Microsoft Word mustafa ilbo\360a y\374ksek lisans tezi doc
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Timaios
- A Short Account Of Greek Philosophy From Thales To Epicurus
24 tarafından ortaya konulan sonsuz bir yaratma eylemine dönüşmüştür. 171
Demiurgos’un maddeye şekil verme aşamaları konusunda bu kadarlık bir açıklamayla yetinen Platon, varlıkların sahip olduğu daha uzak başlangıçlar hakkındaki bilgileri ise, diyaloglarında alışılagelen kapalılıkla sadece Tanrı’ya ve onun sevgili kullarına hasretmiştir. 172
Evrenin sahip olduğu düzen ve uyum sebebiyle onun mutlaka bir şeyin kopyası olduğunu düşünen Platon'a göre evren, her zaman aynı kalan şeye göre yapıldığı için yapılmış şey’lerin en güzeli olarak kabul edilir. 173 Demiurgos’un kendilerine bakarak meydana getirdiği, doğmamış ve yok olmayacak, içine hiçbir yabancı nesne kabul etmeyen, kendi de başka hiçbir şeyin içine girmeyen, gözle görülmeyen, hiçbir duyuyla görülemeyen, yalnız kavram tarafından görülebilen bu değişmez şekil ise ona göre “ilk tür”dür. 174
olarak ortaya çıkan iyiliğine ve güzelliğine dayandırır. Zira Platon'a göre Demiurgos’un kendisi güzeldir ve o evreni meydana getirirken elden geldiği kadar her şeyin kendisine benzemesini istemiştir. 175
Aynı zamanda evrendeki güzelliğin de bir açıklaması olan Demiurgos’un bu isteği sonucunda evrendeki her şey bu istek doğrultusunda şekil almıştır. Platon'a göre şekilsiz ve düzensiz haldeki ana madde Tanrı’nın, iyinin ve ideaların şekil veren enerjisi sayesinde canlanıp düzene girerek ş ekil, form ve güzellik kazanmışlardır. 176
dealardan varlığa geçişe “Tanrısal iyilik” gibi bir araçla çözüm bulan Platon'a göre iyi, iyiyi meydana getirmeden edemez. yinin iyiyi meydana getirme isteği doğrultusunda Tanrı için meydana getirme esasken idealar için kendi kendini tekrar etmek esastır. 177
Bu durum, doğan her şeyin bir neden zoruyla doğması gerektiğini düşünen Platon için, aynı zamanda evrenin doğuşunu açıklayan bir tür argüman niteliğindedir. 178
171 ROGERS, a.g.e., s. 100 vd. 172 Timaios 53d. 173 Timaios 29c-e. 174 Timaios 52a; Kratylos 339d; D. ROSS, a.g.e., s. 61, 127–129. 175 Timaios 38c, 39e, 41c. 176 Timaios 29e; COPLESTON, a.g.e., ss. 245 – 246; WEBER, a.g.e., s. 59. 177 Timaios 29e. 178 Timaios 28b vd.
25 Demiurgos’un bu faaliyetlerinde Platon'un Demiurgos için kabul ettiği iki özelliği daha ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilki onun evreni yokluktan yaratmamış olmasıyken ikincisi evrendeki şey’leri mükemmel bir şekilde meydana getirememiş olmasıdır. Demiurgos tikel şey’leri mükemmel şekilde değil de sadece mükemmele yakın bir şekilde yaratabilmesi ve onun yokluktan yaratan bir Tanrı olmaması evreni meydana getiren ana maddeyle ilgili bir durumdur. Bu noktada Platon'un ana madde ile ilgili düşünceleri önem kazanmaktadır. 179
Platon'a göre evreni meydana getiren ana madde ezelidir. Evrenin ana maddesinin Platon tarafından ezeli kabul edilmesi ise Demiurgos’un evreni yokluktan yaratan bir Tanrı olmaması sonucunu doğurmaktadır. Ona göre Tanrı evreni yoktan yaratmamıştır. Bu nedenle Platon diyaloglarında yaratmadan bahsederken yoktan yaratmayı değil Tanrısal meydana getirmeyi ve Tanrısal üretimi kasteder. 180
Böyle bir durumda Demiurgos’un evren karşısındaki durumu yoktan yaratan bir Tanrı değil, elindeki materyallerle mevcut düzeni kuran sanatçı gibidir. 181
maddeye şekil vererek oluşturmuştur. 182
Platon'a göre Demiurgos’un kendisine şekil vererek evreni oluşturduğu ana madde Tanrı tarafından yaratılmadığı gibi idealar tarafından da oluşturulmamıştır. Çünkü Platon felsefesinde varlık yokluğu meydana getirmez. Onun ideaları gerçek anlamda varlık kabul ettiğini düşünürsek maddenin yok kabul edilmesi daha iyi anlaşılacaktır. Ancak Tanrı’nın ve ideaların yaratıcı faaliyeti için bir gereklilik olarak kabul edilen madde, aynı zamanda Tanrı kadar da ezeli kabul edilmiştir. Maddenin Tanrı kadar ezeli kabul edilmesi ise, maddenin ezeli olarak var kabul edilmesinin onun ezeli olarak yok kabul edilmesine denk olması sebebiyle, ideaların özelliğinden hiçbir şey kaybettirmemektedir. 183
ettiği toprak, hava, su ve ateş unsurlarından oluşur. 184
Ancak Platon'a göre bu dört
179 SAHAKIAN, a.g.e., s.58. 180 Sofist 265e, 266c. 181 MCLEAN, a.g.e., s. 145; THILLY, a.g.e., s. 126. 182 Timaios 47e; COPLESTON, a.g.e., ss. 245–248; SAHAKIAN, a.g.e., s. 55. 183 WEBER, a.g.e., s. 60. 184 G. F. PARKER, A Short Account Of Greek Philosophy From Thales To Epicurus, Edward Arnold (Publishers) Ltd., Great Britain 1967, s. 100.
Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|