Microsoft Word fuattez doc

 
104 
ömürlerini  arttırmak  ve  parlaklaştırmak  için  veya  organik  boyalar  için  katkı  maddesi 
olarak  kullanılmaktaydılar.  Son  dönemlerde  yapılan  analizlerde  belirlenen  beyaz 
pigmentler  çoğunlukla,  parçalanmış  lüle  taşından,  tebeşir  ve  mollusk  kabuğu  ve  hatta 
kuş yumurtalarından elde edilen kalsiyum karbonatın çeşitli formlarıdır.
205
 
Sarı 
Doğada  bol  miktarda  bulunan  sarı  ve  sarımsı  kahverengi  toprak  boyası  Hellenler 
tarafından  ochra,  Romalılar  tarafından  ise  sil  olarak  adlandırılmıştır.
206
  Plinius  ve 
Vitruvius’a göre, sarı renk ya sarı okradan (demir oksit hidroksit, mineral goethite) veya 
mineral orpimentten (sarı zırnık) (arsenik sülfit) elde edilmektedir.  
Ochra
:  parlak  sarı,  aşı  sarısı  doğal  olarak  elde  edilen  bir  boyadır.
207
  Birçok  yerde 
çıkartılmış, fakat en iyisi Attika’da bulunmuştur. Attika sarı toprak boyasını dört renk 
ustaları kullanmışlardır. Analiz edilen tüm antik resimlerde sarı okra (aşıboyası) tespit 
edilmiştir.
 208
 
Auripigmentum
: Zırnık sarısı doğal boyalar arasında sayılmaktadır.
209
 
Viola arida
: Sarı menekşeler, Attika sarı renginin benzerini elde etmek için yapay boya 
olarak hazırlanmıştır.
210
 Kuruyup sararmış menekşelerin bir kap suda kaynatılıp, bir bez 
içinde sıkılıp süzüldükten sonra çıkan sıvının tebeşirle karıştırılması ile istenen sarı renk 
elde edilmiştir.
211
 
Kırmızı ve Mor 
Bilinen  en  eski  renk  olan  kırmızının  (rubrica)  çok  çeşidi  vardır,  büyük  ölçüde  demir 
oksitli topraklardan elde edilmektedir. 
                                                 
205
 Siddall 2006, 27. 
206
 Brinkmann 2006a, 149. 
207
 De Architectura, VII, 7; Nat. Hist., XXXV, 36. 
208
 Nat. Hist., XXXV, 50. 
209
 Nat. Hist., XXXV, 30. 
210
 Vitruvius, VII, 14. 
211
 Onurkan 1994, 147. 

---

 
105 
Sinopis
:  Bu  kırmızı  toprak  boya,  ilk  defa  Pontus  Bölgesi’ndeki  Sinop’da 
bulunduğundan ötürü bu adı almıştır. Mısır, Afrika ve Baliaribus (Balear adaları)’da da 
elde edilmiş, fakat en iyisi Lemnos ve Kappadokia’da çıkartılmıştır.
212
 Ayrıca Plinius, 
Sinopis’in  soluk/donuk  kırmızı  ve  kırmızımsı  renkte  üç  çeşidi  olduğunu 
bildirmektedir.
213
  Strabon,  Kapadokia’da  çıkartılan  sinopisin  dünyanın  en  iyi  boyası 
olduğunu söyler.
214
 
Cinnebaris (zincifre)
: Antik Dönem’in en beğenilen rengi olan cinnebaris (kırmızı civa 
sülfidi) Hellence kinnabari (ejderha kanı) kelimesinden türemiştir. Kırmızımsı turuncu 
bir  rengi  vardır.  Günümüzde  olduğu  gibi  Antik  Dönem’de  stria  ve  Endülüs’ten  elde 
edilmekteydi.
215
  Plinius’un  Theophrastus’dan  yaptığı  alıntıya  göre  (de  lap.  59,  58), 
Cinnebaris,  Kallias  adında  bir  Atinalı  tarafından  bulunmuştur.  Kallias  gümüş 
madenlerindeki  kırmızı  kumun  yakılması  ile  altın  elde  edilebileceğini  düşünerek  bu 
boyayı  bulmuştur.
216
  En  iyisinin  Ephesos  yöresinden  çıktığı  kaydedilmiştir.
217
doğal 
zincifre  güneş  ışığına  karşı  dayanıklı  değildir.  Yoğun  ultraviyole  ışınlarına  maruz 
kaldığında  siyahlaşarak meta  zincifreye  dönüşmektedir. Bu  yüzden  Pilinius  tarafından 
iç mekanlarda kullanılması önerilmiştir. Cinnabar’ın saf halinde sadece birkaç resimde 
tespit edilmiştir. Cinnabar, hematit ile birlikte bir katkı olarak gözlemlenmiştir, bunun 
nedeni  bu  değerli  pigmentin  ömrünü  uzatmak  ve  hematit  kırmızısının  parlaklığını 
arttırmak olmalıdır.
218
 
