Microsoft Word fuattez doc

 
107 
Mavi (azurit) 
Bu rengin elde edilmesinde en çok bakır madeninden yararlanılmıştır, ayrıca bitkilerden 
de mavi renk çıkarılmıştır. 
Indicum 
(indigo):  Hindistandan  getiriliyordu,  adını  buradan  almıştır.
230
  Plinius’un 
verdiği bilgiye göre kamışların üzerinde biriken yapışkan maddeden elde ediliyordu.
231
 
Toplanan madde, kalburdan geçirilerek ayrılırsa siyah olur, fakat sulandırılırsa erguvan 
ve  mavi  renklere  dönüşürdü.  Plinius  bu  maviyi  ressamların  gölgeyi  ışıktan  ayıran 
çizgilerde kullandıklarını da bildirmektedir.
232
 
Armenium: 
Armenia’dan geldiği için bu adı almıştır.
233
 Lapis Lazuli’nin öğütülmesi ile 
elde edilir. Ecza olarak saçı ve özellikle kirpikleri beslemekte kullanılmıştır.
234
 
Caeruleum: 
Bir çeşit kum olan bu mavi boyayı Plinius kaydetmiştir.
235
 Eskiden üç çeşiti 
bulunduğunu  belirtir.  Geldiği  yere  göre  adlandırılmış  olmalıdır.  Bunlardan  Aegiptium 
üst derecede mavidir. Scythium ise, su ile kolayca karışır. Açık ya da koyu, kaba ya da 
ince dört çeşiti vardır. Cyprium ise en beğenilen mavidir.
236
 
Puteolanum: 
Mısır’ın  mavi  cam  hamuru  rengi,
237
  cam  bakırından  yapay mavi  renktir. 
Bu  mavi  Vestorius  tarafından  taklit  edilmek  istenmiştir.  Puteoli’de  kurduğu 
imalathanede  çeşitli  işlemlerden  geçirerek  bu mavi  boyayı  üretmiştir.
238
 Analiz  edilen 
bütün  duvar  resimlerinde  bu  pigment  bulunmuştur.  Bir  kalsiyum  bakır  silikat  olan  bu 
pigment M.Ö. III. binde Mısır’da IV. Hanedanlık Dönemi’nden beri (M.Ö. 2600-2500) 
üretilmektedir.  Pigment,  bakır,  kalsiyum  karbonat  (lüle  taşı  veya  kabuk)  ve  silikatın 
                                                 
230
 De Architectura, VII, 9. 
231
 Nat. Hist., XXXV, 46. 
232
 Nat. Hist. XXXIII, 163. 
233
 De Architectura, VII, 9. 
234
 Nat. Hist., XXXV, 30 ve 47. 
235
 Nat. Hist. XXXIII, 161. 
236
 Onurkan 1994, 149. 
237
 De Architectura, VII, 9. 
238
 De Architectura, VII, 11. 

---

 
108 
(kuvars  kumu)  kavrulması  ile  elde  edilmektedir.  M.Ö.  1.  yüzyıl  itibariyle,  Roma 
mparatorluğu genelinde bu pigmenti üreten birçok fabrika bulunmaktaydı.
239
 
Yeşil 
Plinius, bu rengin mineral malakit (bakırtaşı) ve creta viridis veya yeşil topraktan elde 
edildiğini  yazmaktadır.
240
  Ayrıca,  verdigris  (bakır  pası)  ve  asidik  bir  ortamda  bakırın 
korozyona  uğraması  ile  elde  edilen  diğer  pigmentlerden  de  bahsetmektedir.  Malakit 
soluk  yeşil  tonu  vermektedir.  Malakit  azuritin  çözülmesi  sırasında  açığa  çıkan  bir 
pigmenttir.  Bu  nedenle gerçekte  mavi  renk  boyanmış  olan  yüzeyler  daha  sonra  yeşile 
dönüşebilmektedir.
241
  
Chrysocolla: 
Malakitin  ezilmesi  sonucunda  elde  edilmiş,  doğal  malakit  ya  da  bakır 
yeşilinin en iyisi Makedonia’dan çıkartılmıştır.
242
 Ayrıca Atina yakınlarındaki Laureion 
gümüş yataklarından çıkartılmaktadır.
243
 
Appianum: 
Yeşil  topraktan  çıkarılan  bu  boya  ile  chrysocolla  benzeri  bir  renk  elde 
edilmiştir.
244
 
