Microsoft Word Mexanizm III. Doc
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
116 Xəzər dənizinin enerji ehtiyatlarının mənimsənilməsində, neft və qaz ehtiyatlarının hasilatı və nəqlində Amerika neft şirkətlərinin beynəxalq neft konsorsiumunda geniş iştirakı Azərbaycan-Amerika Birləşmiş Ştatları əlaqələrinin inkişaf etməsinə təkan vermişdir. Amerika-Azərbaycan münasibətləri haqqında iki ölkə prezidentləri tərəfindən imzalanmış birgə bəyənat, investisiyaların təşviqi və qorunması, ticarət və kapital qoyuluşu, banklararası sənədlər Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin möhkəmlənməsinə, ölkəmizin daha sürətlə sosial-iqtisadi tərəqqisinə xidmət edir. Azərbaycan Respublikası və Amerika Birləşmiş Ştatları arasında tərəfdaşlıq münasibətlərinin genişləndirilməsi haqqında imzalanmış xüsusi sənəd Amerika iş adamlarının ölkəmizdə fəaliyyət göstərmələri üçün əlverişli şərait yaradılmasının hüquqi bazasının təşkil edir. Avropanın nifuzlu ölkələri-Böyük Britaniya, Almaniya, Fransa, İtaliya, Belçika, Niderland, Junanıstan, Polşa, Rumıniya, Bolqarıstan və Skandinaviya ölkələri ilə indiyədək 90-dan artıq mühüm sənəd və sazişlər imzalanmışdır və bunlar da həmin ölkələrlə iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsinə şərait yaradacaqdır. Avropa ölkələri ilə münasibətlərin inkişafında qədim İpək yolunun brəpasını nəzərdə tutan TRASEKA proqpamının həyata keçirilməsinə başlanması mühüm yeer tutur. Bu nəhəng nəqliyyat dəhlizinin mərkəzində yerləşən ölkə kimi Azərbaycan Şərqlə Qərbin qovuşmasında mühüm rol oynayır. Dünyanın nəhəng və güdrətli dövlətlərindən olan Çin və Yaponiyanın bu layihəyə qoşulmaları Azərbaycana marağı daha da artırır. Norveçin «Statoyl» şirkəti «Şahdəniz» neft yatağı üzrə müqavilənin ən fəal iştirakçılarındandır. Bu şirkət istər qaz ixracı, istərsə də infrastruktur sahəsində böyük işlər görməyi planlaşdırmışdır. İngiltərənin «BP/AMOKO», «Remko» şirkətləri və bir 117 neçə icracı şirkəti Azərbaycanın neft kontraklarında iştirak edir. Bunlar əsasən texniki işləri görən, mühəndis-layihə işləri aparan icracı, təchizatçı şirkətlərdir. Türkiyəni TPAO şirkəti «Əsrin müqaviləsi» əsasında yaradılan konsorsiumda yer alan ilk4 şirkətdən biridir. Türkiyədə 1998-ci ilin oktyabrında imzalanan Ankara bəyannəməsi «Əsrin müqaviləsi»nin reallaşmasında, Bakı- Çeyhan ana ixrac neft boru xəttinin həyata keçirilməsində bölgə ölkələri rəhbərlərinin ən ciddi addımlarından sayılmalıdır. Yaponiyanın «İqoçu», Amerikanın «Eksson» və Amerada «Hsss» şirkətləri «Azəri», «Çıraq» və «Günəşli» yataqlarına dair müqavilədə iştirak edir. Rusiya Federasiyası beynəxalq konsosiumda «LUKoyl» şirkəti ilə təmsil olunmuşdur. Bu çirkətin Azərbaycanın beynəxalq layihələrinə qoyduğu sərmayələrin ümumi məblıği 300 milyon dollardan artıqdır. Layihələrin icrasında şirkətin rolu vəsait qoyulması ilə məhdudlaşmır. Şirkət