77
xtiradan əvvəl ticarət markasının əsas üstünlüyü onun istifadə müddətinin
praktiki olaraq məhdudlaşdırılmaması hesab edilir. Tədqiqat zamanı iki sənaye
mülkiyyətinin obyektini nəzərdən keçirdik. Lakin sənaye mülkiyyətinin obyektləri
də iqtisadiyyatda böyük rol oynayır və əhəmiyyət kəsb edir.
ntellektual fəaliyyətin nəticələri, hansılar ki ümumiyyətlə intellektual
mülkiyyət anlayışı ilə birləşirlər, müasir bazarda daha çox yer tuturlar. Onların
müraciəti bazarın ümumi qaydalarına tabe olur, ancaq hüquqların və vəzifələrin
xarakteri, onların reallaşdırılmasının və mühafizəsinin vasitələri öz xüsusiyyətlərinə
malikdir. " ntellektual kapital" müasir iqtisadiyyatda daha əhəmiyyətli olur: ÜMM-un
50%-dən çoxu inkişaf etmiş ölkələrin informasiya resurslarının emalı ilə bağlıdır.
Müəllif əsərləri, əmtəə nişanları, ifaçıların ifaları, səs yazmalar, ixtira, firma
adlarının (adlandırılması) böyük əhəmiyyəti vardır. Əgər intellektual mülkiyyət
hüquqi qaydada qorunarsa, yalnız bu halda elmi araşdırmalara və yeni
texnologiyaların hazırlanmasına bahalı investisiyalar ayrılır.
ntellektual mülkiyyət sahəsində münasibətlərin xeyli hissəsi istehsal fəaliyyəti
ilə bağlıdır. Bu münasibətləri tənzimləyən normalar qısaca "sənaye mülkiyyəti"
termini ilə ifadə edilir. lk dəfə isə Patent haqqında qanunvericilikdə qeyd edilmişdir,
hansında ki sənaye mülkiyyəti dedikdə ixtiralar, faydalı modellər və sənaye
nümunələri dərk edilirdi.
Ümumilikdə, Azərbaycan Respublikasında intellektual mülkiyyət obyektlərinin
qiymətləndirilməsi, mühafizəsin və tətbiqinin iqtisadi inkişafda yeri və rolu
ə
vəzsizdir.
78
NƏT CƏ VƏ TƏKL FLƏR
Aparılan tədqiqatlar intellektual mülkiyyətin daxili bazarında dissertasiyanın
aktuallığını təsdiqləyib, Azərbaycanda bu sahədə müstəsna hüquqlar kimi həm də
qeyri-müstəsna hüquqların verilməsi üzrə əqdlərin sayının artması, intellektual
mülkiyyət və onunla bağlı olan bütün mülkiyyət növünün perspektivliyi haqqında
məlumat verir. Texnoloji fəallığın ümumi tənəzzülünə baxmayaraq, ölkədə
intellektual mülkiyyətin hüquqi mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi prosesləri
aktivləşir.
ntellektual mülkiyyətlə bağlı bəzi məsələlər üzrə hüquqi qeyri-müəyyənliyin
azaldılması ilə bu sahədə həmçinin, məhkəmə qərarlarının həcmi də artır, normativ
hüquqi baza beynəlxalq norma ilə tədricən harmonizasiya edilir. Mühasibat uçotu və
intellektual mülkiyyət müstəqil ekspert qiymətləndirilməsinin qanunvericilik
tənzimlənməsi məsələləri böyük müəyyənlik kəsb edir.
Mülki-hüquqi münasibətlərin tam hüquqlu obyekti kimi intellektual
mülkiyyətdən istifadə özünə həm fiziki, həm də hüquqi şəxsləri cəlb edir. Mülkiyyət
hüquqları daşınmaz əmlak və maliyyə aktivləri ilə bərabər cəmiyyətin nizamnamə və
səhmdar kapitalını formalaşdırır.