Creta  vridis: 
Vitruvius  yeşil  kalkerin  birçok  yerde  bulunduğunu,  fakat  en  iyisinin 
Smyrna’da  çıktığını  bildirmiştir.
245
  Hellenler  buna  “Theodoteion”  adını  vermişlerdi, 
çünkü  ilk  olarak  Theodotos  adlı  birinin  arazisinde  bulunmuştur.  Plinius  ise  yeni 
bulunmuş ve ucuz elde edilebilen bir boya olduğunu yazmaktadır.
246
  
Aerugo,  aeruginis 
(verdigris)  :  Bakır  pası  rengi  olan  bu  boya  çeşitli  yollardan  elde 
edilir. Bakırın eritildiği taştan kazınarak çıkarılır ya da bakır ve sirke ile hazırlanırdı.
247
 
                                                 
239
 Siddall 2006, 25. 
240
 Nat. Hist. XXXIII, 29. 
241
 Brinkmann 2006a, 150. 
242
 Nat. Hist. XXXIII, 89. 
243
 Brinkmann 2006a, 149. 
244
 Nat. Hist. XXXIII, 161 ve 162. 
245
 De Architectura, VII, 7. 
246
 Nat. Hist., XXXV, 48. 
247
 Nat. Hist. XXXIV, 110. 

---

 
109 
Analizlerde  saptanmış  olan  yeşil  boyalar  ya  yeşil  topraklar,  ya  Mısır  Mavisi  ve  sarı 
okranın  karışımı  ya  da  yeşil  toprağın  Mısır  Mavisi  eklenerek  parlaklaştırılmış  halidir. 
Doğal yeşil toprak en yaygın olarak kullanılmış olandır. Bu doğal olarak oluşan depozit, 
optik  olarak  ayır  edilemez  olan  glokonit  ve  celadonite  adındaki  iki  mineralden 
oluşturulabilmektedir.  Jeolojik  olarak,  oluşma  modlarına  göre  belirlenmektedirler; 
glokonit  sadece  deniz  sedimentlerinde  oluşmaktadır  ve  celadonit  sadece  yıpranmış 
volkanik kayalarda oluşmaktadır. Her iki tür çevre de Romalı pigment üreticileri için de 
ulaşılabilirdi  ve  aslen  iki  safha  da  bazen  karışım  olarak  ve  çoğunlukla  mineral  klorit 
içerecek  şekilde  bulunmaktadır  (her  iki  safha  ile  özellikle  celadonit  ile  doğal  olarak 
bağlantılı olabilir ya da özellikle eklenmiştir). Kıbrıs’taki Nea Paphos’ta celadonit yeşil 
topraklarından bulmuştur. Bu mineral, Toros Dağlarını oluşturan değişim bazaltlarında 
oldukça  fazla  miktarda  bulunmaktadır.  sviçre  villalarında  glauconit  ve  celadonit 
bulunmuştur.  Çoğu  yazar,  bu  iki  faz  arasında  ayırım  yapmaksızın  malzemeyi  yeşil 
toprak olarak adlandırmaktadır.
248
 
Siyah 
Atramentum: 
Siyahın pek çok çeşidi vardır ve yapay boyalar arasında zikredilmiştir.
249
 
Bununla  beraber  doğrudan  doğruya,  topraktan  çıkarıldığı  gibi,  asma  dalları  ve 
kemiklerin yakılmasından da elde edilmiştir.
250
  
Siyah renk şarap tortusundan da çıkarılmış, Polygnotos ve Mikon gibi ünlü ressamlar, 
siyah  boyayı  üzüm  zarından  yapmışlardır.  Buna  “triginon”  üzüm  tortusu  mürekkebi 
denmiştir.  Ayrıca  Apelles’in  fildişini  yakarak  siyah  bir  renk  olan  “elephantinum”u 
bulduğu söylenir.
 
Yazı mürekkebi “atramentum librarium” reçine ve çıra kurumundan, 
“atramentum  sepiae” 
ise  mürekkep  balığından  elde  edilmiştir.
251
  Karbon  temelli 
siyahlar  bilimsel  analizler  tarafından  belirlenmiştir  ancak  karbonun  kaynağı  çok  nadir 
olarak belirlenebilmiştir. Vicenza yakınındaki bir villadan kömür ve kemik siyahı tespit 
                                                 
248
 Siddall 2006, 26. 
249
 Nat. Hist., XXXV, 41; Vitruvius, VII, 10. 
250
 Brinkmann 2006a, 150. 
251
 Nat. Hist. XXXV, 43 

---