4
Klepsida veya Su saati: Klepsida bir su kovası ve alt kısmındaki bir delikten
oluşur. Su kovadan dışarı boşaldıkça seviyesi düşer ve su seviyesinin gösterdiği
işaret, günün zamanını verir. Daha gelişmiş su saatlerinde yüzen bir şamandıra, su
seviyesinin değişmesi ile hareket eder ve ona bağlı gösterge günün zamanını
işaretler.
Mum saati: Zamanın üzeri derecelenmiş bir mumun aşağı doğru yanması ile
ölçülmekte olan bu mumlar günümüzde zaman zaman bazı müzayedelerde
kullanılmaktadır.
Lamba saati: Derecelenmiş şeffaf bir cam silindir içerisindeki yağ, öndeki
yanma noktasında gece boyunca zamanı gösterir. Yağ yandıkça şeffaf kandildeki
seviye düşerek zamanın nerede olduğunu gösterir.
Mekanik Saatlerin Tarihçesi: XIII. yüzyıla gelindiğinde, günün bilim adamları,
zamanı söyleyebilmek için hala güneşe ihtiyaç duymaktaydılar. Üstelik Avrupa’da
günler, haftalar boyu güneş bulutların arkasında kalırken bunu yapmak çok zordu. Bu
koşullarda mekanik saatlerin tasarımı başlamış oldu. İlk zamanlarda son derece
hantal olup, 2 m
3
civarında hacimli ve sadece kilise kulelerinde yer almaktaydı.
XIV. yüzyılda ev saatleri ortaya çıkmıştır. Bu saatler, kilise saatlerinin
küçültülmüş kopyaları şeklinde olup, enerjilerini ipin ucuna asılı sarkaçlı ağırlıktan
almaktaydılar. 1450 yılında ortaya çıkan ve sarkaç ağırlık yerine geçen zemberek,
üreticileri masa saatleri yapmaya itmiş ve zaman içinde yatay balansın küçük
ağırlıkta hareketlendirilmesi ile ilk ileri ya da geri olarak ayarlanabilen kontrol
mekanizmasının geliştirilmesi sonucunda daha hassas saatlerin yapımı sağlanmıştır.
Galileo ve Burgi’nin en iyi öğrencilerinden Hollandalı Huyghens 1657 yılında
bir pandül ile kontrol edilen bir saat tasarlayarak bir maşa sistemi yapmıştır.
Huyghens 1675’de balans zembereğini keşfedince, günümüze kadar gelen balans
çarkı ve zemberekli maşa sisteminin yapılmasına imkan vermiştir.
XVIII.yy.da okyanus haritacılığı, açık deniz gemiciliği zamanın ölçülmesinde
daha hassas olabilmenin kesin adımlarını arttırmış, deniz aşırı zaman hesapları ile
kesin olma hassasiyeti 1 saniye, diğer bir ifade ile ekvator üzerinde yaklaşık 464
mertebeye kadar düşmesine imkan vermiş ve deniz aşırı gemilerde kullanılacak
saatlere ihtiyaç duyulması üzerine gemiler için ilk mekanik saatler imal edilmiştir.
İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya mekanik saat yapımının öncüsü olmuşlardır.
XVII. yy.da İsviçre’de saatçilik gelişmeye başlamış, 1601 yılında Cenevre’de ilk
Saatçiler Esnaf Odası kurulmuştur. Mekaniklerin yeni elemanlarının keşifleri ile günlü,
çalarlı, kronograf ve otomatik saatler icat edilmiş, hassasiyet ilerlemiş ve elektronik
zaman göstericilerinin bulunması ile yeni seviyelere taşınmıştır.
Elektrikli ve Elektronik Saatlerin Gelişimi: İtalyan saat yapımcısı Zamboni,
ilk elektrikli elektrostatik temelli bir “pandule”ye sahip saat yapmıştır. 1930 yılında
quartz kristalli saatler yapılmıştır. Mekanik saatten elektronik saatin yapılmasına
kadar bir dizi icat yapılmış, 1952 yılında ABD’de Hamilton, Fransa’da Lip balanslı ve
zemberekli ilk elektronik saati üretmişlerdir. Bu saatlerde zemberek yerine pil
kullanılmış ve salınan balans bir mıknatısla hareket eder olmuştu.
5
1960 yılında İsviçre’de Diyapozonlu Saat icat edilmiştir. Balans ve zembereği
bir metal diyapozon (elektromagnetik bir osilasyon taşıyıcısı) ve bobinlerle, maşa ise
300 dişi olan bir dişli çark ve bir klik sistemi ile yer değiştirmiştir.
Transistörün keşfi daha küçük devrelerin yapılmasına, günümüzde en çok
kullanılan elektronik saatlerin üretilmesine imkan vermiştir. İsviçre’de ilk quartz kol
saati 1967 yılında imal edilirken Japonlar da Seiko Quartz Astron’u üretmişlerdir.
II.
DÜNYA SAAT PİYASASI
II.1. Dünya Saat Pazarı
Gelişmiş ülkelerde kalite açısından genellikle İsviçre saatleri tercih
edilmektedir. Kişilere prestij kattığı düşünülen pahalı klasik saatlerde hakim olan
marka çoğunlukla bu saatlerdir.
Gençlerin tercih ettiği trendy markalarda ise Hong-Kong üretimi saatler
ağırlıktadır. Orta yaş üst gelir grubu genelde klasik markalara, gençler ise moda
markalara yönelmektedir. Ancak fiyatlar saat tercihinde önemli bir unsurdur. Lüks
markalarda tercihler Rolex, Cartier, Bvulgari, Zenith, Hugo Boss, Omega'dan, klasik
markalarda Nacar, Tissot, Longines, Seiko, Timex'ten ve moda markalarda ise
DKNY, Guess, Diesel, Fossil, Reebok, Adidas, Nike'tan yana kullanılmaktadır.
Dünyadaki en büyük saat üreticileri LVMH (Louis Vuitton - Moet - Hennessy),
Richmond (Cartier Grup), Swatch Grup, Hattori (Seiko Grubu), Citizen Grup ve
Casio’dur. Lüks saat pazarını İsviçre elinde tutarken, moda markalarda Hong Kong
ve Japonya lider durumdadır.
İsviçre'nin saat ihracatı 2003 yılında 10 milyar İsviçre Frankı (7.7 milyar dolar)
olarak gerçekleşmiştir.
II.1.1. Saatin Kalbi İsviçre
Dünya saatinin eskimeyen merkezi olan İsviçre, tarihsel gelişimi içinde,
saatleriyle uzun yıllar zirvede kalmış, ancak 70’lerin ortalarından itibaren Uzak
Doğu’nun geliştirdiği quartz teknolojisinin tüm dünyada büyük kabul görmesinden
ötürü İsviçre saat sanayii olumsuz etkilenmiştir. 80’lerden itibaren başlayan yeniden
yapılanma çalışmaları sayesinde eskisi gibi olmasa da yeniden zirveye yerleşmeyi
başarmıştır.
İsviçre saatçilik sektörünün tarihsel gelişimi aynı zamanda dünya saatçilik
sektörünün gelişimine de ışık tutmaktadır.
Saat imalatı İsviçre'nin en eski endüstri dalıdır. Dünyanın ilk Saatçiler Derneği
1610 senesinde Cenevre'de kurulmuştur. Buna rağmen İsviçre saat endüstrisi
zamanımızda klasik saatlerin yanısıra, modern saatlerin de üretilebildiği bir
endüstridir. Ayda gezen ilk astronotlar da dahil olmak üzere hemen hemen tüm