Microsoft Word ohirat ziyouz com doc

"(Axir ularga): Jannatga kiringlar, sizlar uchun hech qanday xavf-xatar yo‘q va 
sizlar hech g‘amgin bo‘lmaysizlar» (deyildi-ku)?!"
va Zuxruf surasining 70-oyatini:
"Sizlar jufti halollaringiz bilan birga shod-xurram bo‘lgan hollaringizda 
jannatga kiringiz!"
oyatlarini o‘qib xitob qiladilar. Mo‘minlar buni eshitadilar, ammo 
kofirlar eshitmaydilar. 
Kofirlar gapirishdan ham ma’n etiladilar. Ular xuddi tilsizdek bo‘lib qoladilar. Bu Alloh 
taoloning Mursalot surasining 35-36-oyatlaridan anglashiladi: 
"Bu (Kun) ular so‘zlay olmaydigan va ular uchun uzr aytishlariga ham izn 
berilmaydigan Kundir!"
Insonlar dunyoda qilgan ishlariga ko‘ra hashr qilinadilar. Ba’zilar cholg‘u chalish bilan 
mashg‘ul bo‘ladilar. (Har qanday cholg‘u asbobi nazarda tutilyapti. Ibodatlarni, Qur’on 
o‘qishni va zikr qilishni cholg‘u bilan amalga oshirish ham shunga kiradi. Chunki hech bir 
cholg‘u asbobida Allohning rizosi yo‘qdir). 
Hayotlarida doimo musiqa chalgan va tinglagan kishilar qabrlaridan chiqqanlarida 
cholg‘uni o‘ng qo‘llari bilan olib, chetga uloqtiradilar va cholg‘uga deydilarki: "La’nat 
bo‘lsin senga! Meni Allohning zikridan mashg‘ul qilding!" Cholg‘u bo‘lsa uning yoniga 
qaytib keladi va shunday deydi: "Alloh taolo oramizda hukm chiqarguncha men senga 
hamrohman. Ungacha ayrilmayman". Dunyoda mast qiluvchi ichimlik ichganlar sarxush 

---

Qiyomat va Oxirat. Imom al-G’azzoliy 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
25
holda hashr qilinadilar. Boshlari, qo‘llari, oyoqlari ochiq holda ko‘chaga chiqqan ayollar, 
qizlar o‘sha joylaridan qon va yiring oqqan holda hashr qilinadilar. Kim qaysi ish bilan 
Allohning yo‘lidan ayrilsa, o‘sha holda hashr qilinadi. 
Sahih bo‘lgan hadisda Payg‘ambarimiz (s.a.v.) shunday deganlar: "Sharob ichgan kishi 
qiyomat kunida bo‘yniga olovdan bo‘lgan sharob idishi osilgan va qo‘lida qadah ushlagan 
holda, undan yer yuzidagi eng badbo‘y narsalardan ham badbo‘yroq hid kelgan va yer 
yuzidagi hamma narsa unga la’nat aytgan holida hashr qilinadi". 
Ma’lum holda o‘lganlar zulm ko‘rgan o‘sha hollarida hashr qilinadilar. Sahih bir hadisda: 
"Alloh yo‘lida o‘ldirilib shahid bo‘lganlar qiyomat kunida yaralaridan qon oqib turgan 
holda kelurlar. Rangi qondek bo‘lsa ham, hidi mushkdek bo‘ladi. Hashr qilingunlariga 
qadar shu holda bo‘ladilar", deyilgan. 
Shunda farishtalar ularni firqa-firqa, jamoat-jamoat chaqiradilar. Ularning ichida ularga 
zulm qilganlar shu holda hashr qilinadilar. Insonlar, jinlar, shayton, yirtqich hayvonlar va 
qushlar bir joyda to‘planadilar. Bu paytda yer oppoq, tep-tekis bo‘lib qolgan bo‘ladi. 
Farishtalar yer yuzidagi butun jonzotlarning atrofida bir halqa bo‘lib turadilar. Ularning 
soni yer yuzi maxluqlarinikidan o‘n chandon ko‘p bo‘ladi. 
Undan keyin Alloh taolo ikkinchi qavat osmondagi farishtalarga buyuradi va ular birinchi 
qavat osmon farishtalarining xalqasini xalqa qilib o‘raydilar. Ularning soni bularning 
hammasidan yigirma marta ko‘p bo‘ladi. 
Keyin uchinchi qavat osmondagi farishtalar tushib ularning atrofini o‘raydilar. Bularning 
soni hammasidan o‘ttiz marta ko‘p bo‘ladi. 
Keyin to‘rtinchi qavat osmonning farishtalari ularning atrofini o‘raydilar. Ularning soni 
oldingilarning hammasidan qirq marta ko‘p bo‘ladi. 
Undan keyin beshinchi qavat osmonning farishtalari tushib, ularning atrofini xalqa qilib 
o‘raydilar. Ularning soni oldingilarning sonidan oltmish marta ko‘pdir. 
Eng oxirida yettinchi qavat osmondagi farishtalar tushib, ularning atrofini xalqa qilib 
o‘raydilar. Ularning soni oldingilarning hammasidan yetmish marta ko‘p bo‘ladi. 
Bu paytda xalq bir-birlariga aralashib ketgan bo‘ladi. Shunchalik tiqilinch bo‘lganidan 
odamlar bir-birlarini bosib olishadi. Har kim gunohiga ko‘ra terga ko‘miladi. Ba’zilar 
quloqlarigacha, ba’zilar bo‘ynigacha, ba’zilar ko‘ksigacha, ba’zilar yelkalariga, ba’zilar 
tizzalarigacha terga botishadi. Ba’zilar chanqagan odam suv ichganida qancha terlasa, 
shunchalik oz terlaydilar. 
"Ashobi ray" – minbar sohibi bo‘lgandirlar. "Ashobi rashh" – oz terlaganlardir. "Ashobi 
ka’bayn" (ya’ni, tizzalarigacha terga botganlar) suvda cho‘kib vafot etganlardir. 
Farishtalar bu uch toifaga: "Siz uchun endi qo‘rquv va huzun yo‘qdir", deb xitob 
qiladilar. 

---

Qiyomat va Oxirat. Imom al-G’azzoliy