapım teknikleri, kullanılan malzemeler ve
renkler çok az değişmiştir. Günümüzde dahi kullanılan boyalar gelişen kimya sektörüne
rağmen, hala doğal toprak boyalardır.
4.1. FRESK YAPIM TEKN KLER :
Arkaik Dönem duvar resmi yapım teknikleri hakkında fazla bilgiye sahip değiliz.
Elimizde olan antik kaynaklar bize ancak M.Ö. 4. yüzyıldan başlayan bilgiler
vermektedir. En çok bilgi ise Roma Dönemi’nden ulaşmıştır. Antik kaynaklara ve
günümüz araştırmalarına göre sıva üzerine yapılan duvar resimleri genel olarak fresk
adını almaktadır. Bu teknikte resimler ıslak veya kuru sıva üzerine yapılmaktadırlar.
Buon Fresko
ya da Al Fresko, denilen ıslak sıva üzerine yapılan teknik gerçek fresk
tekniğidir. Burada su ya da su ve kireç bileşimi bir bağlayıcı ile karıştırılan pigmentler
ıslak sıva üzerine uygulanmaktadır. Yüzey kurudukça kireç, pigmentin sıvaya
yapışmasını sağlar. Bu teknikte boyalar sıvanın içine geçerek kalınca bir renkli sıva
tabakası oluşturduğundan resim çok sağlam olmaktadır.
179
Fresko Secco ya da kısaca
Secco
denilen teknikte ise resim direkt olarak kuru sıva üzerine yapılmaktadır.
180
Pigmentlerin yumurta veya kazein ile karıştırılarak elde edilen sıvının yüzeye direkt
uygulanmasına Tempera adı verilir. Tempera aynı zamanda başka maddeler üzerine de
yapılabilmektedir. Ayrıca Enkaustik adı verilen sıcak balmumu ile yapılan boyama
179
Canaday 1958, 7.
180
Özdemir 1991, 59.
99
tekniği de vardır.
181
Hellence yakmak filinden türetilmiş olan enkaustik konusunda fazla
bilgiye sahip değiliz. Pilinius, bu tekniğin, Aristides’in buluşu olduğunu ve sonradan
Praxiteles tarafından mükemmelleştirildiğini düşünen kişiler olmasına karşın kimin
tarafından icat edildiğinin bilinmediğini söylemektedir.
182
lk zamanlarda enkaustiğin
mumun cestrum (kesici alet) ile ahşap üzerine sürülmesi ve mumun cestrum ile fildişi
üzerine sürülmesi şeklinde iki tipi vardı. Daha sonra bu teknik geliştirilerek mum, fırça
yardımıyla özellikle savaş gemilerini dekore edilmesinde kullanılmıştır. Bunun nedeni
bu teknikte yapılmış resmin deniz tuzundan, rüzgardan ve güneşten etkilenmemesidir.
Resim için genellikle sağlamlığı, açık rengi ve sızdırmazlığı nedeniyle şimşir ağacı
tercih edilmiştir.
183
Gemi yapımında da kullanılan ağaçlar arasında şimşirden başka
karaçam, servi, çam ve ıhlamur da yer almaktadır. Çok büyük boyutlu levha resimleri
sanides
olarak adlandırılmakta ve duvar kaplaması olarak kullanılmaktadır. Atina’daki
renkli koridorun duvarlarındaki Polygnotos tarafından yapılan resmin bu tarz bir resim
olduğu söylenmektedir. Bu türden resimler bir atölyede ve duvarları bezeyen freskler
gibi gerçekleştirilmiş olmalıdır.
184
Fresko tekniğinde resmin uzun süre dayanabilmesi için sıva tabakasının iyi hazırlanması
gerekmektedir. Sıva harcı; bağlayıcı, dolgu maddesi ve katkı maddesinden oluşur.
Tarihi süreç içerisinde en sık karşılaşılan bağlayıcılar kil, jibs ve kireçtir. Dolgu
maddesi olarak da, doğal kum, kırma taş ve tuğla parçaları kullanılmaktadır.
