Microsoft Word mustafa ilbo\360a y\374ksek lisans tezi doc

 

 

34 

objelerin  üzerinde  olduğunu  ve  tikellere  katılımının  olduğunu  sık  sık  vurgular.

259

 

Tikel varlıkların idealarla kıyaslandığında niye mükemmel olmadığı sorusuna da O, 

tikellerin  pay  almadaki  eksikliğiyle  cevap  bulmuştur.  Zira  Platon'a  göre  duyusal 

nesnelerin  formların  karanlık  gölgeleri  olmaları,  tikel  nesnelerin  hiçbir  zaman  tam 

anlamıyla  idealara  benzeyebilme  ve  bütünüyle  bir  ideayı  kabul  edebilme 

yeteneklerinin  olmaması,  buna  bağlı  olarak  ideaların  tikel  varlıkların  dünyasında 

bütünüyle temsil edilememesi gibi nedenlerle idealar karşısında her zaman eksik ve 

yarı gerçek kabul edilir.

260

 

Bütün  bunların  yanında  dünyanın  oluş  içerisinde  olması  ise  onları 

mükemmellikten ve gerçeklikten daha da uzaklaştırmaktadır.

261

 Çünkü Platon'a göre 

ideaların aksine evrendeki her nesne sürekli bir oluş içinde olması nedeniyle sabit ve 

belirli  bir  doğaya  ulaşamamakta,  üstelik  meydana  geldikleri  andan  itibaren  aynı 

kalmadan  değişmekte  ve  bozulmaktadır.

262

  Denizin  dibinde  tuzdan  aşınmış, 

bozulmuş,  kemirilmiş  bir  taşın  suyun  üzerindeki  bir  taşa  göre  olan  durumunu  bu 

dünyadaki  nesnelerin  idealar  dünyasındaki  gerçek  özlerinin  karşısındaki  durumuna 

benzeten

263

  Platon'a  göre,  bu  şartlardaki  bir  nesnenin  gerçekliğinden  bahsetmek 

olanaksızlaşmaktadır.

264

 

Bununla  birlikte  Platon'un  ideaları  “gerçek  varlıklar”  olarak  kabul  etmesi, 

içinde  yaşadığımız  dünyayı  tamamen  yok  sayması  anlamına  gelmemektedir.  Diğer 

bir  ifadeyle,  idealar  gerçek  varlıklar  olarak  kabul  edilmesine  rağmen  ideaların 

dışındaki  şey’ler  gerçek  anlamda  “yok”  kabul  edilmemektedir.

265

  dealarla  şey’ler 

arasındaki  bu  ayrım,  Platon'un  “varlık”  ve  “yokluk”  tanımlamalarıyla  daha  anlamlı 

hale  gelmektedir.  Platon  felsefesinde  “varlık”  kavramı  idealarla  özdeşleştirilerek 

“gerçek  varlık”  adı  idealara  layık  görmüştür.  Platon'da  “varlık”  ideaları  ifade 

ederken;  “yokluk”,  “var  olmayan”  anlamını  kazanarak  varlığın  dışındaki  şey’leri 

ifade etmek için kullanılmıştır. Bu durum Sofist diyalogunda geçen “beyaz olmayan” 

                                                 

259

 NEHAMAS, a.g.e., s. 172. 

260

 Devlet 487a, 596c, 597a; Parmenides 134b; Phaidon 74b; STALLKNECHT, a.g.e., s. 101. 

261

  Phaidon  87d;  Philebos  54a-55a;  Symposion  207d-208b;  Timaios  43a;  NEHAMAS,  a.g.e.,  ss. 

174–178. 

262

 Phaidon 80b; Phaidros 250a; Timaios 50a; SAHAKIAN, a.g.e., s. 58; CHERNISS, a.g.e., s. 50; 

BLUCK, “Platonik Formlar Duyusal Nesnelerden Niçin Ayrıldı?”, s. 107. 

263

 Phaidon 110a. 

264

 Timaios 50a-b; STALLKNECHT, a.g.e., s. 90; PARKER, a.g.e.,  s. 100. 

