533
59. FRUS, 1946, vol.VII, p.894-896
60. RF XSA, f.06, s.29, q.282, i.23, v.277-281
61. Yenəorada, v.310-311
62. İsmet İnönünün TBMM-dəki konuşmaları, ikinci cilt, s.65-66
63. RF XSA, f.06, s.29, q.286, i.2, v.46
64. Yenə orada, v. 83-99
65. RF XSA, f.06, s.8, q.49, i.822, v.28-30
66. FRUS, 1946, vol.VII, p.898-899
67. İbid, p.898
68. RF XSA, f.06, s.29, q.280, i.3, v.2
69. RF XSA, f.0132, s.29
a
, q.286, i.l, v.30-32
70. RF XSA, f.06, s.9, q.73, i.1129, v.31-37
71. RF XSA, f.06, s.9, q.69, i.1071, v.l
72. RDSSTA, f.17, s.3, i.1069, v.16
73. RDSSTA, f.l7,s.l62, i.39, v.41
IX Fəsil
1. AR
SPİHMDA, f.l, s.169, i.249,I hissə, v.11
2. AR
SPİHMDA, f.l, s.226, i.54, v.28
3. ARSPİHMDA, f.l, s.169, i.249, I hissə, v.7
4. Bax:
Dağlıq Qarabağ üzrə tarixi materiallar. AR SPİHMDA, f.l,s. 169, i.249, II
hissə, v. 1-60
5.
Н.И.Шавров. Новая угроза русскому делу в Закавказье: предстоящая
распродажа Мугани инородцам. С-Петербург, 1911, с.59-60
6. AR
SPİHMDA, f.l, s.169, i.249, II hissə, v.50, 58
7. Yenə orada, v. 15-17
8.
AR MTN-nin Arxivi, i.164, v.284-285
9. AR
SPİHMDA, f.l, s.169, i.249,I hissə, v.8-9
10. Yenəorada, v.9-11
11.
К.Н.Брутенц. Тридцать лет на старой площади. М., 1998, с.510
12. AR
SPİHMDA, f.l, s.169, i.249,I hissə, v.11-12
13. Э.Исмаилов. Власть и народ. Послевоенный сталинизм в
Азербайджане. 1945-1953 гг. Баку, 2003, с.293
14. М.Г.Сеидов. Общественно-политическая обстановка в
Азербайджане в 1940-е начале 1950-4 годов. Рукопись книги, с. 27
15. AR
SPİHMDA, f.l, s.169, i.248/1, v.3
16. Yenə orada, v.8-9
17. Yenə orada, v.1-2
18. AR
SPİHMDA, f.l, s.226, i.54, v.27-37
19. AR
SPİHMDA, f.l, s.169, i.245, Arayış N°8
20. Yenəorada, v.17-18
534
21. AR
SPİHMDA, f.1, s.169, i.248/1, v.9
22. AR
SPİHMDA, f.1, s.168, i.2, v.38-43
23. ARSPİHMDA, f.1,s.220, i.50, v.22-23
24. Ermənistan Respublikası MDİSTSA, f.1, s.27, i.47, v.304
25. Ermənistan Respublikası MDİSTSA, f.1, s.34, i.28, v.45-64
26. AR
SPİHMDA, f.1, s.169, i.249/1, v.13-14
27. Yenə orada, v. 14-15
28. Коммунист (орган ЦК Компартии Армении), 1945, 20 октября
29. AR
SPİHMDA, f.l, s.221, i.78, v.131-136
30. А.Данилов и А.Пыжиков. Рождение сверхдержавы, с.210-211
31. AR
SPİHMDA, f.l, s.221, i.78, v.137
32. AR
SPİHMDA, f.l, s.221, i.l, v.33-42
33. Ermənistan Respublikası MDİSTSA, f.l, s.27, i.47, v.53-55
34. Ermənistan Respublikası MDİSTSA, f.l, s.29, i.100, v.78
