Boshqa jismoniy va yuridik shaxslarga sotish hollarida:
Dt 5110 Kt 4010 Tushum summasiga
Dt 9220 Kt 6410 QQS summasiga
Dt 9220 Kt 0400 Nomoddiy aktivning boshlang’ich qiymati bo’yicha hisobdan chiqarilishi
Dt 0500 Kt 9220 Hisoblangan eskirishning hisobdan chiqarilishi Dt 9220 Kt 9320 Sotishdan ko’rilgan foyda
Boshqa jismoniy va yuridik shaxslarga tugatish hollarida:
Dt 9220 Kt 0400 Nomoddiy aktivning boshlang’ich qiymati bo’yicha hisobdan chiqarilishi hisoblangan eskirish
Dt 0500 Kt 9220
Dt 9220 Kt 6710,6520 Tugatishga oid xarajatlar
Dt 9430 Kt 9220 Tugatishdan ko’rilgan zarar
Dt 1040 Kt 9320 Temir tersaklarning kirim qilinishi
Boshqa jismoniy va yuridik shaxslarga tekinga berish hollarida:
Dt 9220 Kt 0400 Boshlang’ich qiymati summasiga Dt 0500 Kt 9220 Eskirish summasiga
Dt 9220 Kt 6410 QQS summasiga
Nomoddiy aktivlarning sotilishi va tekinga berilishiga oid oborotlar QQSga tortiladi. Tekinga berish vaqtida QQS to’lovchisi bo’lib, uni beruvchi tomon hisoblanadi (qabul qiluvchi tomon foyda solig’ini to’laydi).
Shuni ta’kidlash kerakki, xo’jalik yurituvchi sub’ektlar odatda huquqiy himoya qilinadigan va litsenzion shartnomalar bilan rasmiylashtiriladigan nomoddiy aktivlar ob’ektlarini emas, balki ulardan foydalanishga oid huquqni sotadilar. Bunday hollarda nomoddiy aktivlar qiymati va ularning eskirish summasi o’zgarmaydi va sotish hisobvarag’i bo’yicha faqatgina tegishli nomoddiy aktivlar ob’ektlariga bo’lgan huquqni sotishdan tushgan tushum summasigina aks ettiriladi.
Nomoddiy aktivlar bo’yicha eskirish normasi nomoddiy aktiv ob’ektlari dastlabki bahosi va foydali xizmat muddati asosida hisoblaniladi.
Bu muddat xo’jalik yurituvchi sub’ekt ishlab turgan davr mobaynida dastur mahsulotlari, monopol huquqlar, mahsulot ishlab chiqarish va boshqalardan foydalanish davri uzunligiga bog’liq.
Nomoddiy aktivlar amortizatsiyasi quyidagicha tartibda hisoblanadi:
Amortizatsiya boshlang’ich qiymat bilan tugatish (qoldiq) qiymati o’rtasidagi farq sifatida shakllanuvchi amortizatsiya qilinadigan qiymat yuzasidan hisoblab yoziladi.
Ularning ta’rifiga ko’ra nomoddiy aktivlar kamdan-kam hollarda qoldiq qiymatga ega bo’ladi. Bunday hollarda amortizatsiya qilinuvchi qiymat boshlang’ich qiymatga tenglashtiriladi. 7-son BHMAda amortizatsiya qilishning uch usuli ko’zda to’tilgan:
to’g’ri chiziqli (yoki teng ulushli);
qoldiq qiymatni ikki karra kamayib boruvchi;
ishlab chiqarish hajmi yoki summasi bo’yicha amortizatsiyani hisoblash (ishlab chiqarish usuli).
Ularning har bittasini batafsil ko’rib chiqamiz.
Dostları ilə paylaş: |
