Microsoft Word mustafa ilbo\360a y\374ksek lisans tezi doc
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
28 olmaz ve onlar için geçmiş, şimdi ya da gelecek söz konusu değildir. Bu nedenle Platon açısından idealar zamanda sürekli aynı kalan varlıklar olarak değil, zamanın dışında olan varlıklar diye tanımlanır. Bu anlamda ideaların zamanla hiçbir ilişkisi yoktur.
201 Böyle bir durumda Platon, ideaların zamansal olan nesnelerle ilişkisini nasıl açıklamaktadır? Platon böyle bir ilişkiselliğe, ideaların hem kendinde hem de şey’lerle ilişki içerisinde olduğunu söyleyip bir şeyin varlığını onun mevcudiyete veya varlığa katılımına dayandırarak çözüm bulur. 202 Zira ona göre eğer bir şey varsa, onun varlığı mevcudiyete 203
veya varlığa 204
olan katılından dolayıdır. Platon'a göre idealarla tikeller arasındaki katılım ilişkisi aynı zamanda pay alma ilişkisidir. 205
Platon'un pay almayla kastettiği şey, tikel nesnelerin Demiurgos’un faaliyeti sonucunda idealara benzer kılınarak yaratılmalarından başka bir şey değildir. 206
Bu anlamda nesnelerin idealardan pay alması; idealara katılması ve onlara benzemesi, ideaların da nesnelerin meydana gelmesinde örnekler veya modeller olması demektir. 207
Ancak idea – nesne ilişkisinde fonksiyonel olan ideaların “bölünmezlik” özelliği nedeniyle nesnelerin idealardan pay almasının, idealardan bir parçayı alması anlamına gelmediği de gözden kaçırılmamalıdır. 208
dealar ile nesneler arası ilişki konusunda Phaidon diyalogu önemli bir diyalogdur. Platon, Phaidon diyalogunda içinde yaşadığımız dünyadaki tikel güzellerden ve onların sahip oldukları güzelliklerden bahsederken, onların sahip olduğu güzellikleri “güzelin kendisi”nden pay almalarına bağlar. 209
Buna göre herhangi bir tikel varlığın güzel olmasının nedeni, kendinde güzelliğin orada bulunmasından ve kendinden güzelliğin tikel nesneden geçmesindendir. 210
Burada
201 Timaios 37c. 202 Kratylos 401c; Sofist 250b, 251e, 256a-e, 259a; Raphael DEMOS, “Formlar ve Şeyler”, dealar Kuramı (Der. Ahmet CEV ZC ) içinde, Gündoğan Yayınları, Ankara 1999, s. 118; CHERNISS, a.g.e, s. 50; Daniel T. DEVEREUX, “Separation And Immanence In Plato’s Theory Of Forms”, Plato (Der. Gail FINE) içinde, Oxford University Press, New York 2000, s. 206. 203
Kratylos 401c; Sofist 250b, 251e. 204
Sofist 256a-e, 259a. 205
Phaidon 74b, 101a. 206
Anders WEDBERG, “ dealar Kuramı”, dealar Kuramı (Der. Ahmet CEV ZC ) içinde, Gündoğan Yayınları, Ankara 1999, s. 93. 207 FIELD, a.g.e., s. 132; GRUBE, a.g.e., s. 47. 208 Phaidon 79b-e. 209 Phaidon 100c; ERALP, a.g.e., s. 56. 210 Phaidon 100d; GRUBE, a.g.e., s. 33; NEHAMAS, a.g.e., s. 181.
29 kendinden güzel ile kastedilen, güzelliğin sebebi kendinden olan, başka bir şeyden dolayı güzel olmayan şeydir. Bir anlamda onlar nesnesi olmayan sıfatlar olup gerçek birer varlığa sahip olan saf gerçekliklerdir. 211
Diyaloglardan yola çıkarak Platon'un idealar ile nesneler arasındaki pay alma ilişkisini idealar ve nesneler açısından iki yönlü olarak ele aldığını söyleyebiliriz. 212
dea – nesne arasındaki pay alma ilişkisinde idealar için tikel nesnelere yayılmalarından, 213
onlara eşlik etmelerinden, 214
tikel nesnelerde bir süre için bulunmalarından, 215 tikel nesnelerden geçmelerinden 216 ve onların varlıklara karışmalarından 217
bahsedilirken; nesneler için idealardan pay almalarından, 218
sahip oldukları ideaya bürünmelerinden, 219 idealara yaklaşmalarından, 220 ideaları taşımalarından 221
ve idealara katılımından 222
söz edilmektedir. dea – nesne ilişkisinde kabul edilen bu durum Platon'un sahip olduğu evren anlayışıyla da doğrudan ilgilidir. Zira Platon'a göre tikel varlıkların dünyasındaki her ş ey oluş sonucunda var olur. Orada oluşa uğramadan bir şeyin sonradan ve kendiliğinden var olması imkânsızdır. 223
Ona göre tikel varlıkların dünyasındaki her ş ey ve her nitelik karşılıklı temas sonucundaki hareketin 224 , edenle edilen arasındaki bir geçişin 225
sonucu olarak var olur. Ancak Platon'a göre duyusal dünyadaki hiçbir nesne yapısı ve oluş içindeki bir dünyada yer alması nedeniyle pay alma sürecinde bir ideayı tam olarak kabul edememektedir. 226 Bu nedenle duyusal dünyadaki nesneler için bir ideaya tam olarak bürünmelerinden ve ona benzemelerinden değil 227
sürekli olarak idealara
211 Phaidon 65d; R. C. CROSS, a.g.e., s. 66. Ayrıca Bkz. Phaidon 100c-d. 212 COPLESTON, a.g.e., s. 182. 213 Devlet 476b. 214 Euthydemos 300e, 301a. 215 Euthydemos 300e, 301a; Phaidon 100d, 106a. 216 Phaidon 1007d. 217 Phaidon 74a, 100c; Sofist 254d, 259a. 218 Phaidon 74b, 100c-d, 101a. 219 Kratylos 389c, 390e; Theaitetos 156e; Timaios 50c. 220 Phaidon 75a. 221 Devlet 476b; Theaitetos 182a. 222 Kratylos 401c. 223 Theaitetos 155b, 156e, 157a, 182b; ALLEN, a.g.e., ss. 149–154. 224 Theaitetos 156e. 225 Theaitetos 182a. 226 Devlet 472d; Theaitetos 156e; STALLKNECHT, a.g.e., s. 100, 101; DEMOS, a.g.e., s. 120 227 Platon, Kratylos, Çev. Cenap KARAKAYA, Sosyal Yayınlar, stanbul 2000, s. 110. Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|