www.ziyouz.com кутубхонаси
23
ekan. Tog' orasida uzlatga chekinib, odamlardan uzoqlashdim, deb aytding. Aslida bu
go'shanishinlik emas, nafsu havoga berilishdir. Tog' va cho'qqilar ustida u yoqdan hu
yoqqa tinmay yugurganing-yugurgan! Har lahza telba kishilar kabi behuda qahqaha
otishing ham o'rinsiz. Ma'naviy gavhar haqida ham nomunosib so'zlar aytding. Ey, jahl
bilan mast bo'lib, faqat o'zini o'ylovchi, sen qayoqdayu ma'naviyat qayoqda! Bu xil
yolg'on so'zlar bilan muttahamlik qilib, ma'no gavhari haqida og'iz ochma! O'z so'zlaring
bilan asl zoting pastligini, bema'ni va badbaxtligingni ko'rsatding. Sen shunchalik
yolg'onga mubtalo bo'ldingki, ulardan boshingga yuz balo kelgusidir.
L Hikoyat Bir ulusning tolei past qallob kishisi bor edi. U bir shaharga borib, o'ziga “javhariy -
qimmatbaho toshlarni ajratuvchi” deb ot qo'yib oldi. O'zi esa eshak munchoqni firuzadan
ajrata olmasdi. Nafsini quyushqondan tashqari cliiqarguncha soxta gavharlar yasab,
o'zini gadolikdan xalos etdi. Shishaga har xil ranglar surtib, ularni la'l va yoqut deb
qalbakilik qildi. Xalq uning soxta ishlarini chin deb o'yiardi. Bir kuni o'sha qallob shu
tarzda hunar ko'rsatib, bir boyga oddiy parcha toshni xushrang qilib (bo'yab), juda katta
pulga sotdi. Ko'p o'tmay u bu pulni ishlatib yubordi.
Gavhar olgan kishi qalbaki ishdan voqif bo'ldi: o'sha muttaham bir tillalik la'l billurni
yuz ming tillaga sotgan ekan. Gavhar egasi savdodan aynib, soxta gavharflirushni
ushladi va pulini qaytarib berishni talab qildi. Gavharfurushning to’lashga hech vaqosi
yo'q edi. Shuning uchun u muttaham qallobni qiynab o'ldirdilar.
LI Tazarv uzri Yana gulyuzli Tazarv shunday arz etdi:
- Ey to'g'ri yo'l ko'rsatishda nom cliiqargan! Men husn va chiroyga ega bir qushman.
Gulshan icliida ko'rinishim nihoyatda go'zaldir. Alloh azaldan menga beqiyos husnu
zebolik va lutfu ra'nolik nasib etgan. Benihoya jamol va go'zallik meni kishilar nazdida
sevimli qildi. Suyukli kishining ishi nozu istig'no qilish emasmi?! Zeroki, chiroyli kishilar
uchun odamlar ranj chekishni ravo ko'rmaydilar.
LII Hudhudning Tazarvga javobi Hudhud dedi:
— Ey xayoli, xulqi va so'zlari ajabtovur qush! Hech kim o'z husnu jamoli haqida
senchalik lof urmagan edi. Bu so'zlarni hatto jinnilar ham, barcha go'l va sodda kishilaru
hattoki yosh go'daklar ham aytmaydi. Har xil rang-barang ko'ylaklar bilan yasan-tusan
qilib yuruvchi suyuqoyoq xotinlar ham sening bu so'zlaringdan nomus qiladilar. Hech bir
kimsa bu xil behuda da'voni so'zlamagan, er kishilar u yoqda tursin, hatto xunasalar
ham bu xil da'vo qilishmagan! Bu kabi o'z kamolotini vasf etuvchi fikri ojiz kishining
ushbu safarga chiqqamdan chiqmagani yaxshiroqdir. Sen o'ziga bino qo'ygan xotinlar
kabisan, bundan erlik nomingga isnod yetadi. Er kishi himmat bilangina er sanaladi,
ziynat bilan faxrlanuvchi er — er emas. Erning haqiqiy go'zalligi uning yaxshi fe'l-
atvoridir. Bunday kishilar uchun yangi zarbof libos eski shol bilan bab-baravar turadi.