13
İhracat rakamları incelendiğinde yaklaşık %70’lik bir oranla sadece mekanik
göstergesi elektrikle çalışan kol saatleri toplam ihracat içinde en büyük payı almıştır.
GTİP’TE YER ALAN HERBİR KALEMİN ÜLKELER İTİBARİYLE
İTHALAT VE İHRACATLARI (Ocak-Aralık 2003)
i.
Sadece Mekanik Göstergesi Elektrikle Çalışan Kol Saatleri İthalatı
ÜLKE ADI
MİKTAR
(ADET)
DEĞER($)
A.B.D.
1.710
1.108.831
ALMANYA
78
3.329
ÇİN
103.760
280.035
DANİMARKA
1
926
FRANSA
40
2.065
HOLLANDA
100
1.732
İSPANYA
3.216
12.015
İSVİÇRE
3.750
4.526.335
İTALYA
246
7.728
TAYLAND
216
1.412
TOPLAM
113.117
5.944.408
Türkiye’ye en fazla ithalatı gerçekleştirilen sadece mekanik göstergesi elektrikle
çalışan kol saatlerinin ithalat içindeki payı ülke bazında ele alınırsa ilk sırayı %80 gibi
bir oranla İsviçre almaktadır. İthalatta ikinci sırayı %18 ile ABD alırken, %4 ile Çin
üçüncü sırada gelmektedir. Miktar olarak incelendiğinde 103.760 adet ile Çin birinci
sırada gelirken değer olarak ülkeler arasında üçüncü sırayı alması, Çin’den ithal
edilen bu saatlerin birim fiyatlarının düşük olduğu şeklinde yorumlanabilir.
Sadece Mekanik Göstergesi Elektrikle Çalışan Kol Saatleri İhracatı
ÜLKE ADI
MİKTAR
(ADET)
DEĞER($)
A.B.D.
9.460
1.331.950
A.B.D. VİRJİN AD
136
64.501
AHL SER.B.
346
10.317
ALMANYA
371
58.177
AVUSTRALYA
47
13.387
B.A.E.
200
500
FAS
100
250
FRANSA
59
17.671
GÜNEY AFRİKA
13
4.141
HOL.ANTİLLERİ
223
42.082
İNGİLTERE
548
112.417
İNGL.VİRJ.AD.
61
10.721
İRLANDA
2
299
14
İSRAİL
555
85.519
İSVİÇRE
18
6.515
İTALYA
2.433
271.535
JAPONYA
242
278.004
K.K.TURK CUM.
432
204
K.ÜLKE. VE BÖL.
100
250
KANADA
6
3.581
LÜBNAN
200
500
MACARİSTAN
21
840
MEKSİKA
374
38.659
PANAMA
20
1.373
ROMANYA
33
14.869
SUUDİ ARAB.
500
1.250
YEMEN
200
500
YUGOSLAVYA
170
208
YUNANİSTAN
598
44.577
TOPLAM
17468
2.414.797
Sadece mekanik göstergesi elektrikle çalışan kol saatlerinde toplam ihracatın
yarısından fazlası ABD’ye yapılmıştır. İkinci sırada gelen Japonya’nın toplam ihracat
içindeki payı ise yaklaşık olarak %11’dir.
ii.
Sadece Opto Elektronik Göstergesi Olan Elektrikle Çalışan Kol Saatleri
İthalatı
ÜLKE ADI MİKTAR/ADET DEĞER($)
A.B.D.
7
189
ÇİN
39.255
19.779
TOPLAM
39.262
19.968
iii.
Elektrikle Çalışan Diğer Kol Saatleri İthalatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
ALMANYA
6
193
İNGİLTERE
168
2.703
İSVİÇRE
18
30.714
TAYLAND
243
1.658
TOPLAM
435
35.268
Toplam ihracat içinde yaklaşık %90’lık payı ile ilk sırada yer alan İsviçre, ithalat
miktarı açısından 18 adet ile son sırada yer almaktadır. İsviçre’den ithal edilen
elektrikle çalışan kol saatlerinin birim fiyatı, ithalat yapılan diğer ülkelere göre oldukça
yüksektir.
15
Elektrikle Çalışan Diğer Kol Saatleri İhracatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
IRAK
805
1.412
K.K.TURK CUM.
40
231
LİBYA
195
394
URDUN
1147
1.896
YUGOSLAVYA
318
559
TOPLAM
2505
4.492
iv.
Otomatik Kurmalı Olan Kol Saatleri İthalatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
ALMANYA
7
659
İNGİLTERE
80
112
İSVİÇRE
314
1.343.019
TOPLAM
401
1.343.790
v.
Diğer Kol Saatleri İthalatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
HONG KONG
2880
9.492
İSVİÇRE
9
34.685
TAYLAND
134
670
TOPLAM
3023
44.847
Diğer Kol Saatleri İhracatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
A.B.D.
1527
471.365
AHL SER.B.
614
127.315
BULGARİSTAN
4051
3.226
FRANSA
353
9.142
IRAK
5558
15.677
İSRAİL
829
1.732
İSVİÇRE
217
20.062
K.K.TURK CUM.
