Microsoft Word mustafa ilbo\360a y\374ksek lisans tezi doc
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Symposion
- Devlet
- Devlet 517c; Kratylos 401c; Phaidon
- Phaidon
- Felsefe Meseleleri
- Metafizik Ve Din Üzerine Görü şmeler
17 kendilerinin aynı kalırlar. Bu açıdan idealar için şimdiki zamanda veya gelecek zamanda farklılık söz konusu değildir. 116 Örneğin “Beyaz” her zaman “Beyaz”dır. deaların bir diğer özelliği de, cisimsel ve maddi olan herhangi bir şeyle karışmaması sebebiyle, “saf ve katışıksız” olmalarıdır. 117 Bu özelliğin sadece idealar ve maddesel şey’ler arasında geçerli olmaması, aynı zamanda ideaların kendi aralarında da geçerli olması nedeniyle, kendi içlerinde ideaların birbirlerine karışmasından da söz edilemez. 118
deaların cisimsel ve maddi olan herhangi bir şeyle veya birbirleriyle karışmama özelliğiyle bağlantılı olarak, Platon'un idealarla ilgili zikrettiği bir diğer özellik de onların “parçalardan meydana gelmediği”dir. 119 Platon'a göre idealar parçalardan meydana gelmiş bir bütün olmadığı için 120
“basit”tirler. 121
O, ebedi olan ş ey’lerin parçalardan meydana gelemeyeceğiyle ilgili düşüncelerini Phaidon 122
ve Devlet 123
diyalogunda, ruhun ölümsüzlüğünü ispatlarken kullanır. Platon'un idealar için kabul ettiği bir diğer özellik de onların “en gerçek varlıklar” olmalarıdır. 124
Ancak ideaların sahip olduğu bu gerçeklik, nesnel nitelikte olan bir gerçekliktir. 125 Bu durumun sebebi, o dönemdeki anlayışlarda yatmaktadır. Günümüzde “ben tatlıyı sevmem” cümlesiyle kastedilen “ben tatlı olan şeyi sevmem”dir. Burada “tatlı” bir tür nitelemedir. Oysa Antik Yunan’da bu nitelemeler başlı başına bir şey’dir. Bunun sebebi o dönemde soyutlamanın yeterince oluşmamış olmasıdır. Platon'da olduğu gibi, Platon öncesi Antik Yunan’da da bu nitelemeler başlı başına bir “şey” olarak kabul edilmiştir. 126
Örneğin, “doğruluk” Platon'a göre bir “şey”dir. Aynı şekilde “güzellik” de bir vasıf değil, bir “şey”dir. 127
ş ey’lerin de nedeni durumunda olmaları sebebiyle, aynı zamanda “nedenler”dir. 128
116 Symposion 211a-c. 117 Phaidon 81b vd.; Philebos 15a-d, 59a-60a; Symposion 211e. 118 Sofist 254d. 119 Phaidon 79b-e. 120 Parmenides 137d. 121 Philebos 15a-b, 16d. 122 Phaidon 78b-c. 123 Devlet'>Devlet 608d-611c. 124 Devlet 486d, 490a; Phaidon 65d; Philebos 58a; Sofist 247d; TURGUT, a.g.e., s. 17. 125 STUMPF, a.g.e., s. 59. 126 BLUCK, “Platonik Formlar Birer Tümel Midirler?”, dealar Kuramı (Der. Ahmet CEV ZC ) içinde, Gündoğan Yayınları, Ankara 1999, s.103. 127
Protagoras 330c; Menon 74d-75b. 128
Devlet 517c; Kratylos 401c; Phaidon 100c-d, 102b, 106a; Sofist 250b, 251e, 256a-e, 259a.
18 Tikel bir varlığın güzel olmasının nedeni kendinde güzelliğin orada bulunmasından veya kendinde güzelliğin tikel nesneden geçmesindendir. 129 deaların bu dünyadaki ş ey’lerin görünüşlerinde etkin olduklarını, görünüşlerin kendilerine göre meydana getirildiğini düşündüğümüzde de idealar, “ideal standartlar” 130
olarak karşımıza çıkmaktadır. 131
olmalarının doğal bir sonucu olarak, “bilginin nesneleri” olmalarıdır. 132
Zira gerçek, zamana ve insanlara göre değişmeyeceği için, onun nesneleri olan ideaların da değişiminden söz edilemeyecektir. Ancak ideaların bilginin nesneleri olması, onların düşüncede olan bir nesne olması anlamına gelmemektedir. 133 Çünkü idealar akıl tarafından kavranmasına rağmen 134
akılda olan bir düşünce değildir. 135
Zira idealar sadece zihin tarafından “kavramsal olarak kavranan” evrensel şey’lerdir. 136 deaların yanlış bir şekilde zihinde var olan şey’ler olarak tasavvur edilmesinin nedeni Ortaçağ’da yapılan yorumlarda yatmaktadır. Çünkü o dönemde, Tanrı'nın dünyayı meydana getirirken, ilk örnekleri kendinde değil de kendisinin dışında görmesi dinen uygun kabul edilmemiş 137 ve idealar düşüncede bir nesne olarak algılanmıştır. Platon açısından ise böyle bir yorum kabul edilemez görünmektedir. Platon tarafından böyle bir yorumun kesinlikle kabul edilebilir olmamasının nedeni, ideaların kendileri için herhangi bir yer tayin edilememe özelliğiyle ilgilidir. Bu bağlamda “yer tayin edilememe”, idealar için ortaya çıkan bir diğer özelliktir. Platon'un ifadesiyle idealar “herhangi bir dış şeyde, mesela bir canlı varlıkta, yerde, gökte veya başka herhangi bir yerde bulunan bir şey… değildir.” 138
129 Phaidon 100c-d; ALLEN, a.g.e., ss. 123–124. 130 Phaidon 74e-75a; Sofist 236b. 131 ALLEN, a.g.e., s. 70, 154; TURGUT, a.g.e., ss. 17–18. 132 Phaidros 247d. 133 ALLEN, a.g.e., s. 121. 134 Timaios 51d; Theaitetos 186d. 135 Bertrand RUSSELL, Felsefe Meseleleri, Çev. Adnan ADIVAR, Yeni Kitapçı, stanbul 1936, s. 148. 136
Newton P. STALLKNECHT – Robert S. BRUMBAUGH, The Spirit Of Western Philosophy, Longmens, Green And Co., New York & London & Toronto 1950, s. 69; COPLESTON, a.g.e., s. 165. 137
N. MALEBRANCHE, Metafizik Ve Din Üzerine Görüşmeler, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1997, s. 13, 19, 29, 67–68. 138 Symposion 211a-b. Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|