Microsoft Word mulki huquq doc

 

548

si). Beləliklə, tapşırığın ijrası nətijəsində vəkalət alanın əldə etdiyi pulu verməməsi vəkalət verənə ixtiyar verir 

ki, o, pul vəsaitinin və gejikdirilən hər bir gün üçün tutulan faizin ödənilməsini tələb etsin. 

2. Vəkalət verənin vəzifələri 

Vəkalət verənin ən əsas və başlıja vəzifəsi vəkalət alana tapşırıq verməkdən ibarətdir. Vəkalət verənin bu 

vəzifəsi qanunda birbaşa nəzərdə tutulmasa da, onun belə bir vəzifə daşımasını MM-in ayrı-ayrı normalarında 

ifadə olunan göstərişlərdən irəli gəldiyini yəqin etmək olar. Məsələn, müqavilənin leqal anlayışını nəzərdə tutan 

MM-in 777.1-ji maddəsi vəkalət verənin tapşırıq verməsindən, vəkalət alanın isə bu tapşırığı həyata keçirməyi 

öhdəsinə götürməsindən söhbət açır. Qanunda tapşırıq müqaviləsi üzrə verilən tapşırığın məzmuna həsr edilmiş 

xüsusi norma vardır (MM-in 778-ji maddəsi).  kinji tərəfdən, əvvəllərdə göstərdiyimiz kimi, tapşırıq müqaviləsi 

konsensual müqavilədir; konsensual müqavilə olduğuna görə həmin müqavilə vəkalət verən üçün vəkalət alana 

tapşırıq vermək vəzifəsi müəyyənləşdirir. 

Vəkalət verən tapşırıq verməsə, ümumiyyətlə, tapşırıq müqaviləsinin bağlanmasından söhbət gedə bilməz. 

Tapşırıqsız tapşırıq müqaviləsini bağlanmış hesab etmək olmaz. Deməli, tapşırıq, şübhəsiz, tapşırıq müqaviləsi-

nin mühüm şərti kimi çıxış edir ki, onu vermək vəzifəsi vəkalət verənə həvalə edilir. 

Tapşırıq müəyyən hərəkətləri həyata keçirmək üçün vəkalət verənin vəkalət alana verdiyi göstərişdir. Şifahi 

tapşırıq müqaviləsində tapşırıq şifahi formada, yazılı tapşırıq müqaviləsində isə yazılı formada ifadə edilir. Tap-

ş

ırıq birtərəfli aktdır. Əgər vəkalət alan tapşırığı qəbul edərsə, onda tapşırıq müqaviləsi bağlanır və qüvvəyə mi-

nir. Ona görə ki, müqavilə iki tərəfin iradəsini ifadə edir. 

Tapşırıq müəyyən bir məzmuna malikdir. Tapşırığın məzmunu vəkalət alanın yerinə yetirməli olduğu hü-

quqi və ya faktiki hərəkətlərin dəqiq siyahısıdır. Bu hərəkətlərin dairəsi müqavilədə nəzərdə tutulur. Tapşırığın 

məzmunu müqavilədə birbaşa göstərilir. Əgər göstərilməzsə, onda tapşırığın məzmunu bağlanan əqdlərin və ya 

göstərilən xidmətlərin xarakteri ilə müəyyən edilir (MM-in 778.2-ji maddəsi). 

Vəkalət verənin ikinji əsas vəzifəsi, əgər şərtləşdirilərsə, vəkalət alana haqq verməkdən ibarətdir (MM-

in 783-cü maddəsi). Qeyd etməliyik ki, yalnız əvəzli tapşırıq müqaviləsi üzrə vəkalət verən bu cür vəzifə daşı-

yır. Əvəzsiz tapşırıq müqaviləsi üzrə isə vəkalət verənin tapşırığın ijrası üçün haqq vermək və ödəmək vəzifəsi-

nə malik olması istisna edilir. 

