Microsoft Word qurbanov veis docx
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
4
G R Ş
Mövzunun aktuallığı. Demokratik ölkələrdə bazar iqtisadiyyatı şəraitində bir qayda olaraq ərazi istehsal potensialından səmərəli istifadə, dövlətin təbii şəraitini, təbii ehtiyat potensialını qorumaq və qiymətləndirmək, regionların iqtisadiyyatının inkişafı və təbii mühitin qorunmasının təmin edilməsi ən mühüm amilhesab olunur. Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsi ilə əlaqədar təsərrüfatın, elmin, təhsilin bütün sahələri yenidən qurulur, müstəqil dövlətin tələblərinə uyğun şəkildə təşkil edilir. Ekoloji tarazlığı, onun mürəkkəb və bir-birilə sıx bağlı mexanizmlərini bilmədən, yəni ekoloji biliyə dərindən yiyələnmədən, təbiətdən, onun ehtiyatlarından səmərəli istifadə etmək, təbii mühiti həyat üçün yararlı halda saxlamağı proqnozlaşdırmaq mümkün deyildir. Bu baxımdan ekoloji tədqiqatlara tələbat və maraq dünü-gündən artır. Müasir dövrdə ekologiya elmi bütün sənət adamlarının, alim və mütəxəssislərin, müəsisə və dövlət rəhbərlərinin diqqət mərkəzindədir. Bu baxımdan tərəfimizdən yerinə yetirilən “Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında təbii dağıdıcı proseslərin yaratdığı ekoloji problemlər və onlara qarşı mübarizə tədbirləri” adlı elmi-tədqiqat işi çox aktualdır. Bu baxımdan Böyük Qafqazın ümumi coğrafi şəraitinin təhlili, şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında təbii dağıdıcı hadisələrin yaratdığı ekoloji problemlər və onlara qarşı mübarizə tədbirləri tədqiq edilmiş, iqlim, torpaq və bitki ehtiyyatlarının ekolojı cəhətdən qiymətləndirməsinə cəht göstərilmişdir.
-Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarının fiziki-coğrafi səciyyəsi təhlil edilmiş; -Böyük Qafqazın təbii iqtisadi zonaları ekoloji qiymətləndirilmiş; -Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarının iqlim ehtiyatları tədqiq edilmiş; -Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamacların geotektonik və geomorfoloji şəraiti təhlil edilmiş; -Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında torpaq əmələgətirən amillər, torpaq ehtiyatları, torpaqların itisadi-ekoloji qiymətləndirilməsi, yamacların bitki örtüyü və heyvanat aləminin antropogen təsir nəticəsində dəyişməsi və landşaft xüsusiyyətləri araşdırılmışdır; -Böyük Qafqazın şimal-şərq yamaclarında baş verən eroziya proseslərinə antropogen və təbii proseslərin təsiri, onların qarşısının alınması yolları, yamaclarda sürüşmə proseslərinə səbəb olan amillər, ekoloji gərginlik yaradan səbəblər və ekoloji mühitin nizamlanması yolları müəyyən edilmişdir; -Böyük Qafqazın cənub-qərb zonası torpaqlarının ekoloji səciyyəsi təhlil edilmiş;
5
-Azərbaycan Respublikasının Böyük Qafqaz ərazisində dağıdıcı təbiət hadisələri və onların təsnifatı verilmiş; -Böyük Qafqazın cənub-qərb və şimal-şərq yamaclarının aqroekoloji rayonlaşdırılması, ərazinin torpaq ehtiyatlarının aqroistehsal sahələrinin ekoloji mühitə təsiri təhlil edilmiş; -Böyük Qafqazın cənub-qərb və şimal-şərq yamaclarında ekoloji mühitin nizamlanması yolları müəyyən edilmişdir. Tədqiqatın informasiya bazası və işlənmə metodları. Disertasiya işinin yerinə yetirilməsində mövzular üzrə MDB dövlətlərində və xaricdə nəşr olunmuş bir çox mövcud ədəbiyyatlardan, həmçinin müəlliflərin şəxsi tədqiqatlarının materiallarından istifadə edilmişdir. Qarşıya qoyulan tapşırığın yerinə yetirilməsində aşağıdakı metodlardan istifadə edilmişdir: -Müqayisəli-coğrafi metoddan – bu metodun köməkliyi ilə bitkilərin istilik və rütubətlə təminatını, yayılma arealı müəyyən edilir. -Riyazi-statistika metodu ilə iqlimin analizi – bu metodun köməkliyi ilə iqlim dəyişmələrini, şaquli üfüqi vəziyətdə ətraf mühitdə temperatur, rütubət çatışmamazlığı parametrlərini, hündürlükdən asılı olaraq torpaq ehtiyatlarının bitki örtüyünün yayılmasını və iqlimin tendensiyası Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında təbii dağıdıcı hadisələrin yaratdığı ekoloji proseslər tədqiq edilmişdir. -Fiziki-kimyəvi metodlarla - ərazinin strukturu, torpaqların kimyəvi tərkibi və quruluşu, dağıdıcı təbiət hadisələrinin fiziki-kimyəvi və bioloji proseslərə təsiri müəyyən edilmişdir. Tədqiqatın elmi yeniliyi – Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında antropogen təsir nəticəsində sürüşmə zonaları müəyyən olunmuş və onu yaradan səbəblər tərəfimizdən müəyyən edilmişdir. Böyük Qafqazın cənub-qərb yamaclarında dağıdıcı təbiət hadisələri təhlil edilmiş, səth örtüyünün quruluşunun eroziyaya məruz qalma səbəbləri müəyyən edilmişdir. Tərəfimizdən Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında meşə təbii zonasının sərhədlərinin tərəddüdü müəyyən edilmişdir. lk dəfə olaraq, Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında ekoloji gərginlik yaradan səbəblər təhlil edilmişdir. şin təcrübi əhəmiyyəti elmi – texniki tərəqqi keyfiyyətcə yeni yüksək mərhələ kimi söz yox ki, cəmiyyətə böyük fayda verir, əhalinin ümumi güzəranının inkişafına şərait yaradır. Tərəfimizdən yerinə yetirilən “Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarında təbii dağıdıcı proseslərin yaratdığı ekoloji proseslər və onlara qarşı mübarizə tədbirləri” tədqiqat işindən kənd təsərrüfatının, sənayenin iqtisadiyyatının bərpası və inkişafı məqsədilə istifadə edilə bilər. şin strukturu. Tədqiqat işinin həcmi 86 səh, Giriş, 3 fəsil, nəticə və təkliflər, ə dəbiyyat siyahısı hissələrindən ibarətdir. Fəsillərin daxilində tədqiqat materialları məntiqi ardıcıllıqla qruplaşdırılmışdır.
Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|