35. Ermənistan Mərkəzi Dövlət ən yeni tarix arxivi, f.326, s.l, i.156,v.73-74
36. Yenə orada, v.l
37. AR MTN Arxivi, i.862, cild 2, v.589
38. RF XSA, f.094, s.37, q. 359a, i.65, v. 177
39. AR MTN Arxivi, i.862, cild 2, v.585
40. İzvestiya, 1947, 28 oktyabr
41. AR
SPİHMDA, f.l, s.35,1.161, v.39-40
42. Yenə orada, v.44-45
43. AR MDA, f.28, s.4, i.87, v. 169-171
44. AR MTN Arxivi, İ.862, cild 3, hissə III, v.173
45. AR MTN Arxivi, i.164, v.4-5
46. Yenə orada, v. 17-18
47. Yenə orada, v.20-22
48. Yenə orada, v.25-26
49. Rusiya
Federasiyası Dövlət Arxivi (RFDA), f.9401, s.2, ı.97, v.139-142
50. RDSSTA, f.17, s.3, 1072, v.11
51. Е.Исмаилов. Власть и народ, с.295-297; А.Раşауеу. Аşılmış
səhifələrin izi ilə. Bakı, 2001, c. 167-169
52. AR
SPİHMDA, f.l, s.222, i.48, v.1-2; Ermənistan Respublikası MDİSTSA, f.l,
s.27, i.47, v.79-80
53. Политбюро ЦК РК П(б)-ВК П(б). Повестки дня заседаний. 1919-
1952: Каталог, т.Ш, 1940-1952. М, 2001, с.498
54. AR
SPİHMDA, f.l, s.89, i.120, v.77-78
55. Политбюро ЦК РК П(б)-ВК П(б), т.Ш, с.497
56. AR
SPİHMDA, f.l, s.222, i.48, v. 14-15
57. Yenə orada, v.21
535
58. AR
SPİHMDA, f.l, s.221, i.5, v.20-21
59. Yenə orada, v.22-23
60. Yenə orada, v.24-26
61. Yenə orada, v.27-29
62. Yenə orada, v.29-30
63.
К.Н.Брутенц. Тридцать лет на Старой площади, с.510
64. AR
SPİHMDA, f.l, s.245, i.2, v.10; s.241, i.3, v.239-242
65. RDSSTA, f.17, s.3, i.1072, v.11
66. Ermənistan Respublikası MDİSTSA, f.l, s.28, i.49, v.147
67. AR
SPİHMDA, f.l, s.35, i.161, v.47-49
68. Yenə orada, v.50-54
69. AR
SPİHMDA, f.l, s.35, i.9, v.563-571
70. AR
SPİHMDA, f.l, s.35, i.127, v.11-13
71. AR
SPİHMDA, f.l, s.221, i.78, v.2
72. Yenə orada, v.3-5
73. RDSSTA,f.l7,
s.3,
İ.1071,V.35
74. RDSSTA, f.17, s.3,i.lO74, v.69
75. AR
SPİHMDA, f.l, s.35, i.127, v.95-98
76. AR
SPİHMDA, f.l, s.221, i.78, v.64
77. AR
SPİHMDA, f.l, s.35, i.127, v.100-101
78. Вертикали истории, 2003, № 5, с. 112
79. RDSSTA, f.17, s.12, İ.83, v.1-2, 87-89
80. RDSSTA, f.17, s.162, i.40, v. 140-141
81. Yenə orada, v.140
82. Политбюро ЦК РК П(б)-ВК П(б), т.Ш, с.566, 575
83. Gürcüstan Prezidentinin Arxivi, f.14, s.39, i.219, v.5
84. Вертикали истории, 2003, № 5, с. 113
85. AR MTN Arxivi, i. 164, v.84-88
86. RDSSTA, f.17, s.162, i.43, v.144
87. RDSSTA, f.17, s.162, i.47, v.28-29
X Fəsil
1.
AR MDA, f.28, s.4, i.82, v. 131-133
2.