Vəkalət verənin daşıdığı üçüncü vəzifə onunla şərtlənir ki, o, vəkalət alanın tapşırığı vijdanla ijra edərkən 

çəkdiyi xərjlərin əvəzini, o cümlədən faizləri ödəməli və onu bu məqsədlə götürdüyü öhdəliklərdən azad 

etməlidir (MM-in 783.1-ji maddəsi). Özü də buradaja dərhal qeyd etməliyik ki, tapşırıq yalnız vijdanla yerinə 

yetirilərkən vəkalət alanın çəkdiyi zəruri xərjlər ödənilir. Tapşırığın ijrası zamanı vijdanlılıq prinsipinin pozul-

ması hallarında, çəkilən zəruri xərjlər çətin ki, ödənilsin. Bunu qanunda ifadə olunan göstərişdən yəqin etmək 

olur. Çəkilən xərjlər dedikdə daşıma haqqı, nəqliyyat xərjləri, bilet pulu və digər məsrəflər başa düşülür. Məsə-

lən, vətəndaş yaxın qohumlarından birinə onun Moskva şəhərindəki üçotaqlı yaşayış mənzilini satmaq göstərişi 

verir. Qohum Moskva şəhərinə gəlir və on gün həmin şəhərdə mehmanxanada qalır. On gündən sonra o, müştə-

ri taparaq mənzili satır. Alqı-satqı müqaviləsi dövlət qeydiyyatına alınarkən qohum olan şəxsin dövlət rüsumu-

nu ödəmək üçün pulu olmur. O, Moskvada yaşayan həmyerlisindən həmin pulu faizi ilə borj alır. Göstərilən bu 

halda vətəndaş (vəkalət verən) qohumunun (vəkalət alanın) yol haqqını, mehmanxana və gündəlik yemək xərj-

lərini, aldığı borj məbləğini və borj üzrə faizi ödəyir. 

Vəkalət verənin tapşırıq müqaviləsi üzrə daşıdığı vəzifələrdən biri onun vəkalət alana etibarnamə verməyə 

borjlu  olmasından  ibarətdir.  Özü  də  dərhal  qeyd  etməliyik  ki,  etibarnamə  yalnız  hüquqi  xarakterli  hərəkətlər 

edildikdə (məsələn, əqdlər bağlandıqda) verilir. Faktiki hərəkətlər edildikdə etibarnamənin verilməsinə ehtiyaj 

yoxdur. Düzdür, vəkalət verənin bu vəzifəsi qanunda birbaşa göstərilməsə də, onu tam yəqin etmək olar. Belə 

ki,  tapşırıqda  onun  ijrasına  aid  hüquqi  hərəkətlərin  yerinə  yetirilməsi  səlahiyyəti  göstərilir  (MM-in  778.2-ji 

maddəsi). Bu səlahiyyəti üçüncü şəxslərlə münasibətdə gerçəkləşdirmək üçün vəkalət verənin vəkalət alana ya-

zılı səlahiyyət (vəkalət), yəni etibarnamə verməsi tələb olunur. Əks təqdirdə, etibarnamə olmadan hüquqi hərə-

kətlərin yerinə yetirilməsi üçün vəkalət alan üçüncü şəxslər qarşısında təmsil oluna bilməz. 

Yeri gəlmişkən, tapşırıq müqaviləsi ilə etibarnamə arasındakı münasibətə aydınlıq gətirmək məqsədi ilə bu 

məsələyə toxunmağı zəruri hesab edirik. Belə ki, hüquq ədəbiyyatında onlara birmənalı münasibət göstərilmir 

(bu barədə sonrakı yarımbaşlığa bax). 

Köhnə mülki qanunverijiliyə görə (köhnə 1964-cü il MM-in 398-ji maddəsi) vəkalət verən vəkalət alanın əl-

də etdiklərini qəbul etmək, onu tapşırığın ijra edilməsi üçün zəruri olan vasitələrlə təmin etmək kimi vəzifələr 

də daşıyırdı ki, bu vəzifələr qüvvədə olan MM-də nəzərdə tutulmur. 

Vəkalət verənin məsuliyyətinə gəldikdə isə, qeyd etmək lazımdır ki, o, tapşırığın ijrası gedişində vəkalət 

alana dəyən zərər üçün, əgər zərərin onun təqsiri üzündən yaranmadığını sübuta yetirməsə, vəkalət alan qarşı-

sında məsuliyyət daşıyır (MM-in 784-cü maddəsi). Bu halda qanun təqsirə görə məsuliyyət prinsipinin tətbiq 

---