8
olmuştur. İsviçre dahil Avrupa’dan gelen saatlerin gümrüğü sıfırlanmış, diğer
ülkelerden gelen saatlerin de gümrüğü %4 olmuştur. Günümüzde Uzakdoğu’dan
gelen saatlerde %3 gümrük uygulanmaktadır.
Bu durumda, saat ithalatçısı bütün firmalar dünyaya açılıp kendilerine marka
bulmaya çalışmışlardır. Günümüzde ister İsviçre ister Uzakdoğu’da olsun
mümessilliği alınmamış marka hemen hemen kalmamıştır. Doğal olarak, alınan bu
mümessillikler, piyasamıza gelen saat miktarında büyük artışa yol açmış, saat
arzında patlama yaşanmıştır. Yeterince perakende mağazası bulamayan ithalatçılar
gerek ürün sergileme gerekse sermaye yetersizlikleri nedeniyle kendi meslek
grubuna en yakın olan meslek gruplarına yönelerek, optik ve kuyumcu vitrinlerinde
yer aramaya başlamışlar, diğer bir ifadeyle saatçilik mesleğini başka meslek
gruplarının yan uğraşı haline getirmişlerdir.
İç piyasada satılamayan, konsinye olarak meslek dışı perakende mağazalara
dağıtılan saatler zaman içinde saatçileri ihracata yönlendirmiştir. Günümüzde saat
üreticisi olamayan Birleşik Arap Emirlikleri, İtalya gibi ülkeler milyonlarca adet saat
ihraç etmektedir.
Sektörde yer alan bazı kişiler tarafından yılda yaklaşık 250 milyon dolarlık saat
ithal edildiği belirtilmekle birlikte Odamız Bilgi Bankasından temin edilen ve DİE
(Devlet İstatistik Enstitüsü) den derlenerek elde edilen verilere göre Ocak-Aralık 2003
yılında yalnızca 98 milyon dolarlık ithalat yapıldığı dış ticaret bölümündeki tablolarda
görülmektedir.
Sektörün önde gelen firmalarıyla yapılan görüşmelerde, 250 milyon dolarlık
rakamın son derece abartılı ve mesnetsiz olduğu, gerçekleri yansıtmadığı, ayrıca
piyasaya kaçak ya da kayıtdışı saatin de girmediği iddia edilmektedir. Zira, İsviçre
dahil Avrupa’dan yapılan tüm ithalata sıfır gümrük, Hong Kong dahil Uzakdoğu’dan
gelen saatlere ise yalnızca %3 gümrük uygulandığı belirtilerek, piyasanın kaçak
saate ihtiyaç duymadığı vurgulanmıştır.
Günümüzde her renk ve çeşitte üretilen kol saatlerinin 'işlevsel' özellikleri
bakımından tüketicinin beklentilerini karşıladığına, ayrıca 'estetik' açıdan da yüksek
standartlara sahip olduğuna ve trendleri belirleyen moda markalar, ilginç tasarımların
sektöre renk getirdiğine işaret edilmektedir.
Modanın hızla değişmesine paralel olarak, tasarımlar, moda markalar da hızla
değişmektedir. Ancak hızla değişen trendler, modalar, 'Klasikleşmiş Markalara” olan
ilgiyi azaltmamakta, tam tersine, klasik markaların fiyatlarının yükselmesini
engelleyememektedir. Klasik saatlerde pırlanta taşlı olanlar gibi özel tasarımlı
saatlerin fiyatları milyon dolarlara kadar ulaşabilmektedir.
Türkiye’de kol saati üretimi yapılmıyor.....
Ülkemizde kol saati üretimi yapılmazken, masa ve duvar saati üreten çok
sayıda firmanın olduğu belirlenmiştir. Kol saati dışındaki saatlerin pazar payının
yüzde 30 civarında olduğu tahmin edilmektedir. İlk saat fabrikası 1968 yılında bekçi
kontrol saatleri üretmek üzere Konyalı Saat tarafından kurulmuştur. Daha sonra bu
9
pazarda Regal Saat ve Aypaş Saat de yerini almıştır. Konyalı, meydan saati üretimini
Nacar markasıyla yapmaktadır.