Minium, miltos
: Parlak kırmızı, zincifre, Vitruvius’da iki bölüm içinde anlatılmıştır.
219
 
Ephesos’da  Cilbia  topraklarında  bulunduğu  söylentisi  kaydedilmiştir.  Demir  filizini 
andıran kırmızı bir madenden cıva ve zincifre elde edilebilmektedir.
220
 
                                                 
212
 Nat. Hist., XXXV, 31, 33 ve 36. 
213
 Nat. Hist., XXXV, 31. 
214
 Geographika, II, 10. 
215
 Brinkmann 2006a, 149.  
216
 Nat. Hist., XXXIII, 113. 
217
 Onurkan 1994, 148. 
218
 Siddall 2006, 23. 
219
 De Architectura, VII, 8 ve 9. 
220
 Onurkan 1994, 148. 

---

 
106 
Sandaraca 
(Kırmızı arsenik): Kırmızı renk veren arsenik sülfür yumuşak kristal benzeri 
canlı turuncu veya kırmızı renkte bir pigmenttir. Bu pigment ne kadar ufalanırsa turuncu 
rengi  o  kadar  artmaktadır.
221
  Vitruvius’da  kırmızımsı  sarı  renk  olan  sandaraca  doğal 
boyalar  arasında  sayılmaktadır.  En  iyisinin  Pontus’da  Hypanis  nehri  yakınlarında 
çıkarıldığı bildirilmiştir.
222
 Plinius’da ise Kızıldeniz yöresinde bulunduğu, fakat oradan 
getirilemediği  için  yapay  olarak  hazırlandığı  kaydedilmiştir.
223
  Bu  işlemde  cerussa 
(beyaz kurşun) alev rengini alıncaya kadar ocakta ısıtılırdı.
224
 
Purpurissum: 
En değerli boyalardan biridir.
225
 Boyanın hazırlanmasında eflâtun renkli 
deniz kabuklarından yararlanılmıştır. Demir aletler ile kabukların dövülmesi sonucunda 
mor  renkte  bir  sıvı  çıkmaktadır.  Güney  ülkelerdeki  kabuklar  kırmızı,  doğu  ve 
batıdakiler menekşe renginde, Pontus ve Gallia’dakiler ise siyah renktedir.
226
 
Sandyx
: Cerussa ile kırmızı ochra (aşı boyası), eşit miktarda karıştırılıp yakılırsa ortaya 
çıkmaktadır.
227
 
Syricum: 
Yapay  boyalar  arasında  sayılan  syricum,  sinopis  ve  sandyx’in  karışımından 
elde edilmiştir.
228
 
Romalı  yazarlar  tarafından  bahsedilen  mor  kabuklu  deniz  hayvanlarından  elde  edilen 
Tyrian  Morudur.  Analiz  edilen  duvar  resimlerinden  hiç  birisinde  kesin  olarak  tespit 
edilememiştir.  Bu  pigmentin  öncelikli  olarak  kumaş  renklendirmek  için  kullanılıyor 
olması  muhtemeldir.  Kırmızımsı  morlar,  hematitin  ısı  işlemine  tabii tutulması ile elde 
edilmekteydi.
229
 
 
                                                 
221
 Brinkmann 2006a, 150. 
222
 De Architectura, VII, 7. 
223
 Nat. Hist., XXXV, 39. 
224
 De Architectura, VII, 12. 
225
 Nat. Hist., XXXV, 44; Vitruv. VII, 13. 
226
 Onurkan 1994, 149.s 
227
 Nat. Hist., XXXV, 40. 
228
 Onurkan 1994, 149. 
229
 Siddall 2006, 25. 

---