Microsoft Word mulki huquq doc

 

546

maddəsi).  Kommersiya  nümayəndəliyində  nümayəndə  rolunda  yalnız  nümayəndəliyi  sənət,  peşə  kimi  həyata 

keçirən sahibkar çıxış edə bilər. 

Patent müvəkkili patentin alınması işlərinin aparılmasında vəkalət verən şəxsə köməklik göstərir, lisenziya 

müqavilələrinin bağlanması zamanı onu təmsil edir, müvafiq icra hakimiyyəti orqanında, məhkəmədə vəkalət 

verənin mənafelərini müdafiə edir və s. («Patent haqqında» qanunun 6-cı maddəsi). Vəkillər dövlət və qeyri-

dövlət orqanlarında və təşkilatlarında, o cümlədən, beynəlxalq təşkilatlarda və əjnəbi ölkələrdə fiziki və hüquqi 

şə

xslərin nümayəndəliyini həyata keçirirlər. O, hüquqi yardım üçün müraciət etmiş şəxslərlə münasibətlərini bir 

qayda olaraq, tapşırıq müqaviləsi əsasında qurur. Vəkil həmin şəxslərin tapşırığını yazılı surətdə tərtib edilmiş 

müqavilə ilə icra edir («Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında» qanunun 5-ci maddəsi). 

Tapşırıq müqaviləsi üzrə haqqın miqdarı tərəflərin razılığı ilə müəyyən edilir. Müqavilədə haqqın miqdarı 

müəyyənləşdirilməyə də bilər. Lakin bu hal, tapşırıq müqaviləsinin əvəzsiz xarakterə malik olmasını şərtləndir-

mir. 

Qanun tapşırıq müqaviləsi üzrə haqqın miqdarı müəyyənləşdirilmədiyi hallarda bunun iki yolla (üsulla) tə-

yin edilməsi qaydasını müəyyən edir. Birincisi, qüvvədə olan tariflərə istinad etməklə haqqın miqdarı müəy-

yən edilir.  kinji üsuldan tarif olmadıqda istifadə edilir. Belə halda vəkalət alanın olduğu yerdə qəbul edilmiş 

haqq (məzənnə, nırx) əsas götürülməklə vəkalət alana ödəniləcək haqqın miqdarı müəyyənləşdirilir (MM-in 

783.3-cü maddəsi). 

§ 3. Tapşırıq müqaviləsinin məzmunu 

1. Vəkalət alanın vəzifələri

 

Müqavilə üzrə həm vəkalət alan, həm də vəkalət verən hüquq və vəzifələrə malikdirlər. Həm əvəzli, həm də 

ə

vəzsiz tapşırıq müqaviləsi tərəflərin üzərinə müəyyən vəzifələr qoyur. Ona görə ki, tapşırıq müqaviləsi bütün 

hallarda ikitərəfli (qarşılıqlı) müqavilədir. 

Vəkalət alanın əsas vəzifəsi onun tapşırığı vijdanla yerinə yetirilməsindən və bu zaman vəkalət verənin 

haqlı mənafelərini müdafiə etməsindən ibarətdir (MM-in 778.1-ci maddəsi). Başqa sözlə desək, o, tapşırığı 

öhdəliklərin  icrası  zamanı  tətbiq  edilən  vijdanlılıq  prinsipi  əsasında  yerinə  yetirməyə  borcludur.  Vijdanlılıq 

prinsipinə görə vəkalət alan şərtləşdirilmiş vaxtda və yerdə, lazımı qaydada, müqavilənin şərtlərinə və qanunun 

tələblərinə müvafiq surətdə, belə şərtlər və tələblər olmadıqda isə işgüzar adətlərə və ya adətən irəli sürülən tə-

ləblərə müvafiq sürətdə hərəkət etməklə tapşırığı həyata keçirir (MM-in 425-ci maddəsi). 

