Microsoft Word mantiqut-tayr ziyouz com doc

www.ziyouz.com
 
кутубхонаси
 
172
majozan, o‘ziga haykal qo‘ygan, qahramon deb ulug‘laydi. 
Bu g‘aroyib hikoyatda oshig‘ini og‘ir dard, qiynoqdan xalos etishni istagan 
ma’shuqaning ruhiy kechinmalari tasvirlangan. Ammo bu ish islomiy shariatda 
oqlanmasa-da, hozirgi vaqtda butun dunyo olimlari o‘lishga qiynalayotgan odamga 
«yordam berish» (extenaziya) masalasida bahslashmoqdalar. 
Mazkur hikoyada yosh, hali o‘n gulidan bir guli ochilmagan o‘smirning chohga yiqilib 
o‘lishi tasodif bo‘lsa-da, uning sog‘-omon yurganida zarur, muqaddas so‘zlarni (ayniqsa, 
iymon-e’tiqod kalimasini va boshqa go‘zal ma’nolarni aytolmay ketishi juda qayg‘uli 
ekani dilimizga kuchli ta’sir qiladi. Hikoyaning yana bir, yashirin maqsadi inson qisqa 
umrida juda ko‘p yengil, sayoz, behuda, zararli so‘zlarni aytishi baxtsizlik ekanligini 
bildirishdir. 
Mir Alisher Navoiy ustoz Fariduddin Muhammad Attorning shu fikrlari ta’sirida bo‘lsa 
kerak, Nizomiy, Dexlaviy, Jomiy ijodi abadiy yashashiga umid bildirar ekan, agar bu 
ustozlarning nomi yo‘qolsa yoki ular -foniy bo‘lib, yo‘q bo‘lib ketsalar, men ham ularning 
izidan yo‘qolay, deb lutfu sadoqat biddirib, «Qur’oni karim»ning «Kahf» surasida 300 yil 
g‘orda uxlab qolgan g‘arib o‘smirlar taqdiriga ishora qilib, yozadi: 
Kahfi fano ichra alar bo‘lsa gum, Men ham o‘lay arbaahum, kalbuhum... 
Ya’ni, «Ular fano g‘orida yo‘qolsalar, men ham bularning to‘rtinchisi - iti bo‘lay» 
ma’nosida. 
Fariduddin Attorning «Mantiq ut-tayr» asarining yana o‘zgacha, «Maqomati Tuyur» 
(«Qushlarning manzillari») nomi bilan ham atalishi faqat shu faslda tilga olingan. Daho 
mutafakkir, avliyolar ustozi Fariduddin Attor «Tazkirat ul-avliyo» asarida o‘zini 
kamtarona tutib, faqat aziz avliyolarni zikr-yod etuvchi bir kotib deb bilgan bo‘lsa-da, 
kelguvchi avlodlar, xususan Alisher Navoiy «Nasoyim ul-muhabbat min-shamoyim ul-
futuvvat» asarida uni avliyolarning eng komil rahnamolaridan biri deb bilgan va bu eng 
adolatli bahodir.