Microsoft Word fuattez doc

 
97 
resimlerin çok yönlü bir anlam kazandıklarını belirtmektedir. Yazar, yaşadığı Augustus 
çağı resimlerinde ise bu arı işçiliğin kaybolmasından yakınmaktadır.  

---

 
98 
4. DUVAR RESM  YAPIM TEKN KLER  VE MALZEMELER  
nsanoğlunun var oluşundan itibaren yaşadığı mekanları biçimlendirmede farklı etkenler 
rol  oynamasına  karşın  temelde  aynı  gereksinimler  doğrultusunda  sorunlarına  yanıtlar 
aramıştır. Farklı dürtüler ve ihtiyaçlarla da olsa yaşadığı mekanı güzelleştirme eğilimi 
içerisinde  olmuştur.  Bu  anlamda  en  pratik  çözüm  duvarları  resimlerle  kaplamaktır. 
Duvar  resim  sanatı,  sanatsal  açıdan  ilk  ortaya  çıktığından  günümüze  gelinceye  kadar 
birçok  değişim  geçirmiş  olmasına  karşın  yapım  teknikleri,  kullanılan  malzemeler  ve 
renkler çok az değişmiştir. Günümüzde dahi kullanılan boyalar gelişen kimya sektörüne 
rağmen, hala doğal toprak boyalardır. 
 
4.1. FRESK YAPIM TEKN KLER : 
Arkaik  Dönem  duvar  resmi  yapım  teknikleri  hakkında  fazla  bilgiye  sahip  değiliz. 
Elimizde  olan  antik  kaynaklar  bize  ancak  M.Ö.  4.  yüzyıldan  başlayan  bilgiler 
vermektedir.  En  çok  bilgi  ise  Roma  Dönemi’nden  ulaşmıştır.  Antik  kaynaklara  ve 
günümüz  araştırmalarına  göre  sıva  üzerine  yapılan  duvar  resimleri  genel  olarak  fresk 
adını  almaktadır.  Bu  teknikte  resimler  ıslak  veya  kuru  sıva  üzerine  yapılmaktadırlar. 
Buon  Fresko
  ya  da  Al  Fresko,  denilen  ıslak  sıva  üzerine  yapılan  teknik  gerçek  fresk 
tekniğidir. Burada su ya da su ve kireç bileşimi bir bağlayıcı ile karıştırılan pigmentler 
ıslak  sıva  üzerine  uygulanmaktadır.  Yüzey  kurudukça  kireç,  pigmentin  sıvaya 
yapışmasını  sağlar.  Bu  teknikte  boyalar  sıvanın  içine  geçerek  kalınca  bir  renkli  sıva 
tabakası  oluşturduğundan  resim  çok  sağlam  olmaktadır.
179
  Fresko  Secco  ya  da  kısaca 
Secco
  denilen  teknikte  ise  resim  direkt  olarak  kuru  sıva  üzerine  yapılmaktadır.
180
 
Pigmentlerin  yumurta  veya  kazein  ile  karıştırılarak  elde  edilen  sıvının  yüzeye  direkt 
uygulanmasına Tempera adı verilir. Tempera aynı zamanda başka maddeler üzerine de 
yapılabilmektedir.  Ayrıca  Enkaustik  adı  verilen  sıcak  balmumu  ile  yapılan  boyama 
                                                 
179
 Canaday 1958, 7. 
180
 Özdemir 1991, 59. 

---

 
99 
tekniği de vardır.
181
 Hellence yakmak filinden türetilmiş olan enkaustik konusunda fazla 
bilgiye  sahip  değiliz.  Pilinius,  bu  tekniğin,  Aristides’in  buluşu  olduğunu  ve  sonradan 
Praxiteles  tarafından  mükemmelleştirildiğini  düşünen  kişiler  olmasına  karşın  kimin 
tarafından  icat  edildiğinin  bilinmediğini  söylemektedir.
182
  lk  zamanlarda  enkaustiğin 
mumun cestrum (kesici alet) ile ahşap üzerine sürülmesi ve mumun cestrum ile fildişi 
üzerine sürülmesi şeklinde iki tipi vardı. Daha sonra bu teknik geliştirilerek mum, fırça 
yardımıyla özellikle savaş gemilerini dekore edilmesinde kullanılmıştır. Bunun nedeni 
bu teknikte yapılmış resmin deniz tuzundan, rüzgardan  ve güneşten etkilenmemesidir. 
Resim  için  genellikle  sağlamlığı,  açık  rengi  ve  sızdırmazlığı  nedeniyle  şimşir  ağacı 
tercih  edilmiştir.
183
  Gemi  yapımında  da  kullanılan  ağaçlar  arasında  şimşirden  başka 
karaçam, servi, çam ve ıhlamur da yer almaktadır. Çok büyük boyutlu levha resimleri 
sanides
 olarak adlandırılmakta ve duvar kaplaması olarak kullanılmaktadır. Atina’daki 
renkli koridorun duvarlarındaki Polygnotos tarafından yapılan resmin bu tarz bir resim 
olduğu  söylenmektedir.  Bu  türden  resimler  bir  atölyede  ve  duvarları  bezeyen  freskler 
gibi gerçekleştirilmiş olmalıdır.
184
 