812
41.984
K.ÜLKE. VE BÖL.
10
280
KAZAKİSTAN
83
19.288
ROMANYA
391
1.376
RUSYA
24
153
SİNGAPUR
539
89.638
YUGOSLAVYA
100
110
TOPLAM
15108
801.348
16
vi.
Diğer Cep Saatleri ve Diğer Saatler İthalatı
ÜLKE ADI MİKTAR/ADET DEĞER($)
ALMANYA
3
437
TOPLAM
3
437
Diğer Cep Saatleri ve Diğer Saatler İhracatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
AZERBAYCAN
5
291
İSVİÇRE
993
77.044
TOPLAM
998
77.335
vii.
Diğer Saatler İthalatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
ALMANYA
30
4.521
AVUSTURYA
6
493
FRANSA
10
105
İNGİLTERE
271
2.994
İSVİÇRE
4524
835.478
İTALYA
132
16.093
TOPLAM
4973
859.684
Diğer Saatler İhracatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/ADET DEĞER($)
A.B.D.
137
62.887
AHL SER.B.
247
42.065
ANTALYA SER.B.
456
76.153
BURSA SER.BÖLGE
30
408
İSRAİL
1531
3.273
K.K.TURK CUM.
39
6.982
KAZAKİSTAN
2
297
MISIR
317
600
RUSYA
60
1.891
SİNGAPUR
295
32.828
TOPLAM
3114
227.384
17
viii.
Kıymetli Metallerle Kaplı Kol Saati Bilezikleri İthalatı
ÜLKE ADI
MİKTAR/KG
DEĞER($)
HONG KONG
1
238
İSVİÇRE
4
6.126
TOPLAM
4
6.364
Kıymetli Metallerle Kaplı Kol Saati Bilezikleri İhracatı
ÜLKE ADI MİKTAR/KG DEĞER($)
A.B.D.
3
21.918
TOPLAM
3
21.918
ix.
Kıymetli Metallerle Kaplama Metallerle Kaplı Kol Saati Bilezikler İthalatı
ÜLKE ADI MİKTAR/KG DEĞER($)
ALMANYA
1
523
FRANSA
1
282
İSVİÇRE
9
10.698
TOPLAM
9
11.503
x.
Altınla Kaplanmış Olan Kol Saati Bilezikleri İthalatı
ÜLKE ADI MİKTAR/KG DEĞER($)
İSVİÇRE
1
109
TOPLAM
1
109
xi.
Elektrikle Çalışan Diğer Kronometreler İthalatı
ÜLKE ADI MİKTAR 2 DEĞER($)
A.B.D.
124
470
TOPLAM
124
470
Diğer Kronometreler İthalatı
ÜLKE ADI MİKTAR 2 DEĞER($)
İSVEÇ
2
4.647
TOPLAM
2
4.647
18
IV. DEĞERLENDİRME, SONUÇ VE YORUMLAR
Saatler, 1930’lu yıllarda, çok az kişinin sahip olup taşıyabildiği, değerli birer
eşya idiler. II.Dünya Savaşı’nın ardından gelen hızlı sanayileşme diğer pek çok
sektörde olduğu gibi saatçilikte de seri imalata imkan vererek, insanların kol saati
kullanmaya başlamasını sağlamıştır.
Eskilerde kola takılan bir saat 20-25 yıl sahibine hizmet ettikten sonra
ikincisinin alınması gündeme gelirdi. 1960’larda moda dünyasının önem
kazanmasıyla birlikte giyimin yanında onu tamamlayan aksesuarların öne çıkması,
saatlerin de böyle bir aksesuara dönüşmesi kişilerin, özellikle kadınların kullandığı
saat tip ve sayısını arttırmıştır. Gündüz kullanılan saatler, gece saatleri, spor saatleri,
giyilen kıyafetin renk ve biçimine uygun saatlerin alınması ile saat modası gelişmeye
başlamıştır.
Takı modasına göre de değişen saatler sarı altından, beyaz altın ve platine
dönüşmeye başlamış, ardından biocolor saatlere ve şimdilerde çelik saatlerin yaygın
kullanımına yol açmıştır.
Saat modasının hızla yayılması, moda dünyasının ünlü mücevher firmalarının
da ilgisini çekmiş, ürettikleri mücevherlere uygun saat üretmeye başlamışlardır.
Değerli maden ve taştan üretilen ürünler olup, Piaget, Patek Philippe ve Vacheron
Constantin gibi prestij saatleri olan markalara yaklaşmayı başarmışlardır. Christian
Dior, Gucci, Hermes, Ferre ve Givenchy gibi ünlü modacı firmalar da 70’li yıllardan
itibaren saat işine girmeye başlamışlardır.