Vəkalət alan yalnız ona verilmiş tapşırıqları yerinə yetirməlidir. Onun vəkalət verənin göstərişlərini qey-

ri-dəqiq ijra etməyə ixtiyarı çatmır, habelə həmin göstərişlərdən kənara çıxmağa haqqı yoxdur. Lakin bəzi mə-

qamlarda vəkalət alan vəkalət verənin verdiyi göstərişlərdən kənara çıxa bilər. Qanun iki şərt əsasında göstəriş-

lərdən kənara çıxmağın mümkünlüyünü nəzərdə tutur (MM-in 778.3-cü maddəsi): 

- birincisi, iş üzrə elə bir vəziyyət yaranır ki, bu vəziyyət göstərişlərdən kənara çıxmağı tələb edir və belə 

halda kənara çıxma barədə vəkalət alanın vəkalət verəndən ijazə almağa, onun bu barədə fikrini öyrənmə-

yə imkanı olmur; 

- ikincisi, əgər vəkalət verən işin vəziyyətini bilsəydi, tapşırıqdan kənara çıxmağa onun ijazə verə biləcə-

yi güman edilərsə (məsələn, vəkalət verənin mənafeyinə xidmət edən kənaraçıxmanı bu cür əsas hesab etmək 

olar). 

Vəkalət alan göstərilən vəzifəni yerinə yetirməməyə görə məsuliyyət daşıyır. Belə ki, vəkalət alan öz əsas 

vəzifəsini kifayət qədər vicdanla icra etməməsi nəticəsində vəkalət verənə vurduğu zərərin əvəzini  ödəməlidir 

(MM-in 779.1-ci maddəsi). Göstərilən halda təqsirə görə məsuliyyət prinsipi tətbiq edilir. Vəkalət alan həm 

qəsd, həm də ehtiyatsızlıq formasında məsuliyyət daşıyır. Lakin məsuliyyətin dərəjəsi müəyyən edilərkən və-

kalət alanın peşə fəaliyyəti ilə bağlı risk, onun qabiliyyəti və keyfiyyətləri və s. hallar nəzərə alınır. Vəkalət alan 

həm də əvəzsiz tapşırıq müqaviləsi üzrə tapşırığı vicdanla icra etməməsinə görə məsuliyyət daşıyır. Bundan öt-

rü onun qəsd və ya kobud ehtiyatsızlıq formasında təqsirinin olması tələb edilir. Həm əvəzli, həm də əvəzsiz 

tapşırıq müqaviləsi üzrə əgər vəkalət alan tapşırığı kifayət qədər vijdanla icra etməməsi nətijəsində vəkalət ve-

rənə zərər vurarsa, o, vurulmuş zərərin əvəzini ödəməlidir. Belə ki, vəkalət alan öz əsas vəzifəsini kifayət qədər 

vijdanla ijra etməməsinə görə zərərin əvəzini ödəmə formasında mülki-hüquqi məsuliyyət daşıyır. 

Vəkalət alan vəkalət verənin göstərişlərindən icazəsiz olaraq kənara çıxmağa görə məsuliyyət daşıyır. O, bu 

cür kənara çıxma halının nətijəsində əmələ gələn zərərin əvəzini ödəməyə borcludur. Əgər o, zərərin əvəzini  

ödəməzsə, tapşırıq icra edilməmiş sayılır (MM-in 778.3-cü maddəsi). Yox, əgər, vəkalət alan kənara çıxma 

nətijəsində  əmələ  gələn  zərərin  əvəzini  ödəyərsə,  onda  tapşırıq  icra  edilmiş  sayılır.  Məsələn,  vətəndaş  öz 

qonşusuna 20 min manata bağ evi almağı tapşırır. Lakin qonşu bağ evini 25 minə alır. Bununla o, tapşırıqdan 

kənara çıxır və bunun nətijəsində zərər yaranır. Qonşu 5 min manat pulu vəkalət verənə ödəyir. Bu isə tapşırı-

ğ

ın icra edilməsini şərtləndirir. 

---