layihələrin icrası üçün əsas texniki, texnoloji, kommersiya və təşkilatı qərarların işlənib hazırlanması prosesində yaxından iştirak edir. Rusiyanın sənaye potensialının bu layihədə iştirakı regionda bir çox texniki problemlərin həlli, neft-qazçıxarma kompleksinin yaradılması, Rusiyanın Xəzər dənizi akvatoriyası, Volqa və Don çayları hövzəsi rayonlarındakı müəssisələrində iri ölçülü və iritonnajlı metal konstruksiyaların, ayrı-ayrı blokların və ya modulların hazırlanması səviyyəsini yüksəldə bilər, nəqliyyat xərclərinin və danışma müddətini qısasltmadan yüksək iqtisadi səmərəliliyi təmin etməyə imkan yaradacaqdır. Bu isəöz növbəsində Xəzərin qapalı hövzə olduğu şəraitdə tikinti- quraşdırma işlərini vaxtında, qrafik üzrə yerinə yetirməyə imkan verəcəkdir. Rusiya və Azərbaycan ərazisindəki ixtisaslaşdırılmış müəssisələr, stasionar dəniz platformalarının, dəniz qazma 118 qurğularının və xüsusi kəmilərin inşası üçün infrastruktur, o cümlədən Bakıdakı «Şelflayihətikinti» zavodu və s. Müəssisələr 80-90-cı illərdə Xəzər şelfindəki yataqlardan istifadəyə dair geniş miqyaslı proqramların yerinə yetirilməsindən ötrü inteqrasiyalı sistem kimi yaradılmışdı. Rusiyanın «Transfert» şirkəti də Azərbaycanda çıxarılan neftin nəql edilməsində mühüm rol oynayırş Rusiya və Azərbaycan neftin şimal marşurutu ilə nəqli haqqında sazış imzalamışdır. Yatağın işlənilməyə başladığı vaxtdan bəri Rusiya ərazisi ilə həmin marşrutla 3,4 milyon ton, 1999-cu ildə isə 1,5 milyon neft nəql edilmişdir. Ukrayna bilavasitə neft müqavilələrində iştirak etməsə də, müqavilənin həyata keçirilməsində, Azərbaycanın energetika ehtiyatlarının Avropa bazarlarına çatdırılması ilə bağlı nəhəng vəzifələrin yerinə yetirilməsində, habelə bu ehtiyatların birgə emalında əhəmiyyətli rol oynaya bilər. Bundan ötrü Ukraynanın kifayət qədər inkişaf etmiş nəqliyyat şəbəkəsi, o cümlədən neft-qaz kəmərləri şəbəkəsi vardır. İstər bu imkanlardan, istərsə də mövcud neftyırma müəssisələrindən istifadə edilməsi Azərbaycana Ukraynanın ikitərəfli ticarət- iqtisadi əlaqələrini yeni səviyyəyə qaldıra bilər. Azərbaycan neft sahəsində Qazaxıstanla da geniş əməkdaşlıq imkanları vardır. Təkcə 1999-cu ildə respublikamızın ərazisi ilə Qazaxıstan 2 milyon ton neft ixrac etmişdir. Yenicə istifadəyə verilən liman vasitəsilə gələcəkdə bu nəqli ildə 4-5 milyon tona çatdırmaq mümkün olacaqdır. Dünyanın müxtəlif ölkələrini təmsil edən konsorsium iştirakçılarının geniş diapazonu göstərir ki, inteqrasiya, qarşılıqlı sürətdə faydalı əlaqələr, iqtisadi potensialların birləşdirilməsi çox iri layihəkəri həyata keçirməyə imkan verir. Xarici neft şirkətlərinin birgə layihələrin həyata keçilməsində rolu təkcə qoyduqları sərmayələr, yeni texnologiyalarla məhdudlaşmır, onlar həm də özlərinin idarəetmə təcrübəsini, ətraf mühitin mühafizəsinə, işçi Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|