Tədqiqat zamanı o nəticə təsdiqlənib ki, intellektual mülkiyyətin əsas
xüsusiyyəti əksər hallarda intellektual mülkiyyətin dəyərini müəyyən edən müsbət
iqtisadi səmərə yaratmaq bacarığı hesab edilir. Tədqiqatın vacib məqamı
qiymətləndirmənin məqsədi olan qiymətləndirilmə prosesinin asılılığının
təsdiqlənməsi faktı hesab edilir. Bununla əlaqədar iki əlamət üzrə qiymətləndirilmə
məqsədlərinin təsnifatı hazırlanılıb: qanun baxımından qiymətləndirilmənin
aparılması məcburiliyi və onu həyata keçirən şəxsə qiymətləndirmə münasibəti.
ntellektual mülkiyyətin qiymətləndirilməsi problemləri ilə bağlı apardığımız
tədqiqatlar aşağıdakı nəticələrə gəlməyə imkan verir:
1) Müstəsna hüquqların bazar dəyərinin formalaşması bazar konyukturasının
dərindən marketinq tədqiqinə, onların bazar dəyərinin formalaşmasına təsir edən
amillərin təhlilinə, həmçinin intellektual mülkiyyət sahəsində beynəlxalq və milli
79
qanunvericiliyə əsaslanmalıdır. Belə tədqiqatlar prosesində təsərrüfat dövriyyəsində
müstəsna hüquqların obyektinin daha səmərəli istifadəsinin sahəsini, bu sahədə
intellektual bazarın inkişafının tendensiyalarını aşkar etmək və istehlakçının və onun
son məhsulunun fəaliyyətinin əsas göstəricilərinə müstəsna hüquqların tətbiqinin
təsirini qiymətləndirmək lazımdır.
2) ntellektual dəyər qiymətləndirilməsi tədqiqatının gedişatında intellektual
mülkiyyətin bazar dəyərinin göstəriciləri aşkar edilmişdir və intellektual mülkiyyətin
bazar dəyərinin tiplərinin anlayışları dəqiqləşdirilmişdir, intellektual mülkiyyətin və
onun bazar dəyərinin tiplərinin qiymətləndirilməsinin məqsədləri, yanaşmaları
müəyyənləşdirilmişdir.
3) Qiymətləndirmənin məqsədli istiqaməti onun həyata keçirilməsi məqsədinin
intellektual mülkiyyətin qiymətləndirilməsi vasitəsilə həll edilməli olan problem
dairəsinin dəqiq müəyyənləşdirilməsində görünür.
4) ntellektual mülkiyyətin qiymətləndirilməsinin fasiləsizliyi onda görünür ki,
bazar iqtisadiyyatı şəraitində və ETT zamanı müstəsna hüquqların obyektinin
amortizasiyasına görə müstəsna hüquqların obyektinin bazar qiyməti daim dəyişir.
5) ntellektual mülkiyyətin qiymətləndirilməsinin xərc yanaşması intellektual
mülkiyyəti yaradılması, tətbiqi, hüquqi mühafizəsi ilə bağlı xərclər əsasında onun
bazar dəyərini müəyyən etməyə imkan verir.
6) Lisenziya üzrə reallaşdırılan intellektual mülkiyyətin əsaslandırılmış bazar
dəyəri onun ədalətli bazar qiyməti əsasında formalaşdırılacaq.
7) ntellektual mülkiyyətin qiymətləndirilməsinin bazar yanaşması bazar
mühitində belə intellektual mülkiyyətlə sazişlər haqqında informasiyanın müqayisəli
təhlili vasitəsi ilə intellektual mülkiyyətin əsaslandırılmış bazar qiymətinin təyini
üçün xidmət edir, yəni intellektual mülkiyyətin təqribi qiymətləndirilməsinə imkan
verir.
8)
Lisenziyalar
üzrə
verilən
intellektual
mülkiyyətin
adekvat
qiymətləndirilməsi üçün hər şeydən əvvəl, müstəsna hüquqların obyektindən istifadə
sahəsində bazar şəraitinin tədqiqatını keçirmək və lisenziat üçün onun tətbiq
80
etməsinin perspektivlərini qiymətləndirmək lazımdır. Bu problemin həlli üçün isə bir
sıra göstəricilərin təhlilini aparmaq zəruridir: lisenziya məhsuluna tələbatın və təklifin
strukturunu; intellektual məhsuldan istifadə sahəsində son nailiyyətlərə tələbatın və
təklifin strukturunu; lisenziya məhsulunun həyat dövriyyəsi; keyfiyyət və mühafizə
sənədlərinin işlətmə müddəti; sazişin iştirakçılarının maliyyə durumu; intellektual
mülkiyyətin ixracının imkanları; inflyasiyanın templəri; diskontlama dərəcələrinin
orta səviyyəsi; müstəsna hüquqların obyektindən istifadə sahəsində lisenziya
ödənişinin (royaltinin) səviyyələri.
