Microsoft Word mustafa ilbo\360a y\374ksek lisans tezi doc
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1. Platon’da dea Kavramı
- Phaidon 80b; Theaitetos
- Plato’s Thought
- Felsefe Ansiklopedisi
- Euthyphron
13 imkânını uzlaştırmak olmuştur. Çünkü Platon'a göre oluş inkâr edilemezdir. 71 Bunun yanında, ‘her şeyin ölçüsü insandır’ diyen sofist Protagoras’ın bilginin imkânsızlığıyla ilgili tezi de Platon tarafından kabul edilmemektedir. Platon'a kadar olan filozofların oluşu açıklama çabaları, sistematik bir felsefi anlayış henüz oluşmadığı için, varlığın ve bilginin imkânının yadsınması ve açıklanamaması gibi bir sonuçsuzluğa giderken, varlığı açıklama çabaları da oluşun açıklanmasını başarısız kılmış ve süreklilik anlayışıyla sona ermiştir. Varlığın ve oluşun açıklanma çabaları zamanla varlığın ve oluşun ayrı ayrı açıklanması yerine beraber değerlendirilme gereksinimini ortaya koymuştur. Platon'un önemi de tam bu noktada ortaya çıkmaktadır. O, idealar nazariyesiyle oluşu ve varlığı bütüncül bir ş ekilde açıklama yoluna gitmiş 72 ve kendi ifadesiyle de sağlam ve güçlü bir kuram geliştirmiştir. 73 dealar kuramı da böyle bir senteze olan ihtiyacın sonucudur. 74
Platon'un felsefi sistemini anlayabilmek için öncelikle onun en sık kullandığı terimlerden biri olan “idea” kavramını açıklama zorunluluğu vardır. “ dea (ιδεα)”, etimolojik olarak Yunanca “idein (ιδειν)” kelimesinden türemedir. “ dein (ιδειν)” ilk kez, fiil haliyle “görmek”, isim haliyle “bir şeyin görüntüsü” anlamında kullanılmıştır. 75 Yunanlılar tarafından, aynı anlamı ifade etmek için “idein (ιδειν)” 76 , “eidos (ειδοσ)” 77 ve “auto (αυτο)” 78 kelimeleri de kullanılmıştır.
71 Phaidon 80b; Theaitetos 153e-154b, 155b, 156e, 157a-c, 181a, 182b; Timaios 50a; Philebos 54a- 55a; Symposion 207d-208b. 72 ERALP, a.g.e., s. 1. 73 Phaidon 100a-d. 74 R. Levent AYSEVER, “Kratylos: Adların Doğruluğu ve Bilgi”, H.Ü.E.F.D., C. 19, S. 2, Aralık 2002, s. 165. 75 G. M. A. GRUBE, Plato’s Thought, Beacon Press, Boston 1964, s. 9; J. O. URMSON, “Ideas”, The Encyclopedia Of Philosophy (Ed. Paul EDWARDS), Volume Four, Macmillan Company, New York 1967, s. 118; Orhan HANÇERL OĞLU, Felsefe Ansiklopedisi, C. 3, Remzi Kitabevi, stanbul 1993, s. 19; BOSTOCK, “Form, Platonic”, a.g.e., s. 288. 76 S. Hayri BOLAY, “ dea”, Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 1999(Sekizinci Baskı), s. 207. 77 Mustafa Namık ÇANKI, Büyük Felsefe Lügatı, C. 2, Aşıkoğlu Matbaası, stanbul 1955, s. 171; R. C. ROSS ve A. D. WOOZLEY, “Bilgi, nanç ve Formlar”, dealar Kuramı (Der. Ahmet CEV ZC ) içinde, Gündoğan Yayınları, Ankara 1999, s. 62; HARE, a.g.e., s. 51. 78 R. C. ROSS, a.g.e., s. 62.
14 Yunan literatüründe “idea (ιδεα)”, “eidos (ειδοσ)” ve “idein (ιδειν)” kelimeleri, Platon’dan önce, Pythagorasçılar tarafından, kendi felsefi sistemleri içerisinde, geometrik örneklere (örnek) ve şekillere (şekil) işaret etmek için kullanılıyordu. 79 Buradaki anlamını göz önüne aldığımızda Pythagorasçılarda “idealar”, duyulur şey’lerin aşkın zihinsel örnekleri anlamında kullanıla gelmekteydi. 80
(ειδοσ)”, “idein (ιδειν)” ve “auto (αυτο)” kelimelerini kendi felsefe sistemi içerisinde idealara işaret etmek üzere, eş anlamlı olarak kullanmıştır. 81
82 ve “eidos (ειδοσ)” 83 kelimelerini ilk kullandığı diyalog, aynı zamanda onun ilk dönem diyaloglarından olan Euthyphron diyalogudur. 84
Platon'un “ dea (ιδεα)” ve “eidos (ειδοσ)” kelimelerinin dışında, idealara işaret etmek için kullandığı ilk kavramlardan bir diğeri de “auto (αυτο)”dur. 85
kavramının kullanımına Euthydemos 300e, Phaidon 65d ve Lysis 219d’de rastlanır.
Platon “idea (ιδεα)” kelimesini başlangıçta nesnelerin sınıflarını ya da türlerini ifade etmek amacıyla kullanmış, 86 ancak daha sonraki dönemlerde kelimenin içeriği daha kapsamlı bir hal alıp çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. Bu anlamda örneğin Protagoras 315e ve Phaidon 108d’de “şekiller” olarak kullanılırken, yine Phaidon ve Parmenides diyaloglarında ağırlıklı olarak “sınıf” anlamında kullanılabilmiştir. 87
79 D. ROSS, a.g.e., ss. 13–14. 80 W. K. C. GUTHRIE, A History Of Greek Philosophy, Volume V, Cambridge University Press, London 1978, s. 175; Ahmet Yüksel ÖZEMRE, dealizm ve Pozitif Bilimler, Felsefe Dünyası, S. 15, Bahar 1995, s. 13. 81 GRUBE, a.g.e., s. 1; G. C. FIELD, The Philosophy Of Plato, Oxford University Press, New York 1949, s. 43. 82 Euthyphron 5d. 83 Euthyphron 6d-e. 84 R. E. ALLEN, Plato’s Euthyphro And The Earlier Theory Of Forms, Humanities Press, New York 1970, s. 67; D. ROSS, a.g.e., s. 12. 85 FIELD, a.g.e., s. 43. 86 SAHAKIAN, a.g.e., s. 57. 87 D. ROSS, a.g.e., s. 16. Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|