L.Wittner. American Intervention to Grecce, 1943-1949.
New York,1982, p.85-86
3.
AR MDA, f.28, s.4, i.82, v. 127-129
4.
FRUS, 1946, vol.VII, p.898
5.
Foreign Relations of the United States, 1947, Volume V, the Near
East and Africa, Washinqton, 1971, p.2-3
6.
RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v. 1
7.
AR MDA, f.28, s.4, i.89, v.123, 169
8.
RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.20
536
9. Yenə orada, v.9-10
10. AR MDA, f.28, s.4, i.89, v.166
11. Yenə orada, v.4-6
12. RFXSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.16
13. Yenə orada, v.6
14. Yenə orada, v.73-76
15. A.Sever.
Soğuk savaş kutlaşmasında, s.45
16. B.Kuniholm. The origins of the Cold war in the Near East, p.407
17. FRUS, 1947, vol.V, p.60-61
18. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.16, 21
19. AR MDA, f.28, s.4, i.84, v.4-7
20. Yenə orada, v.9, 64
21. FRUS, 1947, vol.V, p.88-89
22. İbid, p.90-91
23. A.Sever.
Soğuk savaş kutlaşmasında, s.47
24. AR MDA, f.28, s.4, i.84, v. 10-11
25. Yenə orada, v.12-16
26. Yenə orada, v.61-63
27. RFXSA, f.06, s.9, q.69, i.1071, v.l
28. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.3-18
29. Yenə orada, v.2
30. Yenə orada, v.19
31. AR MDA, f.28, s.4, i.84, v.16
32. FRUS, 1947, vol.V, p. 111-113
33. AR MDA, f.28, s.4, i.84, v.56-57
34. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.33
35. RF XSA, f.06, s.9, q.73, i.1130, v.27, 38
36. Советско-Американские отношения. 1945-1948, с.415-41637. RF
XSA, f.06, s.30, q.287, İ.2, v.21-34
38. Yenə orada, v.38-39
39. ARMDA, f.28, s.4, i.84, v.139-140
40. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.34
41. AR MDA, f.28, s.4, i.84, v.173-174
42. Yenə orada, v. 145-146
43. Yenə orada, v.201-202
44. RFXSA, f.06, s.9, q.73, i.1130, v.42
45. AR MDA, f.28, s.4, i.85, v.4-6
46. Yenə orada, v.56-57
47. RFXSA, f.06, s.9, q.69, i.1071, v.10
48. Yenə orada, v.9
49. Yenə orada, v.21-23; Olaylarla Türk diş politikası, s.216-219
50. AR MDA, f.28, s.4, i.85, v. 100-102, 107
537
51. RFXSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.85; Известия, 1947, 9 апреля
52. Правда, 1947, 12 июня
53. RF XSA, f.06, s.29, q.280, i.3, v.40-42
54. RF XSA, f.06, s.9, q.273, i.1130, v.3-51
55. Yenə orada, v.9
56. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.44-50
57. Olaylarla
Türk
diş politikası, s.219-222; A.Sever. Soğuk savaş
kutlaşmasında, s.53-55
58. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.61
59. Yena orada, v.71-73
60. AR MDA, f.28, s.4, i.85, v.83-84
61. Yenə orada, v.109-116
62. Yenə orada, v.116-121
63. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v. 108-120
64. Yenə orada, v.134
65. RF XSA, f.094, s.38, q.363, i.4, v.61
66. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.136
67. ARMDA, f.28, s.4, i.87, v.179-181
68. FRUS, 1947, vol.V, p.364-365
69. ARMDA, f.28, s.4, i.87, v.181
70. Известия, 1947, 24 октября
71. RFXSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.119
72. Известия, 1947, 24 октября
73. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.135
74. AR MDA, f.28, s.4, i.87, v. 169-171
75. Г.Адибеков. Коминформ и послевоенная Европа. М., 1994, с.53
76. Цит. по: А.Данилов и А.Пыжиков. Рождение сверхдержавы, с.52
77. AR MDA, f.28, s.4, i.87, v. 173-176
78. İsmet İnönünün TBMM-dəki konuşmaları, ikinci cilt, s.71-72
79. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.135
80. FRUS, 1947, vol.V, p.417-418
81. RFXSA, f.06, s.31, q.293, i.6, v.1-4
82. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v. 140
83. RF XSA, f.06, s.9, q.73, i.1128, v.l
84. RF XSA, f.06, s.30, q.287, i.2, v.138
XI Fəsil
1.