Fresko tekniğinde resmin uzun süre dayanabilmesi için sıva tabakasının iyi hazırlanması 
gerekmektedir.  Sıva  harcı;  bağlayıcı,  dolgu  maddesi  ve  katkı  maddesinden  oluşur. 
Tarihi  süreç  içerisinde  en  sık  karşılaşılan  bağlayıcılar  kil,  jibs  ve  kireçtir.  Dolgu 
maddesi olarak da, doğal kum, kırma taş ve tuğla parçaları kullanılmaktadır.
185
 Duvarın 
harcında ve sıvasında rutubet ve güherçile (potasyum nitrat) olmamalıdır. Sıva, mutlaka 
iyi yıkanmış dere kumu ve sönmüş kireçten oluşmalıdır. 
Kirecin  ham  maddesi  doğada  bulunan  kalker  taşıdır.  Bu  taşın  bileşimi  ise  kalsiyum 
karbonattır.  Kullanılmadan  önce  kirecin  yeterli  miktarda  su  ile  çok  iyi  söndürülmesi 
gerekmektedir.  Duvar  resminde  kullanılan  kireç,  kimyasal  bir  değişime  neden  olur. 
Söndürülmüş kireç ile hazırlanan sıvada karbondioksit, kalsiyum hidroksit ile kimyasal 
reaksiyona girdikten sonra taşlaşarak kalsiyum karbonata dönüşür. Bunun sonucunda da 
                                                 
181
 Onurkan 1994, 143-151. 
182
 Nat. Hist., XXXV, 39. 
183
 Nat. Hist., XXXV, 77. 
184
 Scheibler 1994, 95. 
185
 Gysum 1961, 82-128. 

---

 
100 
renk maddesi duvarda kristalleşerek sabitlenir. Bu nedenle fresk tekniğinde kirecin çok 
önemli  bir  yeri  vardır.  Kirecin  tamamen  saf  ve  iyi  sönmüş,  kaliteli  ve  yağlı  olması 
gerekir. Yağlı kireç, içinde % 5’den fazla yabancı madde bulunmayan son derece beyaz 
ve  kaymak  gibidir.  Kireç  iyi  söndürülmemişse  içinde  kalan  parçacıklar  zamanla 
patlayarak üst yüzeyi bozar. Bu yüzden fresko harcının nemli bir mevsimde hazırlanıp 
uygulanması tercih edilmektedir. Duvar resminde kullanılan boyaların kireç sütü ya da 
kireç suyu ile hazırlanması gerekmektedir. Kireç sütü kaliteli kirecin ayran kıvamında 
hazırlanmasından elde edilmektedir. Kireç suyu ise söndürülen kirecin üstünde biriken 
sudur.
186
  
Fresko  yapımında  saf  dere  kumu  kullanılması  gerekmektedir.  Kumun  içinde  yer  alan 
tuz  freskonun  çabuk  bozulmasına  neden  olur.  Kum  içindeki  artıklar  ise  renk 
bozulmalarına ve çatlamalara neden olur. Bu nedenle fresk için kullanılacak olan kumun 
defalarca  yıkanması  gerekir.  Günümüzde  fresk  yapımında  üç  farklı  kalınlıkta  kum 
kullanılmaktadır.  En  altta  en  kalın  en  üstte  ise  en  ince  kum  ile  hazırlanmış  sıva 
yapılmaktadır.  Birinci  tabakaya  Trusilar,  ikinci  tabakaya  Arricciato,  en  üstte  yer  alan 
resmin  yapıldığı  sonuncu  tabakaya  ise  ntonaco  adı  verilmektedir.  Bu  sınıflandırma 
antik  çağ  freskoları  için  de  aynen  kullanılmaktadır.  Birinci  tabaka  trusilar,  duvar 
yüzeyindeki  çatlakları  ve  çukurları  doldurmak  için  yapılmaktadır.  Arricciato  yüzeyi 
tamamen  kaplamakta  ve  son  olarak  en  ince  kumdan  yapılmış  intonaco  ise  resim  için 
düzgün bir yüzey oluşturmaktadır.
187
  
Roma  duvar  resimlerinde  intonaco  kireç  birleştiricisinden  ve  marmorino  adı  verilen 
mermer  kırıklarından  oluşmaktadır.
188
  Vitruvius,  boyaya  başlamadan  önce  dokuz  kata 
kadar  plasterin  uygulandığını  açıklayarak  duvar  resimlerinin  yapılması  konusunda 
detaylar vermiştir.  lk atılan kaba sıvadan sonra en az üç kat kum harcı uygulanmalıdır. 
Bunun  üzerine  ise  üç  kat  daha  mermer  tozundan  hazırlanmış  harç  sürmesi  gerekir.
189
 
Ancak  sıvalar  Vitruvius’un  belirttiğinin  dışında  da  farklı  kalınlıklarda  ve  sayıda 
yapılmaktadır.  Sıvalar  10  cm.  kalınlığından  ve  yedi  kata  kadar  oluşanlardan,  kaba 
                                                 
186
 Özdemir 1991, 61. 
187
 Özdemir 1991, 63 
188
 Siddall 2006, 21. 
189
 De Architectura, III. 

---