185
Duvarın
harcında ve sıvasında rutubet ve güherçile (potasyum nitrat) olmamalıdır. Sıva, mutlaka
iyi yıkanmış dere kumu ve sönmüş kireçten oluşmalıdır.
Kirecin ham maddesi doğada bulunan kalker taşıdır. Bu taşın bileşimi ise kalsiyum
karbonattır. Kullanılmadan önce kirecin yeterli miktarda su ile çok iyi söndürülmesi
gerekmektedir. Duvar resminde kullanılan kireç, kimyasal bir değişime neden olur.
Söndürülmüş kireç ile hazırlanan sıvada karbondioksit, kalsiyum hidroksit ile kimyasal
reaksiyona girdikten sonra taşlaşarak kalsiyum karbonata dönüşür. Bunun sonucunda da
181
Onurkan 1994, 143-151.
182
Nat. Hist., XXXV, 39.
183
Nat. Hist., XXXV, 77.
184
Scheibler 1994, 95.
185
Gysum 1961, 82-128.
100
renk maddesi duvarda kristalleşerek sabitlenir. Bu nedenle fresk tekniğinde kirecin çok
önemli bir yeri vardır. Kirecin tamamen saf ve iyi sönmüş, kaliteli ve yağlı olması
gerekir. Yağlı kireç, içinde % 5’den fazla yabancı madde bulunmayan son derece beyaz
ve kaymak gibidir. Kireç iyi söndürülmemişse içinde kalan parçacıklar zamanla
patlayarak üst yüzeyi bozar. Bu yüzden fresko harcının nemli bir mevsimde hazırlanıp
uygulanması tercih edilmektedir. Duvar resminde kullanılan boyaların kireç sütü ya da
kireç suyu ile hazırlanması gerekmektedir. Kireç sütü kaliteli kirecin ayran kıvamında
hazırlanmasından elde edilmektedir. Kireç suyu ise söndürülen kirecin üstünde biriken
sudur.
186
Fresko yapımında saf dere kumu kullanılması gerekmektedir. Kumun içinde yer alan
tuz freskonun çabuk bozulmasına neden olur. Kum içindeki artıklar ise renk
bozulmalarına ve çatlamalara neden olur. Bu nedenle fresk için kullanılacak olan kumun
defalarca yıkanması gerekir. Günümüzde fresk yapımında üç farklı kalınlıkta kum
kullanılmaktadır. En altta en kalın en üstte ise en ince kum ile hazırlanmış sıva
yapılmaktadır. Birinci tabakaya Trusilar, ikinci tabakaya Arricciato, en üstte yer alan
resmin yapıldığı sonuncu tabakaya ise ntonaco adı verilmektedir. Bu sınıflandırma
antik çağ freskoları için de aynen kullanılmaktadır. Birinci tabaka trusilar, duvar
yüzeyindeki çatlakları ve çukurları doldurmak için yapılmaktadır. Arricciato yüzeyi
tamamen kaplamakta ve son olarak en ince kumdan yapılmış intonaco ise resim için
düzgün bir yüzey oluşturmaktadır.
187
Roma duvar resimlerinde intonaco kireç birleştiricisinden ve marmorino adı verilen
mermer kırıklarından oluşmaktadır.
188
Vitruvius, boyaya başlamadan önce dokuz kata
kadar plasterin uygulandığını açıklayarak duvar resimlerinin yapılması konusunda
detaylar vermiştir. lk atılan kaba sıvadan sonra en az üç kat kum harcı uygulanmalıdır.
Bunun üzerine ise üç kat daha mermer tozundan hazırlanmış harç sürmesi gerekir.
189
Ancak sıvalar Vitruvius’un belirttiğinin dışında da farklı kalınlıklarda ve sayıda
yapılmaktadır. Sıvalar 10 cm. kalınlığından ve yedi kata kadar oluşanlardan, kaba
186
Özdemir 1991, 61.
187
Özdemir 1991, 63
188
Siddall 2006, 21.
189
De Architectura, III.
Dostları ilə paylaş: |