AR MDA, f.28, s.4, i.114, v.8, 11
2. Yenə orada, v.9
3. Yenə orada, v.92-96
4.
The NSA; Doc.3085; А.Топтыгин. Неизвестный Берия.
М., 2002, л. 170
538
5.
RDSSTA, f.17, s.162, i.41, v.42; i.42, v.130
6.
RDSSTA, f.17, s.162, i.39, v.31
7.
AR MDA, f.28, s.4, i.114, v.13-19
8.
AR MDA, f.28,s.4,i. 115, v. 12-14 ,
9.
AR MDA, f.28, s.4, i.l14, v.86-88
10. Yenə orada, v.7
11. AR MDA, f.28, s.4, i.l15, v.37-39
12. RF XSA, f.06, s.31, q.293, i.4, v.1-2
13. AR MDA, f.28, s.4, i.115, v.6
14. Yenə orada, v.99-100
15. Yenə orada, v.164
16. Yenə orada, v.193
17. Yenə orada, v.194-195
18. AR MDA, f.28, s.4, i.116, v.90- 92
19. Yenə orada, v. 10-12
20. RF XSA, f.06, s.31, q.293, i.6, v.22
21. RDSSTA, f.17, s.162, i.39, v.41-42
22. AR MDA, f.28, s.4, i. 116, v.40
23. RF XSA, f.06, s.31, q.293, i.6, v.27-29
24. Yenə orada, v.25-26
25. Yenə orada, v. 15-16
26. AR MDA, f.28, s.4, i.116, v.102, 164
27. RF XSA, f.06, s.31, q.293,16, v.30;
28. AR MDA, f.28, s.4, i.118, v.4-11
29. AR MDA, f.28, s.4, i.119, v.78-80
30. Yenə orada, v.98-99
31. RF XSA, f.06, s.31, q.293, i.6, v.70
32. Yenə orada, v.123
33. AR MDA, f.28, s.4, i.142, v.40
34. RF XSA, f.06, s.31, q.293, i.6, v.120
35. AR MDA, f.28, s.4, i.142, v.42
36. AR MDA, f.28, s.4, i.146, v.4-8
37. A Report to the President by the National Security Council on US
objectives with respect to Greece and Turkey to counter Soviet
threats to US Security, march 22, 1949, Washington, p.8
38. RF XSA, f.06, s.32, q.300, i.7, v.33
39. AR MDA, f.28, s.4, i.142, v.134
40. AR
MDA,f.28,s.4,143,v.6-7
41. Yenə orada, v.4-6
42. A Report to the President by the National Security councie on US objectives
with respect to Greece and Turkey to counter Soviet threats to US Security,
march 22, 1949, Washington, p.2-4
539
43. FRUS, 1950, the Near East, South Acia, and Africa. Vol. V,
Washington, 1978, p.1238
44. AR MDA, f.28, s.4, i.143, v. 120-123
45. AR MDA, f.28, s.4, i. 170, v.46
46. AR MDA, f.28, s.4, i.145, v.111-112
47. RDSSTA, f.17, s.162, i.41, v.8
48. AR MDA, f.28, s.4, i.144, v.164-169
49. Yena orda, v. 133-137
50. RF XSA, f.06, s.32, q.300, i.5. v.2
51. RDSSTA, f.17, s.162, i.41, v.35
52. AR MDA, f.28, s.4, i.144, v.97-101
53. Yenə orada, v.l 14-130
54. RDSSTA, f.17, s.162, i.42, v.157
55. RDSSTA, f.17, s.3, i.1078, v.92
56. AR MDA, f.28, s.4, i.146, v.139-140
57. RF XSA, f.06, s.32, q.300, i.2. v.6