265

 YEN ŞEH RL OĞLU, a.g.e., s. 204. 

---

 

 

35 

örneği gibidir. Platon'a göre “beyaz olmayan” demek, siyah demek olmayıp beyaz’ın 

dışında olan mavi, yeşil, kırmızı vs. demektir.

266

 Platon felsefesine bir bütün olarak 

bu açıdan bakıldığında varlığın dışındakilerin yokluğu, gerçek varlıklar olan idealarla 

kıyaslandığında ortaya çıkmaktadır. 

Platon'a  göre  tikel  nesnelerin  durumu  varlık  ile  yokluk  arasında  bir 

konumdadır. Platon, eşyanın varlığını kurtarıp ona mevcudiyet vermeye yönelik olan 

bu  anlayışıyla,

267

  nesneleri  gerçek  varlıklar  olarak  kabul  etmeyerek  yokluğa  daha 

yakın  bir  konuma  getirmiştir.  Platon'un  tikel  nesneleri  varlıkla  yokluk  arasında  bir 

yere  koyduğunu  söylerken  kastettiği  şey,  onların  mükemmel  olmamasının  yanında 

geçici  bir  süre  mevcudiyete  sahip  olmasıydı.

268

  Çünkü  Platon'a  göre  tikel  varlıklar 

dünyasındaki  nesnelerin  var  olma  nedenleri  onların  mevcudiyete  olan  katılımıdır. 

Dolayısıyla  bu  dünyadaki  varlıklar,  gerçek  varlıklar  olan  ideaların  bulunması 

nedeniyle  vardırlar.

269

  Ancak  ideaların  tikel  varlıklar  dünyasında  tam  anlamıyla 

temsil edilememesi ya da gerçek varlıkların bu dünyadaki varlıklarda tam anlamıyla 

olmaması  nedeniyle  nesneler,  bir  o  kadar  da  yokturlar.

270

  Bu nedenle  Platon'a  göre 

nesnelere “idealar” kadar “yokluk” da yayılmış durumdadır.

271

 Gerçek varlıkların bir 

simülasyonu  olan  bu  dünyadaki  varlıklar  gerçek  dışı  yokluklardır,  çünkü  ona  göre 

benzeyen hakiki değildir.

272

 

Platon tikel nesnelerin yokluğa olan yakınlığına bağlı olarak, duyusal dünyayı 

ideaların  dünyasına  göre  aşağı  bir  konuma  koyarak

273

  tikel  nesnelere  bir  takım 

gerçeklik dereceleri vermiştir. Zira Platon'a göre bazı nesnelerin gerçeklik dereceleri 

yüksekken bazılarının da aşağı konumdadır.

274

 Platon'un Devlet diyalogunda verdiği 

çizgi  örneği  ise  bu  durumu  daha  açık  biçimde  ortaya  koymaktadır.  Platon,  söz 

konusu diyalogda, bir tarafı görülen dünyayı öbür tarafı da kavranan dünyayı temsil 

etmek üzere eşit olmayan iki parçaya ayrılmış bir çizgiyi ele almamızı ve aynı çizgiyi 

                                                 

266

 Sofist 257b. 

267

 BLUCK, “Platonik Formlar Duyusal Nesnelerden Niçin Ayrıldı?”, s. 127. 

268

 Devlet 598a vd., 599a, 601b; Phaidon 74b-d; Timaios 50a; Yunus Kazım KÖN , Eflatun’un  de 

Nazariyesi, Şirketi Mürettibiye Basımevi,  stanbul 1937, s.35. 

269

 Sofist 256a. 

270

 Devlet 597a; Phaidon 74e-75a; Sofist 259a; WEBER, a.g.e., s. 60; DEMOS, a.g.e., s. 117. 

271

 Sofist 260b. 

272

 Sofist 240b. 

273

 SAHAKIAN, a.g.e., s.58. 

274

 Devlet 585b-c, 597d-e; NAMIK, a.g.e., s. 35. 

---