1968 yılında Türkiye'nin ilk saat fabrikasını açan Konyalı Saat, Quartz duvar
saatleri ve makineleri üretimine geçmiş olup, aynı zamanda bugün birçok yabancı
marka saatlerin distribütörlüğünü de yapmaktadır.
1980 yılında Varujyan Polat “Kienzle” markalı Quartz duvar saati makinasını,
1982 yılında ise Akçaylı firması “Tansa” markası ile Bimbamlı mekanik duvar saati
makinasını ve “Hermle” marka Quartz duvar saati makinasını üretmiştir.
1987 yılında Aypaş saat firması “Aypaş” markalı Quartz duvar saati
makinasının üretimine geçmiş ve halen quartz ve sessiz (sweep) duvar saati
makinasının yanında “Galaxy” ve “RoyalCrown” markalı duvar saatlerini de üretmekte
ve çeşitli ülkelere ihracat yapmaktadır.
Regal saat firması “Regal” ve “Apex” markası altında duvar saati üretip ihracat
yapmakta olup, ayrıca geçmiş yıllarda “Velis” markası ile elektromekanik sarkaçlı
duvar saati makinasının üretimini de gerçekleştirmiştir. 2003 yılında Tempo firması
“Belissima” markası ile duvar saati üretimine başlamıştır. Newton firması da “Newton”
markası ile duvar saati üretimi yapmaktadır. Bunlardan başka; promosyon amaçlı
olarak markasız duvar saati üreten birçok firma mevcuttur. Hesas A.Ş., Türmak A.Ş.,
Alp A.Ş.-Kayseri, Limaksan, Akhan Promosyon ve Nokta Plastik bunlardan
bazılarıdır.
İsviçre saat markası Swatch'ın Türkiye distribütörlüğü Eren Holding tarafından,
Vacheron
Constantin'in
Türkiye
distribütörlüğü
ise
Makpaş
tarafından
gerçekleştirilmektedir. Nida Saat “Time Force, Elle” kol saatlerinin, Akses İthalat
“Polo Country” Kol saatlerinin, Köprü Dış Ticaret “Romanson” kol saatlerinin, Çınar
Dış Ticaret “Citron” kol saatlerinin ve Dost Şirketler Topluluğu da “Belloni, Slazenger”
kol saatlerinin Türkiye distribütörlüğünü yapmaktadırlar.
Piyasanın önde gelen firmaları taklit üretime en müsait ürün olan saatler
konusunda tüketicileri uyararak, "orijinal bir saate sahip olmak için seçkin
mağazalardan, garanti belgesi ve diğer evrak ile alışveriş yapılması gerektiği, zira,
yerleşik bir saat mağazasının taklit marka satamayacağına" işaret etmektedir. Bunun
yanında, garantinin işlerliğinin ve yedek parça desteğinin de araştırılması tavsiye
edilmektedir. Bölge bölge farklılık gösteren folklorik zenginliğimiz saatlerimize de
yansımakta olup, Doğu bölgelerinde sarı kaplama ve taşlı kadranların, Akdeniz
sahillerinde sarı-beyaz ağırlıklı, Marmara civarında ise daha Avrupai modeller tercih
edilmektedir.
Türkiye'de saat sektörü gayri resmi olarak % 60 ihracat oranına sahiptir. Bu
oranın % 40'ı Rus müşterilere satılmakta, ancak Rus turistlerin ülkeden çekilmesi ile
saat sektörü zor günler yaşamaktadır.
İstanbul Toptancılar Çarşısı (İSTOÇ)’da kendilerine hırdavatçıların içinde yer
gösterilen saatçiler, buraya rağbet etmeme nedenini “müşterilerinin yüzde 70'i ortak
olan kuyumculardan ayrılmama” olarak göstermekte ve kuyumcuların İSTOÇ'a