81
ST FADƏ ED LM Ş ƏDƏB YYAT
Azə rbaycan dilində
1.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. Bakı-1995.
2.
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi. Bakı-2000.
3.
Azərbaycan Respublikasında əqli mülkiyyət hüquqlarına dair bələdçi. 47 səh.
4.
Allahverdiyev S.S. Azərbaycan Respublikasının müəlliflik hüququ və patent
hüququ. Bakı-Ziya 2000.
5.
Beynəlxalq Qiymətləndirmə Standartları
6.
"Əqli mülkiyyət hüquqlarının təminatı və piratçılığa qarşı mübarizə haqqında"
Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 22 may 2012-ci il
7.
" nteqral sxem topologiyasının hüquqi qorunması haqqında" Qanun, 31 may
2002-ci il
8.
Kazımlı.X.H., Ağabəyov.Ş. Əmlakın qiymətləndirilməsi. Bakı: 2011. 384 səh.
9.
Kazımlı.X.H. Qiymətləndirmənin əsasları. Bakı:2008, 445 səh.
10.
Kazımlı X.H. Qiymətləndirmə fəaliyyətinin qanunvericilik təminatı. Bakı:
2008, 174 səh.
11.
"Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu.
25 iyun 1998-ci il.
12.
"Qiymətləndirmə standartları və normaları, peşəkar qiymətləndiricilərin
hazırlanması Qaydaları haqqında" Nazirlər Kabinetinin qərarı. 2000-ci il
13.
"Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında" Azərbaycan
Respublikasının Qanunu. 5 iyun 1996-cı il.
14.
Milli Qiymətləndirmə Standartları. 18 dekabr 2009-cu il.
15.
"Patent haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu. 25 iyul 1997-ci il
16.
Sənaye mülkiyyətinin mühafizəsi haqqında Paris konvensiyası. 20 mart 1883-
cü il
82
17.
Ədəbi və bədii əsərlərin qorunması haqqında Bern konvensiyası. 9 sentyabr
1886-cı il
18.
Müəlliflik hüququ haqqında Ümumdünya (Cenevrə) konvensiyası. 6 sentyabr
1952-cı il
19.
Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının təsis edilməsi haqqında konvensiya.
14 iyul 1967-ci il
Rus dilində
20.
Бромберг.Ф.В. Интеллектуальная собственность.
21.
Бромберг Г.В. и др. Рекомендации по определению стоимости объектов
промышленной
собственности. - М., 1998. - 25 с
22.
Близнец И.А. Леонтьев К.Б. Авторское право и смежные права. - Москва,
2011 г. -416с
23.
Дмитриев О. Методы оценки стоимости объектов ИС //
Интеллектуальная
собственность. - 1991. - N 1. - С.15-20.
24.
Закон Российской Федерации "Об авторском праве и смежных правах"
от
09.07.1993 N 5351-1 (с изменениями от 19 июля 1995 г.,)
25.
Козырев А.Н. Оценка интеллектуальной собственности. - Москва, 1997г.
-289с.
26.
Леонтьев Б.Б. Цена интеллекта: интеллектуальный капитал в российском
бизнесе
. — М.: Изд. Центр "Акционер", 2002 г. - 136 с.
27.
Леонтьев Б.Б. Принципы и подходы к оценке интеллектуальной
собственности
и нематериальных активов. - М.: РИНФО, 2003. - 269 с.
28.
Москалев В.Г. Правовые основы интеллектуальной собственности.
Учебное
пособие. Изд-во АлтГТУ. Барнаул- 2009. 8-27с
29.
Родин А.Ю. Правовые основы оценочной деятельности. Москва. 2005г. -
265с.
83
30.
Смирнов С.А., Андреев Г.И., Витчинка В.В. Оценка интеллектуальной
собственности
. Москва. 2003г. - 352с.
31.
Свечников И.В. Авторское право. Учебное пособие. Москва. 2013г. -224с
32.
Судариков С.А. Авторское право. Москва. 2014г. -464с.
33.
Федеральный закон "Об оценочной деятельности в Российской
Федерации
" от 29.07.1998 N 135-ФЗ (с изм. и доп., вступ. в силу с
01.04.2015).
