664
Cüstucu – axtarış
Cür`ə – bir içim, qurtum (su)
Cürm – günah
Cüzam – yoluxucu və sağalmaz xəstəlik
Ç
Çah – quyu
Çaki‐giriban – yaxası cırıq
Çalak – cəld, çevik
Çavuş – Kərbəla və ya Məşhəd ziyarətinə gedən zəvvarların karvanında
qarşıda gedərək uca səslə səsləyən kəs
Çavuşi – çavuşların oxuduqları şeir
Çeşm – göz
Çəharüm – dördüncü
Çəmənzar – çəmənlik, yaşıllıq
Çəngi‐təfriqə – fikir ayrılığı, ikitirəlik
Çərxi‐fələk – dünya; tale, bəxt
Çətr – çətir
Çub – çubuq, ağac, taxta
Çü, çün – indi ki, elə ki
D
Dadxah – fəryada çağıran, dada çağıran
Dadrəs – dada çatan, fəryada yetişən
Dağdar – bur. yaralı
Dam – tələ, tor
Damad – kürəkən
Damən – ətək
Dar – dünya, ev
Dari‐din – din evi
Dari‐fəna – fani dünya, bu dünya
Davər – münsif, hakim
Deyr – kilsə, monastır
Deyrani – kilsə əhli, monastırda yaşayan rahib
Dəf` – ortadan qaldırma
665
Dəxil – birinə pənah aparma
Dəhan – ağız
Dəhbaşı – on başı
Dəhr – dünya
Dəğa – hiyləgər, xəbis
Dəlir – igid, cəsarətli
Dəliranə – qəhrəmancasına
Dəməşq – müasir Suriyanın paytaxtı, digər adı Şamdır
Dəmi‐peykan – bur. oxa nişan olmaq
Dəndan – diş
Dəni – alçaq
Dəst – əl
Dəstbəstə – əlləri bağlı
Dəstgir – ələ keçmə
Dəstəmaz – namazdan öncə yuyunma
Dəşti‐bəla – bəla səhrası. Kərbəlayə işarədir
Dər – qapı
Dərban – qapıçı
Dərgah‐dərgəh – bur. hüzur
Dərk – yetişmək, çatmaq
Dərya – dəniz
Did – görüş
Didar – görüşmək
Didə – göz
Didətər – gözü yaşlı
Digərgun – halı pozğun, bərbad
Dilara – ürəkaçan, könülaçan
Dilavər – cəsarətli, qəhrəman
Dilxun – ürəyi qana dönmüş
Dilhəzin – qəlbi kədərli
Dilparə – ürəyi parçalanmış
Dili‐rəncur – ürəyi sınmış
Dilşikəstə – qəlbi sınıq
Diləfruz – bur. dərdli
Dilfikar – ürəyi ağrıyan
Dimağ – burun
Dini‐mübin – aydın, aşkar din. İslam dini nəzərdə tutulur
666
Divanəsifət – dəli kimi
Dövrü bər – ətraf
Dud – tüstü
Dun – alçaq
Duvaq – baş örtüsü
Duzəx – cəhənnəm
Dübarə – təkrar
Düxtər – qız
Dünim – ikiyə bölünmüş
Dünyavü mafiha – bütün dünya
Düta – ikiqat
E
Ehticac – dəlil gətirmə
Eyd – bayram
Eymən – qorxusuz, təhlükəsiz
Eyni‐səadət – əsil xoşbəxtlik
Eyş – şadlıq
Eyvani‐təlakar – qızıl eyvan. İmam Hüseyn (ə)‐ın Kərbəladakı hərəminə
işarədir
Ə
Əbbas, Əbülfəzl – Həzrət Əli (ə)‐ın oğlu, Həzrət Hüseyn (ə)‐ın qardaşı,
İmam (ə)‐ın qoşununun bayraqdarı. Klassik növhə ədəbiyyatında adı
qəhrəmanlıq, dönməzlik və dözümlülük nümunəsi kimi çəkilir. “Qəməri‐
Bəni Haşim”, “Səqqa”, “Ələmdar”, “Babül‐həvaic” və digər ləqəbləri
vardır.
Əbdi‐bipənah – köməksiz qul
Əbəta – ey mənim atam!