Saat imalatı denilince İsviçre, İsviçre denilince saatin akla geldiği kabul gören
bir gerçektir. Bir çok ülkenin olduğu gibi Türkiye’nin de saat ithalatında İsviçre ilk
sırada yer almaktadır. Ancak buradan piyasada çok miktarda İsviçre saati olduğu
sonucu çıkarılamaz. Çünkü İsviçre saatlerinin birim fiyatlarının çok yüksek olması –
ithalat miktarları düşük olmasına rağmen – ithalat içinde aldıkları payın yüksek
olmasına neden olmaktadır. Son yıllarda her sektörde olduğu gibi saat sektöründe de
ucuz seri üretimi nedeniyle piyasaya giren ve rağbet gören Uzakdoğu ürünleri, miktar
olarak çok daha fazla sayıda ithal edilmektedir. İsviçre, saat sektöründe üstünlüğünü
devam ettirebilmek ve ayrıcalık yaratmak için yeniden klasik mekanik saatlerin
üretimine dönüş yapmıştır.
Bu arada, Fransız Louis-Vuitton-Moet-Hennesy-LVMH grubunun Zenith
saatlerini satın alması Louis-Vuitton’un saat piyasasında daha iddialı konuma geçme
arzusunu göstermektedir. Tamamen Fransız sermayesi olan sözkonusu grup tüm
saat imalatını İsviçre’de yaptırmaktadır.
Kol saati üretiminin olmadığı ülkemizde ise yalnızca duvar ve masa saati
üreticisi bulunmaktadır. Buna rağmen, piyasada saat ticaretinin yoğun olduğu hatta
az da olsa ithal edilen bazı saatlerin ihracatı da yapılabilmektedir. Sözkonusu ihracat,
ülkemizde İsviçre ve Fransa’nın ünlü marka saatlerinin distribütörleri tarafından
yapılmaktadır. İsviçre’nin dünyaca ünlü saatleri dünyanın her yerinde bulunan
distribütörleri aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.
19
IV.1.SORUNLAR:
IV.1.1.Taklit Saatler
Üretim girdi maliyetlerinin son derece ucuz olduğu Uzakdoğu’da başta Rolex
ve Gucci olmak üzere dünyaca ünlü tüm marka saatlerin taklitleri üretilmektedir. Tüm
dünyada olduğu gibi ülkemizde bu tür taklit saatler ithal edilmekte ve tüketiciler
tarafından beğeniyle satın alınmaktadırlar. Bu durumda orijinal saat satışları doğal
olarak azalmaktadır.
Sektör temsilcileri tüketicileri uyararak taklit saatlerin bir kısmının adeta orijinali
gibi olduğuna ve zaman zaman orijinal zannedilerek pahalı fiyata da satılabildiğine
dikkat çekmektedirler.
i) Kordon fiyatına satılan saatler tüccarı - esnafı mağdur ediyor
İşportada kordon fiyatına satılan, Rus ve Japon malı adı altında yurda getirilen
bu saatler, saatçileri zor durumda bırakmaktadır. Bu saatler ucuz olduğu için halk
tarafından büyük ilgi görmektedir. Ancak yurtdışından getirilip kaçak olarak piyasaya
sürülen ithal saatlerin ülkeyi çöplüğe döndürdüğü, piyasadaki kalitesiz ve ucuz saatler
yüzünden saatçilerin mağdur olduğu ve rekabet gücünü yitirdiği açıktır.
Ucuz diye rağbet edilen ancak garanti belgesi ve standardı olmayan bu saatler
kısa bir süre sonra bozulduğundan tüketicileri mağdur etmektedir.
“Türk Ticaret Yasası”nda kalitesiz malların ülkemize getirilmesini engelleyen
bir hüküm olmaması nedeniyle mevcut yasanın tekrar gözden geçirilmesi ve
denetimlerin artırılması sektör temsilcileri tarafından talep edilmektedir.
ii) İşporta saatleri alerjiye neden oluyor
İşportadaki saatlerin sağlığa da zararlı olduğu, bu saatlerin kaplamalarının
sağlıksız maddelerden yapıldığı için kolda ve bilekte alerjik rahatsızlıklara neden
olma risklerinin çok yüksek olduğu belirtilmektedir.
iii) Saat Yerine Geçebilen Ürünler: Cep telefonları saatin pabucunu dama
atıyor
Türkiye’de yaşayan her üç kişiden biri zamanı öğrenmek için artık kol saati
yerine cep telefonuna bakmayı tercih etmektedir. Saat satıcıları cep telefonları
yüzünden satışlarının yüzde 20 oranında azaldığını, Turkcell, Telsim ve Aria’nın
ülkemizdeki toplam abone sayısının 30 milyona yaklaştığı belirtilmektedir. İstanbul
Sirkeci’de saat esnafı ekonomik krizin yanısıra cep telefonu yüzünden de saat
satışlarının sekteye uğradığına dikkat çekmektedir.
Özellikle data-banklı saat satışının aynı işi yapabilen cep telefonlarından sonra
bıçak gibi kesildiğini ve cep telefonu yüzünden azalan satışların %15 ile %20
arasında değiştiği, buna bağlı olarak sadece son üç ayda 50 saatçinin işyerini
kapatmak zorunda kaldığı ifade edilmektedir.