58. AR MDA, f.28, s.4, i.170, v.122-124
59. AR
SPİHMDA, f.l, s.39, i.181, v.74-76
60. AR MDA, f.28, s.4, i.170, v.6-7
61. RF XSA, f.0132, s.36
v
, q.325, ı.l, v.17
62. См. Е.Исмаилов. Власть и народ, с.278-279
63. AR
SPİHMDA, f.l, s.225, i.15, v.395
64. AR
SPİHMDA, f.l, s.39,i.181, v.80-81
65. ARSPİHMDA, f.l, s.37, i.165, v.15-17
66. AR MDA, f.28, s.4,i.l70, v.120, 123-124
67. Yenə orada, v.4-12
68. Yenəorada, v.80-81
69. AR MDA, f.28, s.4, i.172, v.6
70. Yenə orada, v.119
71. AR MDA, f.28, s.4, i.173, v.8
72. Türk parlamenti tarixi. TBMM-IX-dönəm. 1950-1954, I cild, s.176-177
73. AR MDA, f.28, s.4, i.173, v.11-12, 24
74. Yenə orada, v. 124-125
75. Mehmet Saray. Sovyet tehdidi karşısında Türkiyenin NATO-ya girişi.
III.Cumhurbaşkanı Celal Bayann Hatıraları ve Belgeler. Ankara, 2000.s.95-97
76. Хронология основных событий кануна и начального периода
Корейской войны (январь 1949-октябрь 1950 гг). По материалам
Архива внешней политики России, л. 1-34
77. The
NSA,Doc.9316
78. AR MDA, f.28, s.4, i.175, v.9
540
79. A.Sever.
Soğuk Savaş kuşatmasında, s.65
80. AR MDA, f.28, s.4, i.174, v.29
81. Yenə orada, v.30-31
82. Yenə orada, v.20-26
83. RDSSTA, f.17, s.162, i.44, v.30
84. FRUS, 1950, vol.V, p.1312-1313
85. AR MDA, f.28, s.9, i.7, v.11
86. AR MDA, f.28, s.4, i.174, v.140-141
87. AR MDA, f.28, s.9, i.7, v. 14-20
88. Yenə orada, v. 107-116
89. AR MDA, f.28, s.9, i.8, v. 10-12
90. Mehmet Saray. Sovyet tehdidi karşısında Türkiyenin NATO-ya girişi,s.100
91. AR MDA, f.28, s.9, i.8, v.98
92. AR MDA, f.28, s.9, i.9, v.21-22
93. Yenə orada, v. 103-104
94. Yenə orada, v.9-14
95. Mehmet Saray. Sovyet tehdidi karşısında Türkiyenin NATO-ya girişi,s.105-106
96. A Report to the National Security Council by the Executive Secretaryon
the position of the United States with respect to Turkey. May 11,1951,
Washington, p.6, 15
97. Special Estimate/ Probable Soviet reaction to the inclusion of Greece and
Turkey in Western Defense agreements. Central Intelligence Agency.
15 Yune, 1951, Washington, p.1-2
98. RDSSTA, f.17, s.3, i.1090, v.38
99. Yenə orada, v.67
100. RDSSTA, f.17, s.3, i.1091, v.266-267
101. RDSSTA, f.17, s.162, i.47, v.28
102. RF XSA, f.0132, s.36, q.324, i.5, v.l
103. Yenə orada, v.11-13
Nəticə
1.
Gürcüstan Prezidentinin Arxivi, f.14, s.31, i.297, v.7
2.
Генри Киссинджер. Дипломатия. М., 1997, с.406
3.