34.
Шестакова Е.В. Правовые аспекты управления интеллектуальной
собственностью
. Москва. 2014г. -222с.
ngilis dilində
35.
Adam D. Thierer, Clyde Wayne Crews. Copy Fights: The Future of
Intellectual Property in the Information Age. USA/Cato Institute, 2002. page
295
36.
Donna P. Suchy, Weston Theodore Anson. Fundamentals of Intellectual
Property Valuation: A Primer for Identifying and Determining Value. USA/
ABA Book Publishing, 2005. page 267
37.
Intellectual property reading material. — Geneva.WlPO, 1998. page 414.
38.
The enforcement of intellectual property rights: A case book. WIPO-2012.
page 573.
39.
William J. Murphy, John L. Orcutt, Paul C. Remus. Patent Valuation:
Improving Decision Making through Analysis. USA-2012. page 384.
nternet materialları
40.
https://ru.wikipedia.org/
41.
http://huquqiaktlar.gov.az/
84
42.
http://e-qanun.az
43.
http://www.wipo.int/
44.
http://www.copyright.ru/
45.
http://www.rniiis.ru/
46.
http://www.intellect.ua/
47.
http://www.creativeconomy.ru/
48.
http://rbis.su/
49.
http://www.copag.gov.az/
50.
http://intellect-pravo.ru/
51.
http://www.msu.ru/
52.
http://www.ip-conf.ru/
53.
https://www.ipi.ch
85
Резюме
Диссертационная
работа посвящена к оценки интеллектуальной
собственности
. Оно состоит из введения, трех глав, заключения, а также списка
использованной
литературы. Основные положения диссертации отраженны в 8
научных
публикациях.
Во
введении излагаются актуальность темы, объект и предмет
исследования
, цели и задачи исследования, научная новизна, методы
исследования
,
а
также
теоретическая
и
практическая
значимость
диссертационной
работы.
Первая
глава диссертации называется "Теоретически -методологические
основа
оценки объектов интеллектуальной собственности". В ней исследуется
сущность
и классификация интеллектуальной собственности, а также методы и
правовая
база оценки объектов интеллектуальной собственности.
Вторая
глава называется "Анализ текущего состояния оценки объектов
интеллектуальной
собственности в Азербайджанской Республике". В ней были
изучены
условии формирования рынка интеллектуальной собственности,
классификация
объектов интеллектуальной собственности, необходимость
оценки
объектов интеллектуальной собственности, а также нормативно
правовая
база оценки объектов интеллектуальной собственности в
Азербайджане
.
Третья
глава диссертации называется "Пути совершенствования оценки
объектов
интеллектуальной собственности в Азербайджанской Республике. В
ней
исследовано опыт развитых стран в совершенствование оценки объектов
интеллектуальной
собственности в Азербайджанской Республики, место и роль
оценки
объектов интеллектуальной собственности в экономическом развитие
Азербайджанской
Республике.
А
в заключении диссертационной работы изложены выводы и обобщены
основные
положения работы.
86
Summary
The thesis is devoted to the evaluation of the objects intellectual property. It
consists of an introduction, three chapters, conclusion and bibliography. Key
provisions of the thesis have been reflected in 8 scientific publications.
In the introduction outlines the relevance of the topic, the object and subject of
research, objectives and tasks of the research, scientific innovation, methods of
research, as well as theoretical and practical significance of the thesis.
The first chapter of the thesis is called "The theoretically-methodological basis
of evaluation of the objects intellectual property". In this part were studied the nature
and classification of intellectual property, as well as methods and the legal base of the
evaluation objects intellectual property.
The second chapter is called "Analysis of the current state of the evaluation of
intellectual property in the Azerbaijan Republic". In this part were studied the
conditions of formation market of the objects intellectual property, classification of
objects intellectual property, the need of the evaluation objects intellectual property,
as well as the regulatory-legal framework evaluation of intellectual property in
Azerbaijan.
The third chapter of the dissertation is called "Ways of improving the
evaluation of the objects intellectual property in the Azerbaijan Republic. In this part
were studied the experience of developed countries in improving the assessment of
the objects intellectual property in the Azerbaijan Republic, place and role of
evaluation of intellectual property in the economic development of the Azerbaijan
Republic.
In the conclusion of the thesis presents the conclusions and summarizes the
main provisions of work.
Dostları ilə paylaş: |