Microsoft Word mustafa ilbo\360a y\374ksek lisans tezi doc
Yüklə 0,86 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- History of Ancient Philosophy
- Devlet Adamı
- Parmenides
- Symposion
- Platon ve Platon Sonrası
- Ancient Western Philosophy: The Hellenic Emergence
11 felsefesiyle ilgilendiği bir araştırma dönemidir. Bu dönem Platon'un kendine ait olan idealar kuramının oluşumunda bir başlangıç ve aynı zamanda bir basamak durumunda olmuştur. 48 Bu aşamada Platon, Sokrates’ten soru cevap yöntemiyle nesnelere tanımlar bulma ve “idealler arama arzusunu” miras almıştır. 49 Sokratik dönemde başlayan bu oluşum orta dönemde olgunlaşmaya devam etmiş ve son dönemi olan yaşlılık döneminde ise sistemli bir hal almıştır. Ancak Platon'un ilk, orta ve son dönem yapıtlarının hiç birisinde idealar kuramı toplu bir şekilde bir bütün halinde anlatılmamıştır. Bu görüşler daha çok Devlet 50 , Devlet Adamı 51 , Euthydemos 52 , Euthyphron 53 , Gorgias 54 , Kratylos 55 , Lysis
56 , Menon
57 , Parmenides 58 ,
59 , Protagoras 60 , Phaidros 61 , Philebos 62 , Sofist 63 , Symposion 64 , Theaitetos 65 , Timaios 66 diyaloglarının tamamına ve 7. Mektup’a 67 serpiştirilmiş olarak bulunmaktadır. dealar kuramının orta ve son dönem diyaloglarında belirgin hale gelmeye başladığını ve ilk dönem diyaloglarının daha çok ahlaki konular üzerinde yoğunlaştığını düşünürsek, Platon'un birinci dönem diyaloglarının tamamen Sokrates’in etkisiyle oluştuğunu söyleyebiliriz. Bu açıdan bakıldığında bu dönem yapıtlarında Sokrates’in felsefesini bulabiliriz. Dil ve üslup açısından oldukça basit
48 W. WINDELBAND, History of Ancient Philosophy, Translated By Herbert Ernest CUSHMAN, Dover Publications, New York 1956, s. 183; ERALP, a.g.e., s. 2. 49 R. S. BLUCK, “Platonik Formlar Duyusal Nesnelerden Niçin Ayrıldı?”, dealar Kuramı (Der. Ahmet CEV ZC ) içinde, Gündoğan Yayınları, Ankara 1999, s. 127–128. 50 Devlet 476b-d; 479e; 485b; 486d; 490a-b; 493e; 505a; 507b-c; 508d-e; 509b; 510b; 517c; 526d-e; 529d; 532a; 585b-c; 596a-e; 597a-e. 51 Devlet Adamı 262c-263a, 263d-264a, 309c. 52 Euthydemos 300e, 301a. 53 Euthyphron 5d, 6d. 54 Gorgias 454d, 524d. 55 Kratylos 339d, 440a-b, 432d, 440a-c, 386e, 389c, 390e, 401c. 56 Lysis 219d. 57 Menon 72c, 73e, 74c-75b, 81a-e, 82b vd., 86a-b. 58 Parmenides 130b, 131a, 134b, 137d-e, 138a-c. 59 Phaidon 65d, 66e, 68a-b, 72e, 73c, 74e-75a, 75e, 78d-a, 83d, 100b-c. 60 Protagoras 344e, 345a-e, 330c. 61 Phaidros 246b vd., 247d, 249c-250b, 251a, 266b. 62 Philebos 15a-d, 16a-17a, 34a, 53a, 58a, 59a-60a, 61a-62a. 63 Sofist 236b, 240b, 247d, 248a, 250b, 251a-e, 254a-d, 255e, 256a-e, 257b, 259a, 266c. 64 Symposion 210b, 210e, 211a-e. 65 Theaitetos 147d vd., 156e, 182a. 66 Timaios 29a, 29c-31a, 37a-38a, 48e, 50a-c, 51a, 51d, 52a. 67 7. Mektup 342b-d, 343c.
12 olan bu dönem diyaloglarında Platon, Sokrates’in görüşlerine katılmaktadır. 68 şlenen konular ise daha çok ahlak üzerinedir. “Erdem nedir?” sorusu en çok tartışılan konu olmakta ve bu dönem diyalogları bu soruya tatmin edici bir cevap bulamadan son bulmaktadır. Diyalog boyunca bu soruya pek çok öneriler sunulmakta ancak hepsi de verilen cevabın tatmin edici olmaması sebebiyle reddedilmektedir. Orta dönem diyaloglarında, alışılagelen Sokratik yöntemle bu sorulara yanıt aranmaya devam edilir. X nedir sorusu burada önemli bir yer tutmaktadır. X, bu diyaloglarda bazen “erdem” olmakta bazen de “güzellik” ve “adalet” olmaktadır. Bu sorularla birlikte Platon'un zihninde kendine ait yeni düşüncelerin çıkmaya başladığı dönem, bu dönemdir. O, X nedir sorusunu her sorduğunda artık bütün X örneklerinin ötesindeki genel X’i ve özleri aramaya başlamıştır. Burada Platon'un asıl istediği cevap idealar kuramının çekirdeğini oluşturacak olan soyut ve genel bir kavramdır. 69
Bununla birlikte Platon bu soruya hala tatmin edici yanıtlar bulamamaktadır. Bu noktadan sonra Platon, her şeyin ötesindeki X’in ne olduğuna tatmin edici bir yanıt bulamayışının temelinde güvenilir olmayan aktüel X örneklerinin yattığını gözlemlemiştir. Adalet, güzellik gibi konularda yaptığı sorgulamalar ise onu bambaşka noktalara götürdü. Beyaz rengi daha önce görmemiş bir insanın beyazı bilemeyeceği gibi adaletin kendisini görmeyen bir insanın da adaleti bilemeyeceğini düşünerek tanımı belirsiz bir adaletin varlığına ulaştı. Platon'un zihninde bu “adalet” ideasıydı. Daha önce başka bir âlemde gördüğümüz ancak içinde yaşadığımız dünyaya gelişimizle unuttuğumuz adaletin gerçek ve tek bilinebilir adalet olması bu dünyadaki örneklerle adaleti bilemeyişimizi de açıklıyordu. Düşünceleri böyle bir çerçevede şekillenen Platon'a göre bilinebilir olan gerçek şey’ler idealardır. lk dönemde ideaların çekirdeğini oluşturacak olan bu tartışmalarda ulaşılan idea niteliğindeki kanaatler daha çok ahlaki nitelikte olup henüz ontolojik ve epistemolojik anlamı olan bir idea oluşmamıştı. 70 Bu noktadan sonra Platon'un önündeki problemlerden biri de oluşla beraber varlığı ve bilginin
68 Fatma PAKSÜT, Platon ve Platon Sonrası, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1982, s. 433–444. 69 HEINAMAN, a.g.e., s. 357; hsan TURGUT, Platon'un Son Dönem Felsefesinde Bilgi Sorunu (Theaitetos’un Yeni Bir Yorumu), Bilgehan Matbaası, zmir 1992, s. 1, 3, 14. 70 George F. MCLEAN – Patrick J. ASPELL, Ancient Western Philosophy: The Hellenic Emergence, Meredith Corporation, New York 1971, s. 116–117; TURGUT, a.g.e., s. 5. Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|