Gürcüstan Prezidentinin Arxivi, f. 14, s.39, i.219, v.2
4.
National Security Council. US Policy on Turkey, February 28, 1955,Top Secret,
Washington, p.4
5.
Ф.И.Чуев. СТО сорок бесед с Молотовым. М., 1991, с.102
6.
Ф.И.Чуев. Молотов: полудержавный властелин. М., 2000, с. 147-148
7. Rusiya
Federasiyası Müasir Sənədlərin Saxlanması Mərkəzi, f.2, s.l,i.161,
v.223-224
541
8.
МОЛОТОВ, Маленков, Каганович 1957. Стенограмма июньского
пленума ЦК КПСС и другие документы. Под ред. акад.
А.Н.Яковлева. М., 1998, с.473
9.
В.Н.Коптевский. Россия-Турция: этапы торгово-экономического
сотрудничества, с. 120
10. Э.Мелконян. Между двумя мирами Пути политической адаптации
Армянской диаспоры.- Вертикал История, 2003, № 5, с.82-83
11. Е.Ю.Зубкова. Власть и развитие этноконфликтной ситуации в
СССР 1953-1985 годы. - Отечественная история, 2004, №4, с.21-22
12. Milliyet, 1967, 14 Ekim
13. Заседание Политбюро ЦК КПСС, 21 февраля 1985 года. Сов.
секретно.экз.единствен. (рабочая запись). Тhе NSА, Dос.К 10045,
р. 13-20
542
MÜNDƏRİCAT
GİRİŞ…………………………………………………………………………………...3
I FƏSİL. İkinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Sovet-Türkiyə
münasibətlər……………………………………………………….......…..12
II FƏSİL. Dünya müharibəsinin birinci rnərhələsində
Sovet-Türkiyə münasibətlərinin əsas istiqamətləri………………………39
III FƏSİL. SSRİ-Türkiyə: arzu olunan bitərəflikdən
gözlənilməyən tələblərə doğru……………………………………………72
IV FƏSİL. Dünya müharibəsinin sonunda müttəfiqlərin
Türkiyəyə təzyiqi və Sovet təhlükəsinin artması………………..........…107
V FƏSİL. Türkiyəyə qarşı Sovet iddiaları və əsəb
savaşının başlanması………………………….....……………………….147
VI FƏSİL. Güney Qafqaz respublikaları və Türkiyə: soyuq
müharibənin cazibəsində…………………………….....……………….209
VII FƏSİL. Sovet təzyiqlərinin güclənməsi və Türkiyənin
ABŞ-a meyllənməsi……………………….......……………………….274
VIII FƏSİL. Boğazlarla bağlı Sovet planları və onların iflasa uğraması.....….……..332
IX FƏSİL. Əsəb savaşının Güney Qafqaza keçməsi………………………....……..372
X FƏSİL. Trümen doktrinası və Sovet təhdidinin güclənməsi………………......…413
XI FƏSİL. Türkiyənin NATO-ya daxil olması……………………………………...452
NƏTİCƏ ……………………………………………………………………………..501
QAYNAQLAR …………………………………………………………………..….510
543
Cəmil Həsənli
( Həsənli Cəmil Poladxan oğlu)
SSRİ-Türkiyə:
Soyuq müharibə nin sınaq meydanı
Dizayner:
Zaur Qafarzadə
Tərtibatçı:
Ceyhun Zakiroğlu
Yığılmağa verilmişdir: 23.03.2005
Çapa imzalanmışdır: 20.04.2005
Kağız formatı: 60x90
1
/
16
H/n həcmi: 34 ç.v.
Sifariş: 64
Sayı: 500
Kitab "Adiloğlu" MMC-nin mətbəəsində
hazır diapozitivlərdən istifadə olunmaqla
ofset üsulu ilə çap edilmişdir.
Ünvan: Bakı şəh.,
Ü.Hacibəyov küç., 38/3
Tel: 498-68-25; faks: 498-08-14
Dostları ilə paylaş: |