Əbri‐zülmət – qara bulud
Əbri‐bəhar – bahar buludu
Əbrişəm – ipək
Əbru – qaş
Əcr – yaxşı bir əməl qarşısında verilən mükafat
Əda – bur. davranış, tövr
667
Ə`da – düşmənlər
Ədna – çox rəzil, çox alçaq
Ədu – düşmən
Əfğan – fəryad, nalə
Əflak – fələklər
Əfrad – təklər, fərdlər. Növhənin arasında verilən və adətən bir neçə
beytdən ibarət olan şeir
Əğyar – yadlar, özgələr
Əhli‐Beyti‐Nəbəvi – Peyğəmbərin (s) Əhli‐Beyti (ə)
Əhli‐Beyti‐Taha – Peyğəmbərin (s) Əhli‐Beyti (ə)
Əhli‐cəfa – Əhli‐Beytə (ə) zülm edənlər
Əhli‐əyal – ailə, arvad‐uşaq
Əhli‐kinə – Əhli‐Beytə (ə) qarşı kin saxlayanlar
Əhli‐inad – bur. küfr əhli
Əhli‐qiblə – qiblə əhli, müsəlmanlar
Əhli‐səqər – cəhənnəm əhli
Əhli‐şəqavət – yaramaz adamlar, quldurlar
Əhmədi‐Muxtar – Məhəmməd Peyğəmbər (s)
Əhmədi‐Siddiq – Məhəmməd Peyğəmbər (s)
Əhmər – qırmızı
Əxa, əxi – ey qardaş!
Əxbar – xəbərlər
Əqdəm – qabaq, öncə
Əqvam – bur. qohum‐əqrəba
Əl`an – indi
Əlhəzər – saqın, uzaq olsun
Ələf – ot, saman
Ələm – bayraq; dərd
Ələmdar – bayraqdar, Həzrət Abbas nəzərdə tutulur
Əl‐ətəş – suzuluğu bildirmək, “çox susuzam”
Əli ibn Əbu Talib (ə) – Məhəmməd Peyğəmbərin (s) əmisi oğlu və
kürəkəni, şiələrin əvvəlinci İmamıdır.
Əli Əkbər – İmam Hüseyn (ə)‐ın böyük oğlu
Əli Əsğər – İmam Hüseyn (ə)‐ın kiçik oğlu
Əlqəm(ə) – Fərat çayının digər adı
Ə`mal – əməllər
Əməngah – xətərsiz yer
668
Əmirəlmö`minin – Möminlərin əmiri, Həzrət Əli (ə) nəzərdə tutulur
Əmmə – bibi
Əmr ibn Əbdüvəd – Xəndəq savaşında Həzrət Əli ilə döyüşən məşhur
pəhləvan
Əmri‐qəza – qəzavü qədərin əmri
Əmud – toppuz
Ənbiya – Peyğəmbərlər
Əncümən – məclis, cəmiyyət
Əndəlibi‐şeyda – dəlicəsinə vurulmuş bülbül
Ənduhü məlal – qəm‐qüssə, kədər
Əngüştər – üzük
Ənqa – Qaf dağında yaşayan əfsanəvi bir quş
Ənid – inadçı, tərs
Ənis – yaxın adam, həmdəm
Ənsar – köməkçi, tərəfdar, yaxın adam
Əraq – indiki İraq
Ərbəin – Kərbəla şəhidlərinin qırxı
Ərəsat – qiyamətdə insanların bir yerə toplaşacağı meydan
Ər`ər – sərv ağacı
Ərməğan – hədiyyə
Ərsə – meydan
Ərşi‐bərin – çox uca göy
Ərşi‐ə`la – çox uca göy
Ərus – gəlin
Ərvah – ruhlar
Ərz – anlatma, ifadə etmə
Ərzi‐hal – xahiş, istək; vəziyyət
Əsas – təməl; vacib şeylər
Əsb – at
Əshab – tərəfdarlar
Əsiran – əsirlər
Əsirnəvaz – əsirə hörmət göstərmə
Əsləhə – silah
Əsrari‐Həqq – Allahın sirrləri
Əsr – əsr, zaman; günortadan sonra
Əstəğfürullah – Allah bağışlasın
Əşədd – çox şiddətli
Dostları ilə paylaş: |